Ratowały naszych przodków w kryzysie. Dziś spotkasz je na spacerze
Oprac.: Joanna Leśniak
W czasach, gdy sklepowe półki uginają się pod ciężarem towarów, zainteresowanie dzikimi roślinami jadalnymi nie jest zbyt duże. Bywają wręcz niezauważane, zwracając uwagę głównie największych pasjonatów flory lasów i łąk. Tymczasem podczas spaceru w naturze możemy znaleźć prawdziwe skarby. Właściwości dzikich roślin bywają naprawdę imponujące.
Spis treści:
Dzikie rośliny w diecie i apteczce przodków
Właściwości ziół znane były w medycynie ludowej od wieków, z ich potencjału korzysta się także dziś. Są w stanie wspierać liczne kuracje medyczne, część z nich stosuje się profilaktycznie - "dla zdrowotności". Mniej jednak mówi się obecnie o tym, że dzikie rośliny jadalne bywały ważnym uzupełnieniem diety naszych przodków.
Podczas licznych zawirowań historycznych i chwil kryzysów gospodarczych pomagały przetrwać w czasach braków pożywienia. Służyły nie tylko do zaspokojenia głodu, ale także do przygotowywania potraw regionalnych, które dziś bywają uznawane za nie lada rarytas. Podczas wycieczki na łono przyrody miej oczy szeroko otwarte — wiele roślin jadalnych rośnie na łąkach i nieużytkach, choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Przedstawiamy najciekawsze przykłady.
Cebula czarownic skarbem lasu
Tym mianem określa się czosnek niedźwiedzi, który pod względem właściwości leczniczych przewyższa czosnek pospolity, określany mianem naturalnego antybiotyku. Gdzie można go znaleźć? Występuje na terenie całej Europy. W Polsce największe skupiska czosnku niedźwiedziego znajdują się w bieszczadzkich lasach, a także w Puszczy Białowieskiej i Kampinoskiej.
Zielone liście wykorzystuje się w celach kulinarnych, ale nie bez znaczenia pozostają właściwości czosnku niedźwiedziego. Na co pomaga?
- Wspiera leczenie łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych.
- Sprzyja odtruwaniu organizmu i usuwaniu toksyn, usprawniając pracę wątroby.
- Pomaga obniżać poziom tzw. złego cholesterolu.
- Podnosi odporność organizmu, wspomagając walkę z drobnoustrojami wywołującymi infekcje bakteryjne i grzybicze.
Kiedy zauważysz czosnek niedźwiedzi na spacerze, musisz jednak powstrzymać swoją ciekawość i chęć zbierania. Lasy Państwowe jasno komunikują, że czosnek niedźwiedzi jest objęty ochroną częściową. Nie można zrywać go w lecie, nadaje się jednak do uprawy na własnej działce. To opcja zdecydowanie bezpieczniejsza nie tylko ze względów prawnych. Czosnek niedźwiedzi w lesie łatwo pomylić z trującą konwalią majową.
Leczniczy chwast
Bywa zmorą właścicieli posesji i ogrodów, ponieważ mniszek lekarski jako chwast jest w stanie opanowywać rabaty i podjazdy bez zaproszenia. Nie można mu jednak odmówić leczniczych właściwości. Jako surowiec zielarski wykorzystuje się zarówno kwiaty, młode listki, jak i korzenie.
Jak działa mniszek lekarski na organizm?
- Zdrowotne napary mają zdolność obniżania poziomu glukozy i spowalniania wchłaniania cukru z pożywienia do krwi. Może okazać się dużym wsparciem zwłaszcza w stanach przedcukrzycowych i w początkowej fazie cukrzycy.
- Hamuje apetyt, przez co okazuje się sprzymierzeńcem odchudzania.
- Mniszek lekarski ma działanie moczopędne, co przekłada się na oczyszczające i odtruwające właściwości. Pomoże w redukcji obrzęków wynikających z problemów na tle nerek i krążenia.
- Przyspiesza gojenie się i regenerację skóry. Wśród kosmetycznych zastosowań mniszka lekarskiego wyróżnia się przeciwdziałanie trądzikowi, hamowanie powstawania zmarszczek, przyspieszanie wzrostu włosów i usuwanie łupieżu.
O tym pamiętaj: Potocznie utożsamia się mniszek lekarski z mleczem. To błąd, ponieważ stanowią dwa różne gatunki roślin. Mlecz nie wykazuje żadnych cennych właściwości, pozostając wyłącznie chwastem.
Zapomniana czeremcha
Biorąc pod uwagę, że nasze ogrody i sady wypełnione są owocowymi krzewami i drzewami, które skrupulatnie pielęgnujemy, często zapomina się o dzikich roślinach jadalnych. Warto jednak poznać jeden gatunek, który występuje pospolicie na terenie naszego kraju. Czeremcha, nazywana śliwą kocierpką, trzemchą albo smrodynią, rośnie najczęściej w wilgotnym środowisku. Trafimy na nią w pobliżu strumieni, rzek, jezior i innych zbiorników wodnych.
W medycynie ludowej wykorzystywano wywar z kory czeremchy do leczenia ran, odcisków i regeneracji mięśni. Upatrywano w roślinie również sposobu na przeziębienie oraz oczyszczania krwi. Współcześnie cenione są również kwaśne owoce (po usunięciu pestek zawierających trujące substancje). Wśród leczniczych właściwości czeremchy podkreśla się:
- wzmacnianie odporności — spożywanie owocowych przetworów zalecane jest zwłaszcza jesienią i zimą;
- leczenie infekcji dróg oddechowych i łagodzenie suchego kaszlu;
- działanie przeciwzapalne i wspierające kuracje przy chorobach reumatycznych;
- ułatwianie wypróżnienia i zapobieganie zaleganiu treści pokarmowych w jelitach;
- zapanowanie nad stresem i zwalczanie uczucia notorycznego znużenia.
Ważne: Zastosowanie czeremchy sprowadza się do korzystania z potencjału kory oraz owoców. Nasiona, łodygi i liście uważane są za trujące.
