Która umowa lepsza, gdy chcemy sobie dorobić
Jesteś na emeryturze i chcesz zarobić trochę grosza? A może nie masz stałej pracy, ale właśnie znalazłaś zajęcie na wakacje? Sprawdź, na co warto zwrócić uwagę podczas podpisywania umowy z przyszłym pracodawcą i co w związku z nią będzie ci się należało. To się przyda, by nie wpaść w kłopoty.
Wygodna umowa-zlecenie
To dobre rozwiązanie dla tych, którzy szukają latem dodatkowego zajęcia, a także tych, którzy nie mają stałej pracy. Umowa-zlecenie powinna być zawierana wtedy, gdy trzeba wykonać jakąś pracę okresowo lub codziennie, ale tylko przez kilka godzin (np. praca ekspedientki w sezonowym sklepiku, usługi krawieckie czy księgowe).
Plusy:
- Cieszysz się niezależnością większą niż etatowcy. Możesz np. pracować w domu, nie w biurze, sama wyznaczać sobie czas pracy (chyba, że umówisz się z pracodawcą, że będziesz pracować w jego firmie w określonych godzinach). I brać zlecenia od wielu pracodawców.
- Obejmuje cię obowiązkowe ubezpieczenie społeczne. Jeżeli nie jesteś nigdzie zatrudniona na umowę o pracę, zleceniodawca musi odprowadzić za ciebie składki na ubezpieczenie zdrowotne (uprawniające cię do bezpłatnego korzystania z publicznej służby zdrowia) oraz emerytalne (dlatego staż pracy na umowę-zlecenie będzie ci się liczyć do emerytury).
Minusy:
- Nie korzystasz z uprawnień pracowniczych. Nie chroni cię Kodeks pracy, więc nie masz prawa do płatnych urlopów (wypoczynkowego i macierzyńskiego) oraz zwolnień lekarskich. Zasiłek chorobowy czy macierzyński przysługuje ci tylko wtedy, gdy dobrowolnie opłacasz składkę do ZUS. Na twój wniosek składkę tę może wpłacać i potrącać z twojego wynagrodzenia pracodawca.
- Zleceniodawca ma prawo wypowiedzieć ci umowę w każdej chwili i to nawet bez jakiegokolwiek okresu wypowiedzenia. Musi ci tylko wtedy zapłacić za to, co już zrobiłaś i zwrócić nakłady, jakie do tego czasu poniosłaś. A to oznacza, że z dnia na dzień możesz zostać bez środków do życia.
- Na emeryturze czy rencie możesz dorobić określoną kwotę. Jeśli przekroczy o na 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS zawiesi ci wypłatę świadczenia, a jeżeli 70 proc. - obniży je.
Elastyczna umowa o dzieło
Plusy:
- Nie będziesz tak naprawdę podporządkowana swemu pracodawcy. Możesz pracować tam, gdzie chcesz i kiedy chcesz. Ważne tylko, abyś skończyła to, co masz zrobić w wyznaczonym w umowie terminie. I wywiązała się z zadania zgodnie z ustaleniami. Nie musisz wykonywać dzieła sama, ale np. pracować z kimś czy nawet zlecić pracę innej osobie.
- Możesz zarobić "na rękę" więcej niż etatowcy i więcej niż osoby pracujące na umowę-zlecenie, bo firma, która zamawia u ciebie określone dzieło, nie musi odprowadzać za ciebie składek. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zawierasz umowę z własnym pracodawcą, z którym wiąże cię już np. normalna umowa o pracę.
Minusy:
- Nie jesteś objęta obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, jeśli umowa o dzieło to twoje jedyne źródło dochodu. Nie masz więc m.in. prawa do bezpłatnego leczenia. Okres pracy na umowę o dzieło nie liczy się też do emerytury. Aby móc korzystać z publicznej opieki lekarskiej, szpitalnej, musisz sama opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Nie możesz jednak przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że w przypadku choroby nie będziesz miała prawa do wypłaty zasiłku. Nie dostaniesz również płatnego urlopu wypoczynkowego.
- Jeżeli ociągasz się z wykonaniem pracy, zamawiający może odstąpić od umowy. Zobowiązujesz się, że wykonasz dzieło w odpowiedni sposób. Gdy zrobisz to wadliwie, możesz też mieć problem z honorarium.
Co robić, gdy pracodawca nie chce ci zapłacić
- W piśmie podaj sumę, jaka ci się należy, a także sposób i termin zwrotu należności. Wręcz je osobiście (na kopii zażądaj potwierdzenia) lub wyślij listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Żółtą zwrotkę zachowaj wraz z kopią pisma.
