Kuchnia Pięciu Przemian

Kuchnia Pięciu Przemian ma swoje korzenie w tradycyjnej medycynie chińskiej i koncepcji Pięciu Żywiołów, która daje nam wskazówki dotyczące między innymi sposobów umiejętnego dobierania pokarmów i przygotowywania posiłków zgodnie z indywidualnymi potrzebami.

Czym właściwie jest Pięć Żywiołów?

Koncepcja Pięciu Przemian zakłada, że wszystkie zjawiska podporządkowane są cyklowi Pięciu Przemian - Drzewo ożywia Ogień, ciepło Ognia budzi Ziemię do życia, z Ziemi pozyskuje się Metal, Metal ożywia Wodę, a Woda karmi Drzewo. Następujące po sobie przemiany to nic innego, jak cykl życia - odpowiadają im pory roku, pory dnia, a także życie ludzkie, które dzieli się 5 etapów: człowiek rodzi się w przemianie Drzewa, dorasta w żywiole Ognia, okres dojrzałości i rozsądku przebywa w przemianie Ziemi, by później przez przemianę Metalu dotrzeć do żywiołu Wody, czyli starości.

W każdej z tych faz człowiek ma inne potrzeby, które musi odpowiednio zaspokajać - temu służy również odżywianie. Żywiołom przypisane są smaki: kwaśny należy do przemiany Drzewa, gorzki to żywioł Ognia, słodki należy do przemiany Ziemi, ostry - Metalu, a słony to przemiana Wody. Do każdej z przemian przypisane są również grupy narządów - dzięki temu przyporządkowaniu dokładnie wiadomo co należy jeść, gdy dręczą nas konkretne przypadłości.

Ożywia nas energia

Aby zrozumieć, na czym polega gotowanie według tej koncepcji, należy znać podstawy medycyny chińskiej. Choć dla społeczeństw zachodnich może wydawać się ona skomplikowana, jej zasady są dość proste. Znany również nam czarno-biały znak jin-jang jest również ilustracją podstawowej zasady medycyny chińskiej - głosi ona, że życie opiera się na dwóch składnikach: substancji i energii; czyli właśnie jin i jang. Jin to substancja, czyli ciało, jego płyny ustrojowe, tkanki i mięśnie; a jang to energia, która to ciało ożywia - określa się ją też jako Chi. Jin i jang muszą być ze sobą w równowadze - każdy inny stan oznacza chorobę. W praktyce więc, by nie dopuścić do choroby, musimy dbać o odpowiedni poziom jin, czyli krwi i soków, oraz ang, czyli energii.

Organizm czerpie energię z dwóch źródeł: Chi przedurodzeniowego, z którym przychodzimy na świat i które wyznacza długość naszego życia oraz Chi pourodzeniowego, które możemy odbudowywać. Każdego dnia nasz organizm potrzebuje pewnej ilości Chi - jeśli nie dostarczamy jej, czerpie on energię z Chi przedurodzeniowego, którego nie możemy odbudować, a gdy ono się skończy - człowiek umiera. Jeśli jednak wiemy, jak dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość energii, nie korzysta on z przedurodzeniowego Chi, a tym samym wydłuża się nasze życie. Chi dostarczać organizmowi możemy na kilka sposobów - poprzez ćwiczenia zdrowotne, takie jak Tai-Chi, poprzez medytację; ale nade wszystko przez dbałość o odpowiednie odżywianie. Powinniśmy wiedzieć, jakie produkty są dla nas korzystne, a których należy unikać.

Zimne produkty ochłodzą nas w upały

W kuchni Pięciu Przemian produkty dzieli się na pięć kategorii: gorące, ciepłe, neutralne, odświeżające i zimne. Produkty gorące to między innymi pieprz, gałka muszkatołowa, baranina i alkohole wysokoprocentowe - mają one właściwości silnie rozgrzewające. Produkty gorące wzmacniają Chi, ale nie należy jednak spożywać ich zbyt wiele, gdyż grozi to "wysuszeniem" płynów ustrojowych.

Ciepłe pokarmy, takie jak czosnek, cebula, kawa i czerwone wino, wzmagają aktywność organizmu, a tym samym rozgrzewają go. Są korzystne szczególnie dla osób prowadzących siedzący tryb życia i tych, które wciąż marzną. Jednak spożywane w nadmiarze powodują uczucie napięcia wewnętrznego, niepokoju i drażliwości.

