Aksamitka: Pięknie dekoruje, leczy, odstrasza gryzonie i szkodniki
Aksamitki, zwane nie bez powodu kwiatami zmarłych, kopciuszkami czy śmierdziuszkami, a nawet imeretiańskim szafranem, to rośliny pod wieloma względami wyjątkowe i skrywające wiele walorów. Według meksykańskiej tradycji, mają moc przyzywania dusz zmarłych i są symbolem wieczności. Aksamitki przyciągają wzrok intensywnymi kolorami, pięknie dekorują ogrody, tarasy, rabaty czy parki, nie sprawiają żadnych problemów w uprawie, bo niestraszne im choroby czy przymrozki, skutecznie zwalczają nicienie glebowe czy mszyce i odstraszają mrówki czy krety. Co więcej, posiadają nietuzinkowe właściwości zdrowotne i walory kulinarne - chronią nas przed chorobami neurologicznymi czy stanami lękowymi i wzbogacają smak potraw. Przyjrzyjmy się tym niezwykłym kwiatom nieco bliżej, a z pewnością nie pożałujemy.
Aksamitki: Co nieco o historii i symbolice rośliny
Należące do rodziny astrowatych i występujące w ponad 40 gatunkach aksamitki pochodzą z terenów Ameryki Łacińskiej, a szczególnie popularne są w Meksyku, gdzie po dziś dzień przypisuje się im niezwykłą moc. Według tradycji te nietuzinkowe kwiaty - dzięki swojej intensywnej barwie i woni - mają moc przyzywania dusz zmarłych i pomagają im odnaleźć drogę. Towarzyszą Meksykanom podczas celebracji Diá de los Muertos - ozdabia się nimi groby i specjalne ołtarze. Aksamitki w ciepłym klimacie kwitną niemal cały rok, a ich niezwykła witalność, odporność i żywość kolorów wydają się istotnie zaprzeczać śmierci, dlatego w krajach Ameryki Łacińskiej uznaje się je za symbol wieczności.
Aksamitka pięknie dekoruje ogrody i odstrasza krety
Do ogromnej popularności aksamitek na Starym Kontynencie z pewnością przyczyniły się ich zdolności dekoracyjne i fakt, że są bardzo mało wymagające w uprawie. Pięknie rosną zarówno w ogrodzie, na tarasie, na balkonie czy w parku. W Polsce znane są pod wieloma nazwami: turki, byczki, studentki, kopciuszki, żaczki czy śmierdziuszki. Ten ostatni przydomek nawiązuje do charakterystycznego zapachu, który co prawda jest dla niektórych nieprzyjemny i lekko drażniący, ale jednocześnie właśnie przez to świetnie odstrasza szkodliwe dla roślin owady, a nawet gryzonie.
Aksamitka jest naturalnym wrogiem nicieni - najpierw je wabi, a gdy przyczepi się do jej korzeni, to giną. Chroni też rośliny przed wełnowcami - jeśli posadzimy ją w bliskim sąsiedztwie pomidorów i róż, zabezpieczymy je przed mszycami. Rolnicy i ogrodnicy cenią ją także za to, że działa odstraszająco na krety.
Aksamitki: Gdzie je sadzić?
Aksamitki można posadzić niemal wszędzie. Pięknie rośnie między iglakami, na obrzeżach rabatek, czy w skalniakach. Doskonale prezentują się w donicach ustawionych na tarasach, przed drzwiami wejściowymi czy na balkonach, nawet tych z ekspozycją południową, bo dobrze zniosą ostre słońce. Doskonale znoszą przesadzanie i kwitną aż do pierwszych przymrozków. Wystarczy usuwać przekwitnięte kwiatostany.
W Polsce najbardziej popularne są trzy odmiany tych kwiatów:
* aksamitka rozpierzchła – jej krzaczki osiągają od 20 do 40 cm wysokości, a kwiaty są jedno- lub dwubarwne, złote, pomarańczowe, brzoskwiniowe, purpurowobrązowe, brązowe z żółtym brzegiem.
