Pielęgnujemy niemowlę

Właśnie wróciłaś z maleństwem ze szpitala. Cieszysz się, że nareszcie jesteście w domu, ale nie wiesz, czy poradzisz sobie z toaletą malca. Przecież trzeba go wykąpać, umyć mu buzię, wyczyścić uszy i nos, a za kilka dni obciąć paznokietki...

Głowa do góry! Choć maluszek wydaje ci się tak niezwykle kruchy i delikatny, uwierz, że naprawdę nie jest ze szkła.

A tego, w jaki sposób o niego dbać, na pewno szybko się nauczysz. Polegaj na swojej matczynej intuicji i... naszym kompendium pielęgnacji.

JAK AKCESORIA DLA MALUSZKA

Zgromadź je w pobliżu wanienki lub przewijaka, aby zawsze mieć wszystko w zasięgu ręki. Potrzebne ci będą: miękka myjka frotté, specjalne nożyczki lub obcinacz do paznokci, kosmetyczne waciki, jałowe gaziki, szczotka do włosów z miękkiego włosia, ręcznik z kapturkiem oraz podstawowe kosmetyki, takie jak mydełko lub szampon i płyn do kąpieli 2 w 1, balsam do ciała oraz krem zapobiegający odparzeniom. Akcesoria dla bobasa muszą mieć atesty (nadawane przez Centrum Zdrowia Dziecka lub Instytut Matki i Dziecka) potwierdzające bezpieczeństwo ich stosowania.

B JAK BEZPIECZNE ZABIEGI

Nigdy nie zostawiaj malucha samego na przewijaku ani w wanience. Ponieważ dno wanny jest wyjątkowo śliskie, połóż tam antypoślizgową matę lub pieluszkę tetrową. Przed włożeniem malca do kąpieli, sprawdzaj zawsze temperaturę wody, np. zanurzając w niej własny łokieć.

B JAK BUZIA CZYSTA I ZADBANA

Buzię niemowlęcia wystarczy myć raz dziennie, najlepiej tuż przed wieczorną kąpielą. Należy przemywać ją wacikami zwilżonymi przegotowaną wodą, a potem posmarować kremem lub oliwką. Podczas toalety twarzy szczególnie zadbaj o:

Oczka - do każdego użyj innego gazika nasączonego solą fizjologiczną; przemywaj je od zewnętrznego do wewnętrznego kącika. Nosek - oczyszczaj go tylko z zewnątrz wilgotnym wacikiem. Nie wkładaj do środka patyczków ani skręconych chusteczek higienicznych, bo możesz uszkodzić delikatną śluzówkę.

Uszka - wystarczy, żebyś przemyła jedynie małżowiny, używając do tego lekko zwilżonych wacików. Nie wkładaj do uszu patyczków, bo możesz w ten sposób uszkodzić dziecku przewody słuchowe, przebić błonę bębenkową albo wepchnąć w głąb zalegającą wydzielinę. Jeśli jest jej bardzo dużo, zaaplikuj malcowi 2-3 krople preparatu, który ją skutecznie rozmiękczy

np. A-cerumen.

Dziąsła - o właściwą higienę jamy ustnej trzeba zadbać już od pierwszych dni życia dziecka. Dlatego codziennie, najlepiej tuż po ostatnim posiłku, przecieraj malcowi dziąsła nawiniętym na palec jałowym gazikiem, zwilżonym wcześniej przegotowaną, ciepłą wodą (więcej o ich higienie i pielęgnacji zębów mlecznych piszemy na str. 44).

C JAK CZAS NA DUŻE MYCIE

Staraj się kąpać malucha codziennie, zawsze o tej samej porze. Najlepiej rób to wieczorem, bo ciepła woda odpręża i uspokaja. Podczas kąpieli dziecko nie może być głodne (będzie marudzić) ani też zanadto najedzone (może ulewać). Zgromadź pod ręką wszystkie potrzebne akcesoria, czystą pieluszkę i piżamkę. Potem wlej wodę do wanienki (powinna mieć 37°C). Namydlanie maluszka zacznij od główki, potem umyj plecki, rączki, nóżki, brzuszek i pupę. Przez cały czas jedną ręką podtrzymuj brzdąca. Kąpiel niemowlęcia powinna trwać najwyżej kilka minut, starszego dziecka - do 20 minut.

Nasza rada: Jeśli maluch ma problemy skórne, zrezygnuj z codziennych kąpieli i umyj go "na sucho".

C JAK CZERWONE PLAMKI

Pojawiające się na skórze malca (zwykle na szyi, karku, pupie) jasnoczerwone, drobne krostki to potówki. Nie są groźne, ale mogą powodować u malca dokuczliwe swędzenie.

