Ostre biegunki i zaparcia u niemowląt i małych dzieci
Wielokrotnie rodzice się borykają z poważnymi kłopotami, które stanowi zbyt częste oddawanie stolca przez dziecko lub przeciwnie - niemożność wypróżnienia. Poniżej przedstawiamy wskazówki, jak postępować w takich sytuacjach.
W zgodzie z prawami natury
Wydalanie z organizmu niestrawionych i niewchłoniętych resztek pokarmu jest procesem naturalnym, który rozpoczyna się już w pierwszych 48 godzinach po przyjściu dziecka na świat. Najpierw stolec, zwany smółką, ma barwę zielonkawoczarną. Wraz z upływem dni jego barwa zmienia się z zielonkawoczarnej na zielonkawożółtą, a później kał staje się żółtawy.
Kiedy dziecko ma ostrą biegunkę...
Przedstawiciele środowiska medycznego dzielą biegunki na ostre, które trwają krócej niż dwa tygodnie, oraz przewlekłe, dłuższe niż dwutygodniowe. Ostra biegunka jest określana jako częste oddawanie wodnistego lub bardzo luźnego stolca. Co to jednak znaczy "częste"? U niemowląt karmionych sztucznie i małych dzieci, do ukończenia przez nie drugiego roku życia, liczba wypróżnień nie powinna być większa niż 3 w ciągu 24 godzin. Natomiast niemowlęta, otrzymujące pokarm matki, mogą oddawać stolce tak często jak są karmione lub raz na kilka dni. Dlatego też w wypadku maleństw karmionych piersią, a także dzieci starszych niż dwulatki, o biegunce możemy mówić wtedy, gdy wypróżnienia następują znacznie częściej niż zazwyczaj. Za ostrą biegunkę uznajemy również oddawanie kału tylko raz dziennie, ale za to zawierającego krew, śluz lub ropę.
Zalecana metoda leczenia
Pediatra lub lekarz pierwszego kontaktu, do którego zgłaszają się rodzice z cierpiącym dzieckiem, przede wszystkim ocenia stopień odwodnienia organizmu maleństwa. U dziecka spokojnego, mającego wilgotną jamę ustną oraz język i pijącego normalnie doktor stwierdza łagodny przebieg biegunki. Terapia rozpoczyna się od podawania przez 4 godziny wyłącznie specjalnych doustnych płynów nawadniających.
do karmienia piersią lub, u niemowląt karmionych sztucznie, do żywienia dokładnie takiego samego jak przed wystąpieniem biegunki, w tym do stosowania tych samych mlek modyfikowanych. Także dzieci powyżej 1. roku życia wracają do swojej codziennej diety. Jednak aż do całkowitego ustąpienia biegunki trzeba stosować doustne płyny nawadniające, zgodnie ze wskazówkami lekarza.
Nie zawsze jednak biegunka ma przebieg łagodny. Niekiedy zdarza się nawet, że dziecko jest niemal nieprzytomne, jego jama ustna i język stają się bardzo suche, a masa ciała znacząco spada (np. niemowlę ważące wcześniej 8 kilogramów chudnie o więcej niż 0,8 kilograma). Wtedy konieczne jest leczenie w szpitalu, połączone z podawaniem płynów dożylnie, czyli tzw. kroplówki.
Zaparcia
Przeciwieństwem biegunek są zaparcia, określane jako utrudnione, wymagające wysiłku oddawanie stolca lub wypróżnienia rzadziej niż typowo dla danego wieku. I znów pojawia się pytanie, co rozumiemy pod pojęciem "typowo". Dla niemowląt karmionych sztucznie oznacza to trzy wypróżnienia dziennie, a dla małych dzieci (do ukończenia przez nie 3 lat) - jedno lub dwa wypróżnienia na dobę. Niemowlęta karmione wyłącznie piersią, o czym wspomniano wcześniej, mogą oddawać stolec nawet raz na dziesięć dni (pod warunkiem, że dobrze przybywają na wadze!). Zaparcia u dotychczas regularnie wypróżniających się dzieci bywają spowodowane zbyt małym spożyciem płynów (szczególnie podczas letnich upałów lub kiedy maleństwo ma gorączkę) oraz stosowaniem diety zawierającej zbyt mało błonnika. Inną przyczyną są trudne lub istotne dla dziecka zmiany w życiu, np. rozpoczęcie uczęszczania do żłobka. Niekiedy zaparcia mają podłoże psychiczne. Dziecko, nawet nie do końca świadomie, powstrzymuje się od oddawania stolca z obawy przed bólem. Ma to miejsce np. w sytuacji, gdy wokół odbytu maleństwa pęka skóra lub występuje stan zapalny.
Równie ważne jest ograniczenie spożywania produktów, które sprzyjają występowaniu zaparć, czyli np. jasnego pieczywa lub czekolady.
Zapewnić spokój
Ostre biegunki lub zaparcia nie zawsze są objawem poważnych schorzeń. Zazwyczaj jednak stają się źródłem złego samopoczucia dziecka, a nawet stresu. Dlatego też rodzice powinni się starać zachowywać spokojnie i stworzyć swojemu maleństwu miłą, przyjazną atmosferę w domu. Dbałość o komfort psychiczny niemowlęcia i małego dziecka jest tak samo ważnym elementem terapii jak płyny nawadniające i prawidłowa dieta.
Powyższy artykuł jest pracą doc. dr hab. med. Janiny Danuty Piotrowskiej-Jastrzębskiej, która jest specjalistą w zakresie pediatrii. Kierownik Zakładu Propedeutyki Pediatrii Akademii Medycznej w Białymstoku i członkiem Rady Naukowej Akademii Gerber.
