Atopowe zapalenie skóry: Przyczyny, objawy i leczenie

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba alergiczna najczęściej mająca podłoże genetyczne. Stan zapalny skóry spowodowany jest nadmierną reakcją organizmu na różnego rodzaju alergeny (np. kurz, słońce, wodę, kosmetyki). Zazwyczaj ujawnia się u niemowląt już w 6. lub 7. tygodniu życia i u dzieci do 12. roku życia (każdego roku choruje nawet 20% dzieci).

AZS objawia się zaczerwienionym i swędzącym naskórkiem z tendencją do łuszczenia się i wysuszania. U osób zmagających się z tym schorzeniem skóra ma niższe pH oraz mniejszą zawartość lipidów, co sprawia, że łatwiej o podrażnienia. Drapanie skóry dodatkowo pogarsza jej stan, powoduje tworzenie się ran i blizn. U małych dzieci do 2. roku życia charakterystyczne są pęcherze przekształcające się w strupy. U dzieci starszych zaczerwieniona i łuszcząca się skóra występuje najczęściej na łokciach, kolanach, dłoniach i nadgarstkach. Stan zapalny skóry sprawia, że nie spełnia ona swoich funkcji ochronnych – przedostają się przez nią grzyby i bakterie, które wywołują kolejne zakażenia. Skóra staje się cienka i przezroczysta na tyle, że widać pod nią żyły.

AZS może się też ujawnić w dorosłym wieku – łuszczenie skóry występuje wtedy w okolicach szyi, głowy, twarzy i na stopach.

Ze względu na genetyczne podłoże AZS leczy się jedynie objawowo. Przy łagodnym przebiegu ulgę przynoszą maści przeciwzapalne, w zaawansowanej chorobie konieczne jest wdrożenie kortykosteroidów, a także leków immunosupresyjnych. Pomocne są również specjalne maści i żele do skóry atopowej, które zawierają bakteriobójczy i przeciwzapalny kwas azelainowy. Chorym na AZS zaleca się również psychoterapię i walkę ze stresem, który jak udowodniono nasila objawy choroby.

Przy AZS niezwykle istotna jest prawidłowa pielęgnacja skóry oraz działania profilaktyczne chroniące przed pojawieniem się kolejnych ognisk choroby. Niewskazane jest używanie zwykłych kosmetyków oraz perfum – zamiast nich najlepiej stosować specjalne preparaty do skóry atopowej, które łagodzą świąd i podrażnienia. Chorzy powinni unikać kąpieli w chlorowanej wodzie (lepszy jest prysznic niż kąpiele w wannie), zarówno przed jak i po kontakcie z wodą konieczne jest natłuszczenie skóry. Bardzo istotne jest też pranie odzieży i pościeli w detergentach przeznaczonych dla alergików. Objawy choroby łagodzą także kąpiele w wodzie morskiej. U niektórych osób pozytywne efekty przynosi również dieta.

Nie istnieje dieta ściśle przeznaczona dla osób zmagających się z AZS. Jednak ze względu na alergiczne podłoże choroby, ulgę przynosi wyeliminowanie produktów żywieniowych, które mogą uczulać. Najsilniejszym alergenem jest mleko oraz produkty mleczne (sery, kefiry, jogurty itp.), a także kakao, czekolada i orzechy. Chorzy na AZS powinni również unikać żywności wysokoprzetworzonej (przetworów mięsnych, sosów i gotowych sałatek), słodyczy i słonych przekąsek. Niewskazane są także niektóre warzywa (kiszona kapusta, pomidory, dynia, szpinak) i większość owoców (pomarańcze, mandarynki, ananasy, maliny, truskawki, brzoskwinie, morele, wiśnie, żurawina i porzeczki). Bardzo pomocne jest za to regularne przyjmowanie probiotyków, które poprawiają pracę jelit i zapobiegają rozwojowi alergii.