Nadwrażliwość zębów: Jak się objawia i czym grozi?

Nadwrażliwość zębów to nadmierna reakcja zębów na ciepło, zimno lub inne czynniki, objawiająca się ostrym, przemijającym bólem. Spowodowana jest odsłonięciem kanalików zębinowych, które normalnie chronione są przez szczelną warstwę szkliwa przed wpływem czynników zewnętrznych. Jeśli szkliwo zostanie uszkodzone, unerwiona zębina narażona jest na drażniące działanie różnego rodzaju bodźców. Podrażnienie nerwów czuciowych skutkuje przeszywającym bólem.

Przyczyną nadwrażliwości zębów jest zazwyczaj uszkodzenie szkliwa chroniącego zębinę przed czynnikami zewnętrznymi. Do utraty szkliwa może dojść m.in. z powodu niewłaściwej higieny jamy ustnej. Niedostateczne mycie zębów prowadzi do tworzenia się płytki nazębnej, czyli miękkiego osadu zasiedlanego przez bakterie, które produkują kwasy niszczące szkliwo. Nieusuwana z zębów płytka może nie tylko prowadzić do próchnicy, ale też do tworzenia się kamienia. Ten zaś powoduje cofanie się (recesję) dziąseł, a w efekcie erozję szkliwa i odsłanianie szyjek zębowych. Także zbyt przesadne mycie zębów (np. zbyt mocne szorowanie twardą szczoteczką, używanie past ścierających) może przyczyniać się do starcia szkliwa i powstawania bruzd na styku zębów z dziąsłami. Kolejnym czynnikiem przyczyniającym się do nadwrażliwości jest zła dieta, bogata w słodycze i napoje gazowane, a także kwaśne produkty, np. cytrusy, owocowe soki, sosy na bazie octu winnego czy wino. Zawarte w nich kwasy rozmiękczają szkliwo i prowadzą do jego demineralizacji. Utratę szkliwa mogą powodować również częste wymioty na skutek działania soków żołądkowych. Dlatego na nadwrażliwość mogą cierpieć kobiety w ciąży lub osoby chore na bulimię. Również zarzucanie treści żołądka do przełyku przy refluksie może przyczyniać się do nadwrażliwości zębów.

Nadwrażliwość zębów może mieć jeszcze inne przyczyny. Mogą być to wady zgryzu, które powodują przeciążenie zębów i powstawanie ubytków w zębach. Również bruksizm, czyli nocne zgrzytanie zębami i mimowolne zaciskanie szczęki, spowodowane stresem, może prowadzić do zaniku przyzębia, obnażania się korzeni zębów i ubytków w okolicy szyjki zęba, co skutkuje nadwrażliwością. Dolegliwość może także pojawić się po wizycie u dentysty, który podczas leczenia próchnicy może otworzyć kanaliki zębowe. Taka nadwrażliwość powinna minąć po kilku dniach od wizyty. Szkliwo może także osłabiać wybielanie zębów, co objawia się nadwrażliwością ustającą po ok. dwóch tygodniach.

Objawem nadwrażliwości zębów jest silny, przeszywający ból wywołany przez różne bodźce, np. po zetknięciu zębów z zimnym lub gorącym napojem czy jedzeniem. Nadwrażliwość pojawia się również podczas jedzenia słodkich i kwaśnych potraw lub picia napojów. Ból może pojawiać się także podczas mycia zębów lub w czasie leczenia stomatologicznego. Czasami nadwrażliwość jest tak silna, że dotkliwy ból może wywoływać nawet oddychanie na zimnym powietrzu. Z powodu nadwrażliwości niektóre osoby zaczynają unikać stykania się zębów z zimnymi czy gorącymi produktami, co może prowadzić do obniżenia komfortu życia codziennego. Niekiedy takie osoby unikają też regularnego mycia zębów czy wizyt u stomatologa w obawie przed bólem, co może prowadzić do poważniejszych problemów z zębami. 

Aby zniwelować nadwrażliwość zębów, należy zacząć od zmiany nawyków i prawidłowej pielęgnacji jamy ustnej. W sytuacji, gdy dolegliwość związana jest ze zbyt intensywnym szorowaniem zębów, warto zmienić twardą szczoteczkę na miękką, stosować płukanki do jamy ustnej oprócz zwykłego mycia oraz używać pasty przeznaczonej do nadwrażliwych zębów. Istnieje wiele tego typu preparatów, które zamykają kanaliki zębiny lub zmniejszają reakcję zakończeń nerwowych na bodźce. Osoby cierpiące na nadwrażliwość powinny unikać past o wysokim wskaźniku ścieralności, czyli np. niektórych past wybielających. Należy także delikatnie szczotkować zęby i stosować okrężne ruchy zamiast pionowych. Przy nadwrażliwości zaleca się również unikanie kwaśnych potraw i napojów. Nie należy także myć zębów zaraz po jedzeniu, zwłaszcza owoców i słodyczy, gdyż zęby są wtedy pozbawione warstwy ochronnej, a szczotkowanie może prowadzić do ścierania szkliwa. Najlepiej więc odczekać ok. godziny lub wypić najpierw szklankę wody w celu zmiany pH w jamie ustnej. W przypadku objawów bruksizmu lub chorób przyzębia należy zgłosić się do stomatologa. Gdy zębina jest odsłonięta w dość dużym stopniu, dentysta może wypełnić ubytek materiałem kompozytowym lub pokryć zniszczone szkliwo specjalnymi preparatami na nadwrażliwość.