10 faktów na temat kości, o których nie powie ci twój lekarz
Zdrowe i mocne kości tworzą się w okresie dzieciństwa, jednak ochrona kości to zadanie na całe życie. Wbrew pozorom są one żywe i rosną przez całe życie. Kości zbudowane są z substancji mineralnych takich, jak wapń i fosfor, protein takich, jak kolagen oraz z żywych komórek. Chociaż kości nie zmieniają swojego rozmiaru po osiągnięciu określonej długości, stara kość nieustanne kruszy się i jest zastępowana przez nową. Z tego też powodu to, co jesz i pijesz - a nawet leki, które zażywasz, może mieć bezpośredni wpływ na wytrzymałość i sprężystość twoich kości. Możesz chronić swoje kości poprzez ograniczenie ekspozycji na czynniki wywołujące osteoporozę – czyli zapobiec kruchości i łamliwości kośćca. Oto lista 10 rzeczy, których nie dowiesz się od lekarza na temat twoich kości.
Dużo więcej kobiet niż mężczyzn zapada na osteoporozę, co wiąże się z nagłym brakiem w organizmie estrogenu, którego produkcja ustaje wraz z menopauzą. W tym okresie gęstość kobiecego kośćca może zmaleć nawet o 20% w okresie 5 lat po menopauzie. Estrogen sprawia, że komórki odpowiedzialne za usuwanie obumarłego kośćca znajdują się pod kontrolą. Jeśli kobieta nie ma regularnego cyklu miesięcznego, lub z innych przyczyn jej organizm nie produkuje wystarczającej ilości estrogenu, komórki te pochłaniają więcej kośćca niż potrzeba powodując ubytki w tkance. Mężczyźni, po osiągnięciu 65 roku życia także zaczynają tracić masę kości i tym samym grozi im osteoporoza.
Wybory życiowe, takie jak prowadzenie zdrowego trybu życia, nie palenie a nawet ograniczenie picia alkoholu mają poważny wpływ na zdrowie kości. Nadmiar alkoholu we krwi powoduje, że organizm nie jest właściwie odżywiany w substancje potrzebne zdrowym kościom. Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet nadmierna konsumpcja alkoholu osłabia kości i zwiększa ich łamliwość.
Corocznie, około 258 tys. osób powyżej 65 roku życia łamie sobie biodra w Stanach Zjednoczonych. W grupie mężczyzn od 50 w górę, około jeden na pięciu ma szansę złamać kość w wyniku osteoporozy. Co więcej, mężczyźni to ofiary jednego na każde trzy złamania biodra w skali świata. Zarówno zdrowie, jak i jakość życia może drastycznie się pogorszyć po złamaniu biodra – badania z 2014 roku pokazują, że 37% mężczyzn umiera w rok po złamaniu biodra – dwa razy więcej niż kobiet.
Po przekroczeniu wieku 65 lat, kobiety potrzebują specjalistycznego skanu diagnostycznego swoich kości, potrzebnego, by ocenić ich jakość. Słabe i pozbawione gęstości kości ujawniają swoje deficyty dopiero w momencie, kiedy się łamią. Niezwykle ważne jest zatem, aby w miarę możliwości uzyskać regularny dostęp do specjalistycznych badań, które mogą pomóc wcześnie wykryć problemy. Badaniem takim jest DXA, wykorzystujące bardzo niskie poziomy radiacji – 10 razy mniejsze niż rentgen - najlepiej nadające się do wczesnego wychwycenia osteoporozy. Po pierwszym skanie następny należy powtórzyć po upływie 2 lat. Naturalnie, problemem może być uzyskanie dostępu do badań tego typu i może się to niestety wiązać z koniecznością sięgnięcia do prywatnych klinik lekarskich, co oczywiście będzie kosztowało. Jednak dwuletnie odstępy w badaniu oznaczają, że koszt nie musi być specjalnie uciążliwy. Podobnie mężczyźni po 65 roku życia powinni zainteresować się diagnozą stanu kości. Jeśli okaże się, że istnieje wysokie ryzyko rozwinięcia osteoporozy, pamiętaj, że jest na to sposób poprzez dietę i ćwiczenia i leki wpierające.
