Pierwiosnek lekarski – ozdoba ogrodu oraz niezbędnik w domowym zielniku

• Zdarza się, że pierwsze kwitnące pierwiosnki lekarskie napotkamy już w marcu, jednak ich pełny rozkwit przypada najczęściej na kwiecień oraz maj.
• Na pierwiosnka lekarskiego możemy natknąć się niemalże w całej Europie. Gatunek upodobał sobie miejsca słoneczne, wzgórza oraz lasy.
• Odwar z kwiatów rośliny wykorzystuje się m.in. w leczeniu gruźlicy, pylicy oraz migreny i bólu stawów.

Karbowane, jajowate i zielone liście zebrane w rozety oraz umieszczone na wierzchołkach pokrytych delikatnymi włoskami łodyżek o wysokości od 10 do 30 cm. Kwiaty o długim i jasnozielonym kielichu, z którego dumnie wyłania się żółta korona z pięcioma płatkami. To właśnie główne cechy wyróżniające pierwiosnka lekarskiego spośród innych roślin.

W Polsce bylina występuje dziko na obszarze całego kraju. W warunkach naturalnych często dochodzi do skrzyżowania dwóch gatunków - pierwiosnka lekarskiego z wyniosłym. W ten sposób powstają tzw. roślinne mieszańce. Ogrodnicy, których uwagę przyciąga niezwykły wygląd tych kwiatów, mogą z powodzeniem uprawiać je w ogrodzie i cieszyć się pierwszymi okazami już wczesną wiosną. Co ciekawe, początkowo pierwiosnek lekarski znalazł się na liście roślin chronionych, jednak z upływem lat zapis ten uległ zniesieniu.

Sprawdź: Jak rozmnażać pierwiosnki?

Podczas wiosennego spaceru łatwo zauważyć, że naturalnym środowiskiem pierwiosnków są wilgotne łąki, zarośla oraz lasy. Jeśli chcemy, by szybko przyjęły się w przydomowym ogrodzie, posadźmy je pod drzewami lub krzewami liściastymi. Pierwiosnka lekarskiego zalicza się do roślin o wyjątkowo niskich wymaganiach, dzięki czemu jest łatwy w uprawie.

Nie ma konkretnych preferencji co do gleby, choć poleca się sadzenie go do podłoża próchniczego, gliniastego, lekko wapiennego, przepuszczalnego i umiarkowanie wilgotnego. Najlepiej wyrasta na stanowiskach ciepłych, słonecznych lub częściowo ocienionych.

Wiosną potrzebują sporo naturalnego światła, jednak palące promienie padające na nie w długie letnie dni mogą przynieść im więcej szkody niż pożytku. Uprawa pierwiosnka lekarskiego nie wymaga poświęcania czasu na skomplikowaną pielęgnację. Wystarczy od czasu do czasu zasilić go specjalnym kompostem, a podczas suszy zwiększyć częstotliwość podlewania.

Sprawdź: Jadalne kwiaty z ogrodu - zbiór, zastosowanie w kuchni

Roślinę najlepiej sadzić na rabatach bylinowych, jako element ogrodów skalnych lub ozdobę balkonów i tarasów w specjalnych doniczkach oraz pojemnikach. Ten rodzaj prymulek pięknie prezentuje się w towarzystwie niezapominajek, zawilców gajowych, wonnych fiołków wiosennych, szafirków oraz bratków.

Ogrodnicy doradzają, by za rozmnażanie pierwiosnka lekarskiego zabrać się dopiero w maju lub czerwcu. Jak poprawnie wykonać tę czynność? Najlepiej zrobić to przez podział kęp tuż po tym, jak bylina całkowicie przekwitnie. Co ciekawe, w naturalnych warunkach roślina bardzo często rozsiewa się samodzielnie.

Sprawdź: Jakie prace należy przeprowadzić w marcu w ogrodzie? Lista najważniejszych zabiegów

Roślina stanowi nie tylko wdzięczną ozdobę ogrodu oraz mniejszych lub większych przydomowych przestrzeni. Sprawdza się także w kuchni. Kulinaria często wykorzystują młode liście, pędy oraz kwiaty, które stanowią doskonały dodatek lub uzupełnienie zup, sosów oraz sałatek. Pierwiosnek lekarski odnalazł swoje zastosowanie również w dziedzinie kosmetologii. Dobroczynne wyciągi pozyskiwane z korzeni oraz kwiatów przyczyniają się do:

• poprawienia elastyczności skóry,
• szybszego zlikwidowania zaskórników,
• szybszej regeneracji uszkodzonego naskórka,
• skrócenia czasu potrzebnego do całkowitego wygojenia się rany.

Kwietniowe oraz majowe zbiory pierwiosnka lekarskiego służą także celom leczniczym. Roślina od wielu lat stanowi cenny element naturalnej medycyny ludowej oraz konwencjonalnej. Wyciąg z byliny zawiera składniki takie jak:

• saponiny,
• kwercetyna,
• kempferol,
• apigenina,
• luteolina,
• glikozydy fenolowe,
• garbniki,
• karoten,
• witamina C,
• kwasy omega-6.

Pierwiosnek lekarski działa bakteriobójczo, przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie oraz moczopędnie. Ekstrakty z rośliny często znajdziemy w składzie produktów ziołowych o działaniu wykrztuśnym, które ułatwiają pozbycie się wydzieliny zalegających w oskrzelach. W sklepach zielarskich z powodzeniem dostaniemy olej z pierwiosnka, który poprawia pracę serca oraz wzmacnia układ krwionośny.

Sprawdź: Błędy, które popełniamy z wiosennymi roślinami

1. Do szklanki lub filiżanki wrzucamy łyżkę suszonych kwiatów pierwiosnka, a następnie zalewamy wrzątkiem. 
2. Napar zaparzamy pod przykryciem przez 10-15 minut. Tak przygotowaną herbatę możemy wzbogacić o gwiazdki anyżu raz tymianek.
3. Mieszankę pijemy co godzinę, po jednej łyżce. Napój działa wzmacniająco, wykrztuśnie, napotnie oraz uspokajająco. 
4. Można stosować go również w formie okładów na twarz i oczy, a także do tonizowania zaognionych stanów zapalnych skóry.

Sprawdź również:

Jak zakwasić ziemię pod rododendrony? Po zimie różanecznik bardzo tego potrzebuje

Drzewo tlenowe - szybko rośnie i błyskawicznie pochłania dwutlenek węgla. Uprawa, sadzenie, przycinanie Oxytree