Jak wybrać dobre nowalijki?
Znudzeni kiszonkami i warzywami korzeniowymi, które są najlepszym wyborem w miesiącach zimowych, gdy dostęp do świeżych warzyw jest mocno utrudniony, niemal dosłownie przebieramy nogami w oczekiwaniu na pierwsze wiosenne warzywa. Wypatrywane przez wielu nowalijki bywają mocno krytykowane. Kto i z jakiego powodu nie powinien ich jeść? I jak wybrać dobrej jakości sałatę, rzodkiewkę czy szczypiorek?
Popularne polskie nowalijki
Nowalijki to warzywa, które jako pierwsze pojawiają się w sprzedaży w sezonie wiosennym. Wśród najpopularniejszych w naszym kraju są:
- rzodkiewka,
- szczypiorek,
- sałata,
- nać pietruszki,
- cebula dymka,
- młoda marchew,
- ogórki,
- pomidory.
Zobacz również: Tak przygotowane szparagi zawsze się udają. Sprawdzone triki
Kiedy pojawiają się nowalijki?
Pierwsze, uprawiane w szklarniach warzywa, są w sprzedaży od końca marca do maja. Pierwsze warzywa, które rosną na otwartym polu, można kupić dopiero na przełomie maja i czerwca. Te są, bez dwóch zdań, cenniejsze odżywczo, bo mają lepszy dostęp do naturalnego światła słonecznego i - co ma ogromne znaczenie dla hodowli warzyw - słońce w piątym miesiącu roku operuje na naszej szerokości geograficznej zdecydowanie lepiej niż w marcu i kwietniu.
Zobacz również: Wrzuć na grilla zamiast kiełbasy. Goście będą zachwyceni
Nowalijki z uprawy szklarniowej
Jak nietrudno się domyślić, uprawiane w szklarniach, nieekologiczne warzywa są zazwyczaj intensywnie nawożone, przy użyciu nawozów mineralnych, najczęściej azotowych. Te stymulują wzrost rośliny, ale - co nie jest obojętne dla naszego zdrowia - mogą się w niej kumulować.
Nowalijki, które kumulują azotany
Nie wszystkie rośliny mają tę samą skłonność do kumulowania azotanów. Spośród nowalijek, które mają do tego największe predyspozycje, są:
- rzodkiewka,
- sałata,
- szczypiorek,
- szpinak.
Najmniejszą podatność do kumulacji azotanów mają z kolei:
- pomidory,
- ogórki.
Smak i zapach roślin szklarniowych i gruntowych
Nikogo nie trzeba przekonywać, że warzywo, które rośnie na otwartej przestrzeni jest smaczniejsze i bardziej aromatyczne od tego, które rozwija się pod szklanym czy foliowym tunelem. Szklarniowe rośliny mają też (w porównaniu z gruntowymi) wyraźnie niższą zawartość składników aktywnych biologicznie, z naciskiem na witaminy.
Uprawa szklarniowa - ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami
W wielu uprawach szklarniowych, z uwagi na duże zagęszczenie roślin, konieczne jest stosowanie sztucznych środków ochrony roślin, które mają uchronić je przed chorobami i szkodnikami. Ich wpływ na jakość i walory odżywcze warzyw nie jest ani korzystny, ani obojętny.
Nowalijki z upraw ekologicznych
Nowalijki z upraw ekologicznych są wolne od nawozów azotowych i sztucznych środków, które mają zabezpieczać je przed chorobami i szkodnikami. W przypadku tych upraw stosuje się naturalne nawozy zwierzęce i kompost. Takie warzywa są zawsze zdrowszym wyborem, niestety, zazwyczaj, trzeba za nie więcej zapłacić.
Jakie rzodkiewki wybrać?
Szukając najsmaczniejszych i najcenniejszych odżywczo rzodkiewek, które bywają postrzegane jako sztandarowe nowalijki, wybierzmy okazy średniej wielkości, z jędrną, pozbawioną przebarwień skórką. Podejrzanie duże rzodkiewki to sygnał, że w trakcie uprawy stosowano duże ilości nawozów. Drugim, czytelnym sygnałem, że rzodkiewki wyrastały na suto nawożonej ziemi, mogą być ich pożółkłe liście.
Pierwsza sałata - jak wybrać najlepszą?
Liście młodej sałaty powinny być jędrne i pozbawione plam. Warto uważnie obejrzeć najbardziej zewnętrzne i te, które znajdują się w centrum główki sałaty - to z nich dostaniemy informację, czy uprawa była nawożona. Jeśli na listkach są plamy i przebarwienia, nie warto kupować takiej sałaty.
A może szczypiorek?
Nie inaczej jest w przypadku ulubionego dodatku do jajecznicy i twarożku. Rurkowate listki szczypiorku powinny być jędrne i pozbawione nieestetycznych plam. O taki szczypiorek warto się pokusić.
Nowalijki - przeciwwskazania
Nowalijki nie są polecane dla:
- małych dzieci, zwłaszcza przed ukończeniem trzeciego roku życia - ich układ pokarmowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały, więc istnieje wyższe ryzyko, że nowalijki wywołają ból brzucha, biegunkę i/lub odczyn alergiczny,
- seniorów i osób z osłabionym układem odpornościowym,
- osób z chorobami autoimmunologicznymi,
- alergików,
- osób z jelitem drażliwym i czynną chorobą wrzodową żołądka albo dwunastnicy.