Niezwykły szczegół na 20 złotowym banknocie. Zauważyłeś?
Książki, blogi, media tradycyjne i społecznościowe, opowieści znajomych – to zwykle tam szukamy podróżniczych inspiracji. Jednak turystycznym natchnieniem mogą stać się również… banknoty. Na rewersie każdego z emitowanych przez NBP nominałów znajduje się wysokiej klasy zabytek. Jednym z najciekawszych jest rotunda, umieszczona na rewersie dwudziestozłotówki. Przyjrzyjmy się jej przez chwilę.
Choć papierowe złotówki niemal codziennie przechodzą przez nasze ręce, rzadko uważnie się im przyglądamy. Kojarzymy kolory, wizerunki władców, ale szczegółów już nie. A szkoda, ponieważ banknoty zostały zaprojektowane tak, by oprócz funkcji praktycznej, pełnić również rolę edukacyjną, w codziennych sytuacjach przypominając o miejscach ważnych dla polskiej historii i kultury.
Zobacz również: Malownicza perła Beskidu Śląskiego. Doceniona za granicą
Niezwykła rotunda
Jednym z najciekawszych obiektów, zilustrowanych na banknotach jest umieszczona na dwudziestozłotówce rotunda p.w. św. Mikołaja w Cieszynie. Co w niej wyjątkowego? Przede wszystkim czas powstania i stan zachowania. Jednoapsydowy kościół na planie koła wzniesiono w XI lub XII. Zbudowano go z wapiennych ciosów (a nie jak w przypadku wcześniejszych budowli, nieopracowanego kamienia) i przykryto kopułą, również kamienną. W wnętrzu o średnicy 640 cm, zbudowano emporę, na którą prowadziły ukryte w ścianie schody. Ulokowana na wzgórzu, prawdopodobnie była pierwszym z murowanych budowli zespołu zamkowego.
Zobacz również: Szczecin. Tajemnicze tunele pod miastem
Przebudowy i pożary
Przez kolejne wieki rotunda podlegała przebudowom. W XIII i XIV wieku jej posadzkę podniesiono, by dostosować jej poziom do poziomu zamku, oknom w apsydzie nadano gotycki kształt, podłogę pokryto ceramicznymi płytami. W późniejszych latach budowlę opięto przyporami, w XIX wieku zaś, poddano ją klasycyzującej historyzacji - wybito arkadowe okna, ściany zewnętrzne obłożono boniowaniem.
Podczas dziesięciu wieków istnienia rotundę kilkakrotnie dotykały pożary. Ogień trawił ją w 1484, 1520, 1552 i 1570 roku.
Romański charakter przywrócono jej dopiero w XX wieku. Obecnie jest jedyną romańską rotundą w Polsce zachowaną wraz ze sklepieniem nawy.
Msza raz do roku i koncerty
Dzisiejszy wygląd świątyni nie wskazuje na tak burzliwe, estetyczne losy. Ulokowana na zielonym wzniesieniu, z dala od miejskiego zgiełku rotunda, emanuje spokojem, właściwym obiektom sprzed wieków. To doskonałe miejsce na spacer, połączone z odkrywaniem historii. Obecnie msza święta w rotundzie odprawiana jest raz w roku - 6 grudnia, w świątyni odbywają się również koncerty muzyczne.
Zabytki na banknotach
Jak już powiedziano, nie tylko na dwudziestozłotówce, ale na każdym z polskich banknotów umieszczono ilustrację jakiego zabytku.
Są to:
- Na banknocie 10 złotowym - kolumny z opactwa Benedyktynów w Tyńcu
- Na banknocie 50 złotowym - panorama Krakowa i Kazimierza (niegdyś odrębnego miasta, dziś dzielnicy Krakowa)
- Na banknocie 100 zł - Zamek w Malborku
- Na banknocie 200 zł - Zamek na Wawelu
- Na banknocie 500 zł - Pałac w Wilanowie
