Najstarsza trasa kolejowa w Polsce. Poznaj jej wspaniałą historię
Oprac.: Bartosz Stoczkowski
22 maja 1842 roku to dzień, który przeszedł do historii za sprawą pierwszego oficjalnego przejazdu kolei żelaznej na ziemiach polskich. Od tej pory świat miał już wyglądać inaczej — era stali, pary i powszechnego pędu nabierała zawrotnego tempa.
Pierwszy odjazd z Wrocławia
22 maja 1842 roku o szóstej rano miało miejsce oficjalne otwarcie pierwszego fragmentu linii kolejowej na obszarze obecnej Polski. Z dworca we Wrocławiu do Oławy w asyście tłumu widzów i dźwiękach orkiestry dętej wyruszył pierwszy pociąg ze 102 pasażerami na pokładzie, rozlokowanymi w ośmiu wagonach. Podróż ta zajęła 42 minuty — dla porównania współcześnie tę samą trasę pokonamy koleją w ciągu 17 minut.
Zobacz również: Widoki jak w Szwajcarii, a bilet za grosze. To najpiękniejsza trasa kolejowa w Polsce
Drewniane wagony pomalowane były na różne kolory, zależnie od ich klasy — wagony pierwszej klasy na czerwono, drugiej na żółto, a te przeznaczone dla klasy trzeciej na zielono. Te ostatnie nie były osłonięte, a ich pasażerowie musieli chronić się od iskier i kurzu nosząc specjalne okulary. Wkrótce ruszyło też regularne połączenie na tej trasie realizujące po cztery kursy dziennie z Wrocławia do Oławy i z powrotem. Już w pierwszym tygodniu z nowego środka transportu skorzystało ponad sześć tysięcy osób.
Trasa kolejowa łącząca Wrocław z Oławą została uruchomiona kilka lat po debiucie pierwszej kolei żelaznej na świecie na trasie Stockton-Darlington w Anglii w 1825 roku. Trasa ta była częścią przyszłej linii kolejowej, łączącej Wrocław z regionem Górnego Śląska oraz z Berlinem.
Zapomniany dziś dworzec
Pierwsza stacja kolejowa we Wrocławiu została zbudowana dzięki środkom pochodzącym od Towarzystwa Kolei Górnośląskiej. Projekt budynku, autorstwa architekta Rosenbauma, rozpoczęto realizować po uroczystym położeniu kamienia węgielnego w maju 1841 roku. Obiekt wraz z przylegającą do niego infrastrukturą otwarto rok później, wraz z inauguracją działalności pierwszego odcinka linii kolejowej do Oławy.
Stacja została zlokalizowana na południowo-wschodnich przedmieściach miasta. W niedługim czasie teren wokół niej zaczął przyciągać inwestorów, którzy decydowali się na budowę obiektów powiązanych z kolejnictwem. Wewnątrz dworca znajdowały się poczekalnie podzielone według klas, kasy biletowe oraz restauracje. Skromne zadaszenie nad peronem zapewniało schronienie oczekującym na pociąg podróżnym. Dworzec stracił swoją funkcję po uruchomieniu w 1857 roku nowego, funkcjonującego do dziś Dworca Głównego.
Początki kolejnictwa na Dolnym Śląsku
Debata na temat uruchomienia kolejnictwa na Śląsku, w tym roli państwa w finansowaniu i planowaniu tras kolejowych, trwała przez kilka lat przed ostatecznym uruchomieniem pierwszych linii. Impuls do rozwoju infrastruktury kolejowej dała lokalna burżuazja i przedsiębiorcy żywo zainteresowani dynamicznym rozwojem przemysłu. Ruch pasażerski nie był dla nich priorytetem — w rozwoju kolei widzieli przede wszystkim możliwość szybkiego przewożenia towarów i ekspansji gospodarczej.
Zobacz również: Jak zwiedzać Maderę? Oto obowiązkowe miejsca warte odwiedzenia
W roku 1837 powołano dyrekcję odpowiedzialną za kwestie techniczne, finansowe i prawne związane z budową linii z Wrocławia na Górny Śląsk. Dwa lata później zatwierdzono statut Towarzystwa Kolei Górnośląskiej i rozpoczęto prace nad pierwszym odcinkiem łączącym Wrocław z Oławą. Uroczyste otwarcie tego odcinka miało miejsce 21 maja 1842 roku, a więc na dzień przed pierwszym oficjalnym przejazdem składu pasażerskiego. Jeszcze w tym samym roku ukończono odcinek między Oławą a Brzegiem oraz rozpoczęto prace nad trasą w kierunku Opola i dalej, na Górny Śląsk.
Z biegiem czasu, w miarę postępującego uprzemysłowienia, coraz ważniejszą rolę zaczął odgrywać okręg górniczy skupiony wokół Wałbrzycha i Nowej Rudy, specjalizujący się w wydobyciu węgla kamiennego. Dla fabrykantów i przedsiębiorców było jasne, że przyszłość gospodarcza regionu Sudetów będzie w dużym stopniu zależała od rozwijania sieci kolejowej. Wrocław, jako najbliższy duży rynek i centrum przeładunkowe, czyli jak byśmy dziś powiedzieli “hub", miał kluczowe znaczenie dla tej ekspansji — wkrótce ruszyły więc prace nad połączeniem kolejowym Wrocławia z Wałbrzychem.