Osoba dorosła potrzebuje około 1000 mg wapnia dziennie, aby utrzymać zdrowie kości, natomiast zdrowa dawka dla kobiety pomiędzy 51 a 70 rokiem życia wynosi 1200 mg. Jednak sam wapń nie wystarczy. Niezwykle ważne jest także codzienne spożycie odpowiednich dawek magnezu, protein i witaminy D. Witamina D jest odpowiedzialna za zwiększenie przyswajalności wapnia o 50%. Potrzebujesz codziennie 600 jednostek (IU) witaminy D, jako osoba dorosła. Jeśli masz 70 i więcej lat, potrzebujesz nawet więcej, bo aż 800 IU dziennie. Twój organizm wytwarza witaminę D w momencie bezpośredniej ekspozycji na działanie promieni słonecznych. Chociaż ryby, wątróbka i pełnowartościowe mleko są doskonałymi źródłami protein i witaminy D, mogą nie wystarczyć do zaspokojenia twojego dziennego zapotrzebowania i będziesz musiał sięgnąć po suplementy. Pamiętaj też, że dieta bogata w cukry i przetworzone węglowodany nie wpływa korzystnie na kości, bowiem może zaburzać zdolność organizmu do przyswajania odpowiednich ilości wapnia.
Zdrowe trawienie jest podstawą zdrowych kości
Problemy trawienne zwiększają ryzyko rozwinięcia chorób kości. Problemem takim może być zapalenie jelita, nietolerancja na laktozę i jadłowstręt psychiczny, znany jako anoreksja. Jeśli cierpisz na przewlekłe luźne stolce, może to oznaczać, że nie przyswajasz witamin i minerałów, potrzebnych dla zdrowych kości.
Leczenie choroby refluksowej przełyku może osłabić kości
Osłabienie kości może być skutkiem używania dużych ilości substancji obniżających kwasowość żołądka zawierających aluminium, które może wyczerpać twoje zasoby wapnia. Należy zaliczyć tu wszystkie produkty na tzw. zgagę i palenie w przełyku czy żołądku.
Przyjmowanie leków zawierających steroidy jak kortyzon, prednizon, deksametazon może mieć wyniszczający wpływ na zdrowie kośćca. Być może przyjmowałeś leki zawierające te substancje w związku z reumatoidalnym zapaleniem stawów, astmą i alergiami, toczniem, chorobą Crohna, lub rakiem, albo jako element terapii po przeszczepie narządu. W takich sytuacjach należy przyjmować je w jak najmniejszej przepisanej dawce i przez jak najkrótszy okres czasu oraz skonsultować się z lekarzem w celu zapobieżenia pogorszeniu się zdrowia kości w wyniku kuracji steroidami.
Fenobarbital, popularny lek z grupy barbituranów, może wywoływać utraty w kośćcu
Lek ten jest wykorzystywany przede wszystkim w terapii epilepsji, choć stosuje się go także w leczeniu zaburzeń lękowych i bezsenności. Może wywoływać uzależnienie i bywa nadużywany. Fenytoina, kolejny z leków przeciwdrgawkowych, także łączona jest z ubytkami w kośćcu. Należy więc szczegółowo rozważyć za i przeciw stosowania takich leków i przedyskutować efekty uboczne ich działania z lekarzem.
Komórki budujące twoje kości powstają w szpiku kostnym
Czerwone krwinki nie żyją długo i dlatego muszą być ciągle wymieniane na nowe, które powstają w szpiku kostnym. Szpik ulokowany jest w samym środku kości i ma postać gąbczastej tkanki, która każdego dnia kipi milionami nowych komórek, dzięki którym później twój organizm zasilany jest w tlen i potrzebną energię.
