Afty w jamie ustnej - na dziąśle, języku, wardze i podniebieniu. Jak sobie z nimi radzić?

Mimo że afty są częstym problemem, wciąż nie do końca znane są przyczyny ich występowania. Biorąc jednak pod uwagę afty nawracające, aktualna wiedza pozwala na rozróżnienie trzech klinicznych odmian aftowego zapalenia jamy ustnej (w skrócie RAS - ang. recurrent aphthous stomatitis):

• Afty Mikulicza (afty małe) - to właśnie one pojawiają się najczęściej, bo nawet u 85 proc. pacjentów z aftozą nawrotową. Są niewielkimi nadżerkami (nie przekraczają 1 cm), a pojawiają się głównie na wargach, podniebieniu miękkim, policzkach, języku i obszarze podjęzykowym. Jako że są dość płytkimi podrażnieniami, goją się dość szybko i nie pozostawiają blizn. 
• Afty Suttona (afty duże) - to cięższa postać aftozy nawrotowej, którą diagnozuje się u około 10-15 proc. pacjentów zmagających się z tym problemem. Ich wielkość osiąga zwykle 1-3 cm, przy czym ilość zmian, które pojawiają się w jamie ustnej w tym samym czasie, nie przekracza zazwyczaj pięciu. Są jednak głębsze i wywołują większy ból niż afty wcześniej opisane wyżej, a w związku z tym goją się dłużej (nawet 3-4 tygodnie). Mogą przy tym występować nie tylko na wymienionych już obszarach jamy ustnej, lecz także podniebieniu twardym, dziąsłach czy grzbietowej powierzchni języka.
• Afty opryszczkopodobne - to najrzadsza odmiana aft nawracających, a wyróżnia się m.in. ilością zmian - nie są pojedyncze, lecz przybierają formę rozlaną, obejmującą około 20-50 pęcherzyków, które zmieniają się w nadżerki. Owszem, przypominają opryszczkę, stąd też ich nazwa, lecz nie są związane z wirusami, które odpowiadają za wspomnianą tu dolegliwość - ich źródła są odmienne.

Jak to zostało wspomniane, przyczyny pojawiania się aft wciąż są niejasne. Dlatego też nie ma jednego skutecznego leku, który pozwoli pozbyć się tej dolegliwości i pokonać ją u źródła. Co za tym idzie, obszary, którymi możemy się zająć, to: łagodzenie symptomów (zwłaszcza bolesności i pieczenia), wspieranie gojenia, redukcja nawrotów. Co zatem warto wiedzieć?

• Wskazuje się, że na występowanie aft mogą wpływać zaburzenia odporności, różnego rodzaju alergie, infekcje, niedobory składników odżywczych czy podrażnienia mechaniczne. Jeśli zatem chcemy unikać aft, zwróćmy uwagę na swoją dietę, ogólną kondycję, w tym także psychiczną (stres również ma w tym kontekście niekorzystny wpływ).
• Konkretne działania są uzależnione od nasilenia zmian oraz częstotliwości ich występowania. Jeśli afty są małe, a ich nawroty rzadkie, zazwyczaj stosuje się jedynie preparaty, mające na celu m.in. łagodzenie bólu. Takie środki znajdziemy w aptece bez recepty, a przybierają one głównie formę żelu, aerozolu lub roztworu do płukania jamy ustnej.
• Pomocne mogą być także farmaceutyki działające osłonowo - pokrywają objętą stanem zapalnym śluzówkę, dzięki czemu ochraniają ją, łagodzą przykre objawy oraz przyspieszają proces gojenia. 
• Za same afty nie odpowiadają bakterie, jeśli jednak dojdzie do nadkażenia bakteryjnego lub specjalista uzna, że tego typu ryzyko jest wysokie, wskazana może okazać się antybiotykoterapia. W najcięższych formach aftozy konieczne mogą być też inne leki, jak chociażby steroidowe czy immunosupresyjne (stosowane zawsze pod nadzorem lekarza!).
• Wsparcie w leczeniu aft przynoszą również domowe sposoby. Jakie? Postaw na płukanie jamy ustnej ziołami, np. szałwią, która łagodzi ból oraz działa przeciwzapalnie. Łagodzące działanie ma także napar z siemienia lnianego, który dodatkowo pozostawia na błonie śluzowej ochronną powłokę, co zabezpiecza aftę przed dalszymi podrażnieniami. Pomóc może także ,,okład" z miodu - posmaruj zmieniony obszar cienką warstwą. 

Jeśli zaś chodzi o nawroty, poza troską o wspomniany już wcześniej styl życia, należy też pamiętać o odpowiedniej higienie jamy ustnej - by ryzyko powstawania stanów zapalnych było jak najmniejsze!