Skrócone, nieestetycznie wyglądające paznokcie i widok osoby z palcami w ustach - to pierwsze skojarzenie przychodzące na myśl o obgryzaniu paznokci. Onychofagia prowadzi nie tylko do defektów kosmetycznych dłoni, ale i niejednokrotnie do poważnych chorób ogólnoustrojowych.
Onychofagia, czyli nawykowe obgryzanie paznokci, zaliczane jest do tzw. psychodermatoz - problemów dermatologicznych powstałych na tle psychologicznym. Problem ten dotyka zarówno małe dzieci (w wieku ok. 3-4 lat), nastolatków (blisko 45 proc.) i dorosłych. Wraz z dojrzewaniem wiele osób oducza się obgryzać paznokcie, ale ok. 15 proc. dorosłym nie udaje się poskromić tego nawyku. Wydaje się, że problem ten dotyka częściej chłopców i mężczyzn, niż płeć przeciwną.
Nie są znane wszystkie przyczyny obgryzania paznokci. Wskazuje się przede wszystkim na powiązania tego nawyku ze sferą psychiczną człowieka, a szczególnie odczuwaniem negatywnych emocji - lęku, samotności. Silnym czynnikiem wywołującym ten odruch jest stres. U osób dorosłych przyczyną mogą być problemy osobiste, konflikty, ale również strach. Z innych przyczyn podaje się zaburzenia poziomu minerałów i witamin we krwi, bezczynność i nudę.
Onychofagia kojarzy się ze złym, acz niegroźnym i nie wpływającym w znaczącym stopniu na tryb życia nawykiem. Warto podkreślić, że obgryzanie może prowadzić do innych, nierzadko bardzo poważnych zaburzeń zdrowotnych.
Obgryzanie paznokci może przyczynić się do:
- wad zgryzu, zniekształceń szczęk, ścierania, pęknięć i zmian położenia zębów oraz stanów zapalnych przyzębia;
- rozwoju zakażeń, ze względu na łatwość przenoszenia pod płytką paznokcia i na opuszkach palców: bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów np. jaj owsików;
- nieodwracalnych zmian w obrębie paznokci i opuszków palców - w wyniku wieloletniego obgryzania paznokci może dojść do skrócenia i zaniku płytki paznokcia; deformacji, a nawet zapalenia szpiku kostnego paliczków (kości palców), czy też utraty paliczków dalszych.
Co robić? Przede wszystkim nie należy bagatelizować problemu. Obgryzanie paznokci to nawyk, którego należy się oduczyć.
Warto sobie uświadomić odczuwanie tej potrzeby, i w zamian za to "zajmować" usta czymś innym, np. żując suszone owoce, orzechy czy gumę do żucia. Równocześnie warto zająć ręce piłeczką lub ołówkiem.
Innym sposobem jest stosowanie preparatów aptecznych (tzw. "gorzkich palców"). Są to płyny lub żele, którymi maluje się płytki paznokci. Pozostawiają one na ich powierzchni gorzką warstwę. W efekcie czujemy, kiedy nasze palce wędrują do ust i oduczamy ich obgryzania.
Dobrym sposobem dla dziewcząt i kobiet jest manicure. Nałożenie tipsów, według osób które miały problem z obgryzaniem paznokci, skutecznie pomaga w oduczeniu nawyku, a równocześnie likwiduje poczucie wstydu i zakłopotania związanego z nieestetycznym wyglądem dłoni. Chłopcom zaleca się skracanie paznokci i nakładanie bandaży.
Ponieważ onychofagia należy do psychodermatoz, do jej wyleczenia zalecana jest terapia behawioralna. Składa się na nią: trening zmiany nawyków oraz nauka techniki kontroli bodźców. Wraz z terapią behawioralną wskazane jest stosowanie farmakoterapii (leków przeciwdepresyjnych). Hipnoza również jest skuteczna w oduczeniu obgryzania paznokci.
Obgryzania paznokci można się oduczyć, wykorzystując powyższe sposoby lub jak niektórzy pacjenci, rezygnując z tego nawyku spontanicznie. Dzięki temu poprawimy nie tylko wygląd dłoni, ale i swoje samopoczucie.