* aksamitka wyniosła - osiąga nawet metr wysokości, ma największe kwiaty świetnie, sprawdza się jako element bukietów,
* aksamitka wąskolistna – jej krzaczki mają kulisty kształt, kwiaty są nieduże, ale bardzo liczne, zwykle zyskują złotą lub pomarańczową barwę.
Aksamitki: Jak sadzić?
Do zasadzenia aksamitek możesz wykorzystać zwykłą ziemię do kwiatów. Jeśli wymieszamy ją z niewielką ilością piasku, będzie miała lepsze parametry przepuszczalności. Roślinę najczęściej uprawia się z rozsad. Można je kupić lub przygotować samodzielnie z nasion zebranych z rośliny. Aksamitka bardzo szybko kiełkuje. Sadzonki przygotowuje się na rozsadniku lub w niewielkich doniczkach. Rozsadę można sadzić do gruntu już na przełomie kwietnia i maja. Aksamitkę można uprawiać też z nasion. Można wysiać je w kwietniu bezpośrednio w miejscu, w którym będzie rosła.
Aksamitka: Oświetlenie
Aksamitka uwielbia światło i ciepło. Pięknie rośnie na balkonach i tarasach o orientacji południowej. Można także ustawić doniczki na balkonach wschodnich lub zachodnich, ale tylko w dobrze doświetlonym miejscu.
Aksamitka: Podlewanie
Aksamitki trzeba regularnie podlewać, ale jeśli o tym zapomnimy, to im to nie zaszkodzi. Po nawodnieniu znowu odżyją. Gorzej znoszą przelanie. Trzeba pilnować odpowiedniego drenażu i odprowadzać nadmiar wody. Aksamitki rosnące na balkonach podlewa się dwa razy w tygodniu małą ilością wody, a na rabatach tylko wtedy, gdy utrzymuje się upalna, bezwietrzna pogoda.
Aksamitki: Nawożenie
Aksamitki warto od czasu do czasu zasilić nawozem, dzięki czemu jej kwiaty będą liczniejsze i bardziej gęste. Najlepiej sprawdzi się nawóz mineralny dedykowany do roślin kwitnących lub roślin balkonowych.
Aksamitki: Zabiegi pielęgnacyjne
Aby aksamitki pięknie rosły i obficie oraz jak najdłużej kwitły, trzeba systematycznie usuwać im przekwitłe kwiatostany. Jeśli tego nie zrobimy, roślina zawiąże koszyczki z nasionami.
Aksamitka: Roślinny antybiotyk
Aksamitka posiada też nietuzinkowe właściwości zdrowotne. Dzięki zawartym w niej fitoncydom hamuje rozwój grzybów i wykazuje działanie bakteriobójcze, moczopędne czy wykrztuśne. Skutecznie łagodzi dolegliwości towarzyszące przeziębieniom, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby neurologiczne: Parkinsona czy Alzheimera i sprawdza się w walce z depresją i stanami lękowymi. Ale to nie koniec. Aksamitka dostarczając solidnej ilości karotenoidów, czyli przeciwutleniaczy, w tym zwłaszcza luteiny chroni nasze oczy przed promieniowaniem UVA i UVB. Perfekcyjnie wpływa też na naszą skórę - sprawia, że jest bardziej elastyczna, usprawnia pracę gruczołów łojowych i pozytywnie wpływa na procesy zapamiętywania. Na bazie aksamitki można przyrządzać herbaty, napary, maceraty czy toniki.
Aksamitka nie bez powodu nazywana jest imeretyjskim szafranem. Znalazła bowiem szerokie zastosowanie w kuchni. Ususzone i zmielone płatki kwiatu - stosowane w formie przyprawy - perfekcyjnie wzbogacają smak potraw. Doskonale komponują się z zupami i sałatkami.
