Egzotyczne warzywo: Karczoch

Pochodzą z okolic Morza Śródziemnego, ale można je uprawiać także w Polsce. Podobnie jak u kalafiora, jadalny jest kwiat. Wygląda jak szyszka pokryta zielonofioletowymi, twardymi łuskami. Bardzo młode można jeść na surowo razem z łodygą, starsze trzeba ugotować. Smakują podobnie do pora, ale są bardziej wyraziste, z orzechową nutą. Warto spróbować, właśnie zaczął się na nie sezon - kosztują 4-8 zł i są łatwe do przygotowania.

Jak kupować i przechowywać

Pąki muszą być zamknięte, a łuski zwarte, twarde, bez plam i suchych końcówek. Kolor zielony lub z odcieniem fioletu. Przejrzały karczoch ma luźne listki i wygląda, jakby był zdrewniały. Przechowujemy w chłodnym, ciemnym i suchym miejscu, by pąki się nie rozwinęły, bo wtedy karczoch nie nadaje się do jedzenia.

Jak jeść

Je się łuski, odrywając je palcami i wygryzając z nich miąższ. Gdy ukaże się włochaty środek, trzeba go oberwać, by dotrzeć do serca - to najsmaczniejsza część karczocha. Karczochy można gotować (patrz ramka), piec lub smażyć. Je się polane bułką tartą z masłem, w sałatkach zwłaszcza z pomidorami i jajkami, z czosnkiem, ostrymi serami lub maczając w dowolnym sosie na bazie majonezu, jogurtu lub typu winegret.

Właściwości zdrowotne

Zawiera cynarynę wspomagającą trawienie, regenerację wątroby i stabilizującą poziom cholesterolu. Inulina (rodzaj błonnika) wspomaga odchudzanie (karczochy są też niskokaloryczne).

Uprawa w warzywniaku

W marcu wysiewamy nasiona do doniczek z torfem, stawiamy w mieszkaniu. Po wzejściu przerywamy, siewki wysadzamy do gruntu po 15 maja (w odstępie ok. 1,5 metra bo rośliny są duże). Zbieramy od sierpnia do października (z jednej rośliny 10-12 kwiatów). To roślina wieloletnia, ale w Polsce może przemarzać.

Jak gotować i obierać

Karczochy dokładnie myjemy. Odcinamy czubek na 1/3 wysokości i wyrywamy łodygę (jeśli ją odetniemy, pozostanie zdrewniała niejadalna część). Usuwamy kilka zewnętrznych listków (łusek). Całe warzywo nacieramy sokiem z cytryny. Dzięki temu zachowa zielony kolor. Wrzucamy na wrzątek z solą, cukrem i sokiem z cytryny (po łyżeczce na litr wody). Obciążamy, np. talerzykiem, bo są lekkie i wypływają. Gotujemy w całości (25-35 min) lub pokrojone wzdłuż (10 min). Są ugotowane, jeśli listki dają się łatwo odginać.

Karczochy - zawsze wykwintne danie

Marynowane w oliwie

Z ugotowanych w całości karczochów oddziel serca, przekrój na ćwiartki lub ósemki. Układaj w słoiku, wrzuć pokrojony czosnek, przyprawy, skrop sokiem z cytryny i zalej oliwą. Słoik zamknij i odstaw na miesiąc. Podawaj jako przystawkę, dodawaj do sałatek.

Grillowane z sosem

Sok z 1 cytryny połącz z oliwą, zmiażdżonym czosnkiem, dopraw. Smaruj karczochy i grilluj 5-10 minut, odwracając. Sok z cytryny podgrzej, do gorącego wlej śmietanę, zamieszaj, zdejmij z ognia. Mieszając, dodawaj po kawałku zimne masło. Polej karczochy.

Strudel z karczochami

Karczochy wyjmij z oliwy, pokrój i wymieszaj z serem ricotta, zblanszowanym szpinakiem i ziołami. Rozwiń arkusz ciasta, wyłóż nadzienie i zwiń w płaski walec, zlepiając końce widelcem. Nakłuj i piecz ok. 20 min w 180 st.