Jeśli dziecko ma potówki:

• Nie stosuj oliwki ani maści natłuszczających, bo takie kosmetyki zatykają pory, a to z kolei sprzyja tworzeniu się krostek.

• Ubieraj je w przewiewne, bawełniane ciuszki, by się nie pociło. Przegrzewanie jest najczęstszą przyczyną pojawiania się potówek.

D JAK DODATKI DO KĄPIELI

Przy zmianach na skórze, ulgę malcowi przyniosą rozmaite kąpiele lecznicze. W krochmalu: działa wygładzająco na skórę. Na każdy litr wody należy wziąć 5 łyżeczek mąki ziemniaczanej

i zagotować w małej ilości wody. Uzyskaną gęstą ciecz wlać do wanienki. Przygotowany roztwór powinien dawać uczucie przyjemnej śliskości. W naparze z rumianku: złagodzi skórne podrażnienia;100 g rumianku parz przez około 10 minut w 2 l wody. Następnie dolej do kąpieli tak, aby woda w wanience przybrała kolor słabej herbaty.

Z dodatkiem roztworu nadmanganianu potasu: działa odkażająco, wysuszająco i ściągająco. Kilka kryształków nadmanganianu potasu rozpuszczamy w niewielkiej ilości ciepłej wody, by uzyskać ciemnofioletowy roztwór, potem powoli wlewamy go do wanienki. Uwaga: woda powinna być jasnoróżowa!

Nasza rada: Nie wrzucaj kryształków nadmanganianu potasu bezpośrednio do wody, ponieważ zanim się rozpuszczą, w zetknięciu ze skórą mogą spowodować podrażnienia.

E JAK EMOLIENTY

Są to preparaty, które służą do nawilżania i natłuszczania oraz wspomagają leczenie i pielęgnację podrażnionej skóry. Należą do nich maści, kremy, emulsje, balsamy, oliwki. Niektóre z nich dodaje się do kąpieli, innymi smaruje skórę dziecka. Jeśli jest bardzo wrażliwa i sucha, można to robić nawet 2-3 razy dziennie. Emolienty sprawią, że skóra będzie mniej się łuszczyć, a jej stan stopniowo się poprawi. Preparaty te kupisz w aptece bez recepty (np. Oilatum, Emolium, Balneum).

Są bezpieczne: można stosować je nawet u noworodków.

F JAK FAŁDKI

O te miejsca na ciele malca należy dbać szczególnie. Zbiera się w nich pot, brud, złuszczony naskórek, co może spowodować zmiany zapalne na skórze. Aby do tego nie doszło, trzeba codziennie dokładnie przemywać fałdki na szyi i w pachwinach.

Nasza rada: Pamiętaj, aby zawsze dokładnie osuszać fałdki, a później natłuszczać.

G JAK GŁÓWKA CAŁA W ŁUSKACH

Tłuste, szarożółte łuski, wyglądem przypominające strupki, które pojawiają się na główce niemowlęcia, to ciemieniucha. Dolegliwość ta występuje najczęściej między 2. a 8. tygodniem życia. Gdy malec ma ciemieniuchę:

• Codziennie na godzinę przed kąpielą przykładaj mu na główkę ciepły kompres z gazy nasączonej oliwką. Potem umyj mu ją i wyczesz łuszczącą się skórę.

• Kup w aptece specjalny preparat na ciemieniuchę,

np. Skarb Matki Olejuszka, Seboderm, Mustela Stelaker.

• Używaj do mycia głowy maluszka namoczonych w wodzie otrąb: to dobry

środek zmiękczający skórę.

Nasza rada: Nigdy nie zdrapuj strupków na sucho, bo podrażnisz delikatną skórę dziecka. Jeśli ciemieniucha wciąż powraca, skontaktuj się z lekarzem. Może się okazać, że maluch cierpi na łojotokowe lub atopowe zapalenie skóry.

H JAK HUMORY W WANIENCE

Brzdąc marudzi podczas kąpieli? Sprawdź, dlaczego tak się zachowuje. Może woda jest za zimna, namydlasz go zbyt gwałtownie lub... po prostu się nudzi! Noworodki zwykle denerwują się, gdy są całkowicie rozebrane. Dobrym pomysłem jest wtedy kąpiel w kaftaniku.

I JAK INTYMNA TOALETA

U dziewczynek przecieraj krocze z góry na dół. Nie rozchylaj jednak warg sromowych, by nie przenosić bakterii z okolic odbytu do cewki moczowej. Do każdego przetarcia używaj czystej chusteczki. W przypadku chłopca, podczas toalety unieś siusiaka i dokładnie przemywaj skórę wokół niego. Pamiętaj też o miejscu pod jądrami. Właśnie tam gromadzi się najwięcej resztek moczu i kału.

