ADHD - triada objawów
Co to jest ADHD? Jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi objawy muszą pojawić się przed siódmym rokiem życia. Przyczyną tego zaburzenia często są czynniki genetyczne, mogą one wynikać z działania czynników biologicznych, oddziałujących negatywnie na ośrodkowy układ nerwowy w okresie: prenatalnym, okołoporodowym lub postnatalnym.
Na przykład: choroby wirusowe lub bakteryjne, zatrucia, uszkodzenia mechaniczne, czynniki społeczno-emocjonalne powodujące zaburzenia emocjonalne. Objawy kryterialne nazywane triadą objawów ADHD to:
- nadaktywność motoryczna,
- impulsywność
- zakłócenia uwagi.
Nadaktywność motoryczna - charakteryzuje się brakiem celowego działania. Dziecko jest niespokojne, ciągle w ruchu, zawsze biega nie chodzi, jest go wszędzie pełno, stale się wierci, macha rękami i nogami.
Częściej wybiera zabawy ruchowe. Gdy sytuacja zmusza go do minimalnej aktywności ruchowej np. siedząc w szkolnej ławce lub sali kinowej, będzie wykonywać wiele drobnych ruchów manipulacyjnych wokół swojego ciała lub najbliższego otoczenia.
Impulsywność - ten objaw dotyczy zachowań podporządkowanych impulsowi pojawiającemu się w danej chwili. Dziecko wykonuje to, co aktualnie przyjdzie mu do głowy. Często przerywa lub przeszkadza innym. Dokucza i zaczepia rówieśników. Zachowanie to cechuje się brakiem refleksji na temat adekwatności, poprawności i skutków zachowania.
Pociąga to za sobą problemy z planowaniem zachowania, jego organizacją i kontrolą. Przejawia się to np. w wypowiedziach dziecka, które są chaotyczne, niestrukturalizowane, z wieloma komentarzami.
Zakłócenia uwagi - przejawiają się problemami z koncentracją na zadaniu. Dziecko ma problem z wykonywanie dłuższych zadaniach, ponieważ nie potrafi tak długo skupić swojej uwagi. Nawet, gdy warunki do pracy są sprzyjające dziecko łatwo się męczy. Osoba z ADHD jest podatna na wszelkie dystraktory (inne nieistotne bodźce).
Ma problemy z zapamiętaniem szczegółów. Często gubi lub zapomina rzeczy. Dodatkowe objawy ADHD są związane z emocjami i motywacją dziecka. Takie dzieci często są nadwrażliwe i reagują bardziej emocjonalnie od swoich rówieśników. Częściej też przejawiają zachowania agresywne i zdenerwowanie. Ich reakcje charakteryzują się gwałtownością.
Trudno jest im kontrolować swoje zachowanie oraz zmotywować się do działania, dążyć do sukcesu, gdy cel jest odległy w czasie. Dlatego dzieci z ADHD potrzebują dużo motywacji, energii i pobudzenia pochodzących z zewnątrz.
Osoba z nadpobudliwością psychoruchową ma słabe poczucie czasu, co powoduje zaburzoną organizację zachowania i trudności w osiąganiu wyznaczonych celów. Dziecko może mieć problem z naśladowaniem działań innej osoby i jest to związane z trudnością zapamiętania sekwencji działań. Nie potrafi skoncentrować się na jednej czynności.
Takie dzieci ze względu na impulsywność swojego zachowania mogą mieć problemy z nawiązywaniem nowych relacji z innymi osobami. Nadaktywność motoryczna i impulsywność zachowania często wywołuje niechęć i zniecierpliwienie u osób dorosłych np. nauczycieli rodziców, rodzeństwa.
Takie nastawienie innych osób prowadzi do problemów w relacjach z innymi. Takie dzieci mają większe problemy od rówieśników z trzymaniem się zakazów. Przestrzeganie zasad wydaję się dla dziecka z ADHD trudne, gdy porównuje je z nagrodami możliwymi do zdobycia, gdy złamie zasady. Należy podkreślić, iż bjawy ADHD są bardzo różne i nie wszystkie występują u każdego dziecka z zespołem hiperkinetycznym.
mgr Katarzyna Piłat - psycholog pracujący w Centrum Zdrowia Dziecka PEGAZ w Słupsku