Najkorzystniejsze są pokarmy neutralne, które budują Chi i zapewniają organizmowi wszystko, czego potrzebuje. Należą do nich zboża, warzywa zawierające skrobię, rośliny strączkowe i wołowina - człowiek przez długi czas mógłby odżywiać się właściwie tylko tymi produktami i cieszyłby się doskonałym zdrowiem.

Produkty odświeżające to przede wszystkim zielone warzywa i owoce, które pomagają w produkcji krwi. Najlepsze dla nas są owoce i warzywa naszej strefy klimatycznej - należy unikać owoców egzotycznych. Zapomnijmy o pomarańczach, pożegnajmy się ze smakiem bananów, według teorii Pięciu Przemian te produkty są dla zdecydowanie niekorzystne.

Produkty zimne chronią nas przed gorącem, wydawałoby się więc, że są idealne na upały. Faktycznie, dobrze jest je spożywać w gorące dni, należy jednak wybierać rozsądne ilości, gdyż - tak jak produkty odświeżające - powodują niedobór Chi. Należą do nich: pomidory, ogórki, herbaty ziołowe, algi, woda mineralna i sól.

Jak jeść zgodnie z teorią Pięciu Przemian?

Przede wszystkim, należy pamiętać, że każdy człowiek ma indywidualne potrzeby - im powinna być podporządkowana dieta. Nie istnieje uniwersalny system dietetyczny zgodny z teorią Pięciu Przemian. Każdy, kto chce stosować tę teorię, musi poznać podstawowe zasady, a następne stosować je w praktyce, dobierając pokarmy zgodnie ze swoimi upodobaniami. Wybór odpowiednich produktów jest bardzo ważny - wybieramy pokarmy naturalne i mało przetworzone, owoce i warzywa sezonowe. Zapomnijmy o mrożonkach i konserwach! Większość posiłków powinniśmy spożywać w postaci gotowanej - ciepłe pokarmy wzmacniają Chi, ale absolutnie zabronione jest używanie kuchenki mikrofalowej, natomiast czajniki elektryczne i grzałki są niewskazane - pokarm powinien mieć styczność z ogniem.

Bardzo ważna jest kolejność dodawania składników podczas przyrządzania potraw - zawsze musimy dodawać je zgodnie z logiką Pięciu Przemian, a jeśli zapomnimy o czymś, musimy całe koło powtórzyć na nowo, aby dotrzeć do danego składnika. Ostatni dodany składnik ma najsilniejszy wpływ, jeśli więc na samym końcu doprawimy danie pieprzem, pozostanie ono w przemianie Ziemi. Jeśli chcemy wzmocnić dany narząd, powinniśmy przygotowywać potrawy zgodnie z cyklem przemian, a ostatni dodany składnik powinien być przyporządkowany do żywiołu tego narządu.

Ciepła woda - życiodajny napój

Również napoje przyrządzamy zgodnie z regułami kuchni Pięciu Przemian. Kawa jest korzystna dla osób, którym brakuje żywiołu Ognia. Jednak u osób z jego nadmiarem może wywołać niekorzystne skutki. Podobnie sprawa ma się z herbatą zieloną i czarną. Kawa i herbata powinny być gotowane, a nie tylko zalewane wrzącą wodą, a soki owocowe powinniśmy rozcieńczać.

Najlepszych napojem w naszych warunkach klimatycznych jest? ciepła woda. Warto również pić herbatę z nasion kukurydzy, z głogu bądź napój z miodem i imbirem. Powinniśmy pić tyle płynów, ile podpowiada nam organizm - zarówno nadmiar, jak i niedobór ma zły wpływ na nerki.

Afrodyzjaki według Pięciu Przemian

W kulturach Wschodu seks jest czymś więcej niż tylko owocem miłości i pożądania partnerów. Zespolenie kobiety i mężczyzny jest aktem, który wzmacnia siłę życiową obojga kochanków i służy zachowaniu zdrowia. Aby akt miłosny miał takie znaczenie, należy jednak stale dbać o rozwój duchowy i fizyczny. Jakie są przyczyny niedomagań seksualnych? Mogą to być cechy wrodzone, złe kontakty z rodzicami, ale także nieodpowiedni klimat i złe odżywianie.