K JAK KIKUT PĘPOWINY

Dopóki nie odpadnie (powinno się to stać w ciągu 6-14 dni od porodu), wymaga szczególnej pielęgnacji. Gojący się pępek trzeba kilka razy dziennie odkażać. Przemywaj go, używając sterylnych gazików nasączonych 70-procentowym roztworem spirytusu (np. Leko). Pamiętaj, że pępka nie wolno moczyć, zatem bądź ostrożna w czasie kąpieli. Często wietrz go, a przy każdej zmianie pieluszki odsłaniaj chociaż na kilka minut.

Nasza rada: Jeżeli nagle wokół kikuta pojawiło się zaczerwienienie, wydobywa się z niego przykry zapach albo sączy się krew lub ropa, idź z malcem do pediatry. Prawdopodobnie wdał się stan zapalny, który wymaga odpowiedniego leczenia.

K JAK KROSTKI NA SKÓRZE

Ich pojawienie się może być spowodowane przejściowym oddziaływaniem w organizmie malca hormonów matki (dlatego noworodek może mieć trądzik) lub nieprawidłową pracą gruczołów łojowych (np. przy łojotokowym zapaleniu skóry). Zmiany na skórze najczęściej smaruje się maścią z dodatkiem tlenku cynku (np. Sudocremem). Jeśli są duże, lekarz przepisze maści przeciwzapalne lub zawierające antybiotyki.

L JAK LECZNICZE MAŚCI I KREMY

Jeśli skóra dziecka jest bardzo sucha i zaczerwieniona, zwykły balsam czy mleczko mogą nie wystarczyć, by odpowiednio ją nawilżyć. W tej sytuacji lekarz może zalecić kremy lub maści lecznicze robione na podstawie recepty w aptece. Najczęściej są to preparaty zwierające cholesterol, eucerynę oraz duże dawki witamin A i E.

Ł JAK ŁUSZCZĄCA SIĘ SKÓRA

To częsty problem noworodków, zwłaszcza tych, które urodziły się po terminie. Najczęściej skóra łuszczy się w przegubach rąk i na stópkach. Trzeba ją wtedy regularnie nawilżać, smarując nawet kilka razy dziennie kremami, np. z serii Balneum, Oilatum lub Emolium.

M JAK MASAŻ DLA RELAKSU

Delikatny masaż ciała wykonany po wieczornej kąpieli sprawi, że szkrab będzie lepiej spał. Zanim zaczniesz, ogrzej ręce, np. myjąc je w ciepłej wodzie. Następnie rozetrzyj na nich odrobinę oliwki lub mleczka do ciała. Jak masować niemowlę? Zacznij od główki: bardzo delikatnie ją pogłaszcz. Wykonuj koliste ruchy, nie uciskaj skóry. Połóż dziecko na pleckach i kilka razy powoli przesuń dłońmi od szyi do nóżek. Pomasuj ręce i nóżki maluszka, kilkakrotnie przesuwając opuszkami palców od tułowia ku rączkom. Potem wymasuj kciukiem dłonie i stopy dziecka, wykonując okrężne ruchy.

N JAK NAWILŻANIE I NATŁUSZCZANIE

To podstawa prawidłowej pielęgnacji skóry maluszka. Pytanie jednak brzmi, jaki kosmetyk najlepiej spełni swe zadanie: balsam, mleczko czy oliwka? Wszystko zależy od stanu skóry i wieku niemowlęcia. W pierwszych tygodniach życia najlepsza będzie oliwka - zatrzymuje w skórze kilka razy więcej wody niż zwykłe mleczko. Gdy brzdąc skończy 1. miesiąc życia, używaj jej ostrożnie, bowiem może nasilać zmiany łojotokowe oraz wywołać trądzik niemowlęcy. Wówczas do pielęgnacji malca stosuj raczej mleczka lub balsamy do ciała, które mają nieco lżejszą konsystencję. Często są też wzbogacone w cenne ziołowe ekstrakty (np. z aloesu, lawendy lub rumianku), dzięki czemu łagodzą podrażnienia skóry. Jeśli twój brzdąc ma zdrową, ładną skórę, bez podrażnień, wystarczy posmarować ją balsamem albo mleczkiem jedynie raz na 2-3 dni.

Nasza rada: Skórę malca nawilżaj bezpośrednio po kąpieli, gdy jest lekko wilgotna. Wtedy kosmetyki lepiej zadziałają.

O JAK OCZYSZCZAJĄCE CHUSTECZKI

Możesz używać ich codziennie zarówno do oczyszczania okolic pupy, jak też do wytarcia buzi i rączek szkraba. Są niezastąpione w podróży, podczas spaceru i u lekarza. Nasza rada: Jeżeli twój smyk ma wrażliwą skórę, wybieraj produkty oznaczane jako "soft" lub "sensitive". Są bezzapachowe i bardzo delikatne. Unikaj natomiast tych, które są nasączane oliwką. Mogą podrażnić skórę malca.