- Jeżeli to wezwanie nie przyniesie efektu, przygotuj kolejne, ale już ostateczne wezwanie do zapłaty. Napisz w nim, że jeśli nie otrzymasz wynagrodzenia w wyznaczonym przez ciebie terminie (podaj ten termin), skierujesz sprawę do sądu.
Złóż do sądu pozew o wydanie nakazu zapłaty
- Zrób to, gdy termin minie, a pracodawca nadal nie będzie chciał oddać ci pieniędzy. Pozew skieruj do sądu rejonowego (jeżeli dług nie przekracza 75 tys. zł) lub okręgowego (gdy jest większy), właściwego dla siedziby pracodawcy.
- Jeżeli dług nie przekracza 10 tys. zł, pozew złóż na gotowym formularzu (dostępny w sądzie lub internecie).
- Gdy zobowiązanie jest większe, pozew napisz sama. W pozwie podaj swoje dane i adres (jako powoda) oraz takie same dane dłużnika (jako pozwanego). Napisz, jakiej sumy się domagasz i opisz okoliczności, w jakich powstał dług. Wskaż też dokumenty, które mogą być podstawą do wydania nakazu zapłaty: umowa o dzieło lub umowa-zlecenie, wezwania do zapłaty czy inna korespondencja, którą prowadziłaś z pracodawcą.
- Do pozwu dołącz załączniki, wszystkie dokumenty na które się powoływałaś. Pozew złóż osobiście lub wyślij listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, w dwóch egzemplarzach (dla sądu i pozwanego).
- Pozew w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu nie przekracza 50 tys. zł, nie podlega żadnej wstępnej opłacie sądowej. Gdy kwota jest wyższa, opłatę trzeba wnieść (to minimum 30 zł).
- Jeżeli dokumenty, które przedstawisz, nie będą budzić wątpliwości, sąd wyda nakaz zapłaty bez obecności stron i przeprowadzenia rozprawy. Ale gdy będzie miał jakieś uwagi, skieruje pozew na rozprawę, na którą wezwie ciebie i pracodawcę. Do rozprawy dojdzie także wtedy, gdy pracodawca w ciągu 14 dni zgłosi zarzuty wobec wydanego nakazu zapłaty.
Zwróć się do komornika
Jeśli wyrok będzie prawomocny, możesz złożyć wniosek egzekucyjny (najlepiej osobiście) w rewirze właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika.
1. Nazwa umowy, ale też data i miejsce jej sporządzenia.
2. Dokładne określenie każdej ze stron. Jeśli umowę podpisują osoby fizyczne, trzeba podać ich imiona i nazwiska, daty urodzenia, adresy zamieszkania, numery dokumentów tożsamości (najczęściej są to dowody osobiste), numery PESEL. Gdy pracodawcą jest osoba prowadząca działalność gospodarczą - informację o tej działalności i numer NIP. W przypadku spółki konieczne jest wskazanie jej nazwy, adresu siedziby, numeru wpisu do KRS i osoby uprawnionej do reprezentacji.
3. Zakres obowiązków. W umowie o dzieło musi się znaleźć opis tego, co masz zrobić. Im więcej będzie detali - tym lepiej, bo wtedy unikniesz nieporozumień z pracodawcą. Jeśli chcecie zawrzeć umowę- -zlecenie, sprawdź, czy wpisano w niej szczegółowy zakres twoich zadań. Masz zostać zatrudniona jako ekspedientka? W umowie powinny się znaleźć zapisy na temat tego, czy masz tylko obsługiwać klientów za ladą, czy także np. sprzątać w sklepie, rozpakowywać towar, rozstawiać na półkach.
4. Termin wykonania pracy. Szukaj informacji o tym, jaki masz czas na sporządzenie dzieła lub świadczenie pracy.
5. Wynagrodzenie, czyli informacja o wysokości, terminie i sposobie zapłaty. Można również określić zaliczkę na poczet przyszłego wynagrodzenia.
6. Koszty dodatkowe oraz materiały W umowie trzeba określić, kto dostarcza materiały na zamówione dzieło oraz to, kto ponosi ich koszt.
7. Warunki zmiany. Warto zrobić zastrzeżenie, że zmiany umowy wymagają formy pisemnej w postaci aneksu. Zabezpieczy cię to przed nieoczekiwaną zmianą ustaleń przez pracodawcę.
8. Podpisy. Obie strony powinny własnoręcznie podpisać umowę, bez tego dokument nie będzie ważny.