Aby móc cieszyć się satysfakcjonującym życiem seksualnym, należy wzmacniać nerki - to właśnie one są odpowiedzialne za pociąg erotyczny, potencję i płodność. Za ochłodzenie uczuć odpowiada natomiast serce - gdy jego jang jest słabe, człowiek nie posiada zdolności do głębokiego odczuwania miłości i przywiązania.

Jakich pokarmów powinniśmy unikać? Przede wszystkim cukru, który obniża on poziom energii nerek i serca; ponadto lodów, słodyczy, sałaty, coli, lemoniady i piwa, produktów mlecznych i owoców egzotycznych. Gdy mamy ochotę na słodycze, powinniśmy zafundować sobie pokarmy łagodnie słodkie - marchewkę, wołowinę, bądź kaszę jaglaną. Aby wzmocnić nerki i uatrakcyjnić życie seksualne, możemy razem z wybrankiem zjeść baraninę lub wołowinę marynowane w czerwonym winie, bądź smażone krewetki z prażonymi orzechami włoskimi. Dla wegetarian doskonały będzie por zapiekany z kozim serem, dynia z tymiankiem i odrobiną wódki lub słodki deser w postaci jabłek duszonych z cynamonem, kardamonem, prażonymi orzechami włoskimi i miodem tymiankowym.

Sposób na utratę kilogramów

Gotowanie zgodne z regułami kuchni Pięciu Przemian zapewni nam nie tylko zdrowie, ale też świetny wygląd - promienną cerę i utratę zbędnych kilogramów. Nadwaga, według chińskiej medycyny, jest skutkiem niedomagania śledziony, a przez to słabego Chi. Dochodzi do tego, gdy osoba spożywa zbyt wiele białego cukru, potraw przetwarzanych, złej jakości tłuszczów, a rezygnuje z potraw gotowanych. Niestety, te grzechy żywnościowe popełnia wielu z nas - zapracowani i zmęczeni nie mamy czasu na gotowanie, odżywiamy się więc potrawami mrożonymi, lub gotowymi daniami kupowanymi w sklepie.

Jeśli chcemy stracić dodatkowe kilogramy, powinniśmy całkowicie zmienić sposób odżywiania się - zrezygnować z pokarmów, które doprowadziły do niedomagania śledziony. Zamiast tego jemy proste, gotowane posiłki, złożone z kaszy jaglanej lub ryżu, warzyw i świeżych ziół, duszone owoce, sałaty liściowe, małe porcje duszonego mięsa lub ryby na obiad. Taka dieta, nie dość, że zaspokoi potrzeby naszego organizmu, zmniejszy też apetyt na słodycze, a w ciągu miesiąca będzie mogli spodziewać się utraty wagi do 3 kilogramów. I co najważniejsze - nie musimy się głodzić! Zaspokajamy nasz apetyt, w ramach rozsądku oczywiście, a nadwaga się zmniejsza, gdyż zmienia się praca naszego organizmu.

Pięć Przemian w Hollywood

Do tej diety nie trzeba przekonywać Lucy Liu, znanej między innymi z "Aniołków Charliego". Pochodząca z chińskiej rodziny aktorka stosuje ów system odżywiania od lat i wciąż cieszy się doskonałą figurą i młodym wyglądem. Codziennie je ciepłe i lekkostrawne dania, unika cukru i słodyczy, białej mąki, wieprzowiny, je mało nabiału, potraw smażonych i żywności przetwarzanej.

Stosowanie się do zasad kuchni Pięciu Przemian początkowo może wydawać się trudne, ale z biegiem czasu można nauczyć się odpowiedniego dobierania produktów i przyrządzania potraw. Warto spróbować najprostszej receptury - zjeść na śniadanie gotowaną na małym ogniu owsiankę z dodatkiem owoców i orzechów, zamiast typowych kanapek. Zaspokoimy apetyt na kilka godzin i będziemy czuć się napełnieni energią.

Anna Lenczowska

Tekst powstał w oparciu o książki Barbary Temelie, niemieckiej specjalistki do spraw odżywiania: "Odżywianie według Pięciu Przemian" i "Gotowanie według Pięciu Przemian".