O JAK ODPARZONE POŚLADKI

Skóra na pupie malca jest czerwona i gorąca w dotyku? Zapewne jest odparzona.

Jak możesz pomóc dziecku?

• Podczas każdej zmiany pieluchy myj jego pupę wodą i mydłem.

• Przed założeniem nowej pieluchy posmaruj skórę maleństwa cienką warstwą kremu przeciw odparzeniom (np. Sudocrem, Bepanthen, Linomag).

• Gdy zmieniasz maluchowi pieluszkę, pozwól mu chwilę pobaraszkować nago, by skóra na pupie mogła się "przewietrzyć." Nasza rada: Jeśli podrażnienia skóry nie ustępują, wypróbuj pieluszki innej firmy.

P JAK PAZNOKCIE DO SKRÓCENIA

Są maleńkie i cienkie jak papier. Aby je skrócić, będziesz potrzebowała specjalnych nożyczek dla dzieci o zaokrąglonych końcówkach lub obcinacza. Jak to zrobić?

Najpierw zdezynfekuj nożyczki. Paznokcie u rąk obetnij na półokrągło. U nóg lepiej obetnij je na prosto, aby później nie wrastały.

Nasza rada: Obcinaj malcowi paznokietki wtedy, gdy śpi. Zrobisz to szybciej

i znacznie sprawniej.

S JAK SELEKCJA KOSMETYKÓW

Twoje maleństwo nie potrzebuje całej baterii kremów, balsamów i zasypek. Generalna zasada dotycząca używania kosmetyków brzmi: lepiej mniej niż za dużo. Nasmarowanie malca oliwką czy balsamem, a następnie posypanie zasypką, wcale nie chroni lepiej przed odparzeniami. Wręcz przeciwnie - zasypka pod wpływem oliwki czy balsamu zbryluje się, a powstałe wskutek tego grudki mogą spowodować podrażnienia skóry lub nasilić już istniejący stan zapalny. Gdy kupujesz kosmetyki, wybieraj preparaty opracowane przez jednego producenta, należące

do tej samej serii. Mają podobny skład, więc nie będą wchodziły ze sobą w reakcje.

R JAK RĄCZKI DO KONTROLI

Noworodkowi powinnaś je umyć raz dziennie, najlepiej mydełkiem, podczas wieczornej kąpieli. Niemowlęciu, które już wkłada rączki do buzi, ślini je oraz chwyta zabawki, trzeba myć rączki kilkakrotnie w ciągu dnia. W piąstkach zbiera się bowiem złuszczony naskórek, pot i brud. Dlatego stają się one doskonałą pożywką dla bakterii, które w tym miejscu wyjątkowo szybko się namnażają.

T JAK TESTOWANIE NOWOŚCI

Każdy kosmetyk może dziecko uczulić. Nawet ten, który z powodzeniem stosuje u swojego brzdąca przyjaciółka, u twojego może spowodować podrażnienie skóry. Dlatego jeśli twoje dziecko ma alergię albo bardzo wrażliwą skórę, zanim kupisz całe opakowanie nowego kremu czy balsamu, poproś w aptece o małą próbkę tego specyfiku. Sprawdź, czy malec na pewno będzie mógł go używać. Jeżeli po nałożeniu go na skórę zaobserwujesz podejrzane zmiany, natychmiast odstaw preparat uczulający brzdąca.

U JAK UBRANKO DLA SMYKA

Ubranka twojego brzdąca powinny być miękkie (by nie krępowały jego ruchów), jasne (czyli pozbawione barwników, które mogą wywołać uczulenie) i uszyte z naturalnych tkanin (najlepiej bawełny). Zwracaj też uwagę na wykończenia strojów: sztywne lamówki, koronki, źle obrębione zapięcia czy metki mogą powodować otarcia oraz drażnić delikatną skórę dziecka.

W JAK WŁOSKI MIĘKKIE I LŚNIĄCE

Do 1. miesiąca życia wystarczy myć je dziecięcym mydełkiem. Później - szamponem dla niemowląt. Po umyciu wytrzyj główkę maluszka i pozostaw włoski do wyschnięcia (suszenie suszarką niszczy je). Możesz natomiast przeczesać wilgotne włoski szczotką z włosia. Dla malca będzie to doskonały masaż głowy.

Z JAK ZMIENIANIE PIELUSZKI

Im częściej, tym lepiej. Nawet jeśli używasz pieluch jednorazowych, a maluch zrobił tylko siusiu, i tak powinnaś zmieniać mu pieluszkę co 2-3 godziny. Dzięki temu zapobiegniesz podrażnieniom skóry.

KONSULTACJA: lek. med. Lidia Ruszkowska, dermatolog dziecięcy z Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego.

Tekst: Magdalena Kowalska