Ból kolan i łokci: Jak się go pozbyć na długo

Dolegliwości stawów często mają podłoże "mechaniczne". Niekiedy winne są wirusy lub bakterie, które przeniosą się z... np. gardła.

Większe porządki: Zanim na dobre nastanie zima, chcemy uprzątnąć obejście wokół domu, zrobić porządek w ogródku czy na działce. Zaczynamy też pierwsze przygotowania do świąt. Przez wiele godzin grabimy, zamiatamy, szorujemy, dźwigamy i nasze łokcie oraz kolana to zginają się, to prostują... W końcu dochodzi do przeciążenia znajdujących się w pobliżu stawów ścięgien, więzadeł i torebek. Potem łokcie i kolana bolą nas przy każdym ruchu.

Infekcja: Zwykłe przeziębienie raczej nie, ale już grypa czy angina mogą mieć powikłania w postaci zapalenia stawów. Nagły i szybko narastający ból występuje razem z gorączką.

Chociaż królujące za oknem zimno i wilgoć same w sobie nie są przyczyną bólu stawów, mogą mu sprzyjać, jeśli na co dzień nasze stawy nie są w najlepszej formie (np. z powodu RZS). Im bardziej osłabione chorobą stawy, tym większa nasza wrażliwość na złą pogodę.

Lekarze przyznają, że są schorzenia stawów, dla których typowe jest to, że częściej atakują jesienią i zimą. Także te, które już wcześniej występowały, mogą teraz nasilać swoje objawy. Bywa i tak, że zachorowaliśmy latem, a dopiero teraz odczuwamy tego skutki.

Reumatoidalne zapalenie stawów: Za jego wystąpienie o tej porze roku mogą odpowiadać wirusy przeziębienia lub grypy, z którymi kilka lub kilkanaście dni wcześniej walczył nasz organizm. Jeśli pobudzony przez drobnoustroje układ odpornościowy nie wyciszy się po ich pokonaniu, jego ofiarą mogą paść własne tkanki, które znajdują się w stawach. Przy RZS ból stawów jest szczególnie mocno odczuwany rano. Towarzyszy mu też ich sztywność. Oprócz łokci i kolan zaatakowane mogą być palce, nadgarstki. Stawy stają się bardzo wrażliwe na dotyk (tzw. tkliwość). Z trudem można poruszać kończynami.

Fibromialgia: Podobnie jak RZS może być skutkiem infekcji (choć mechanizm tego jest nieco inny). Zdradzają ją m.in.: symetryczny ból dużych stawów (łokci, barków, kolan), dolegliwości kręgosłupa, uczucie wyczerpania. Wiadomo, że złemu samopoczuciu dodatkowo sprzyja sezonowy brak słońca.

Już podstawowe testy krwi mogą dostarczyć informacji, czy nasze dolegliwości są skutkiem zwykłego przeciążenia czy też stanu zapalnego wewnątrz stawów. Fibromialgię lekarz może rozpoznać poprzez dotykanie określonych punktów na ciele i sprawdzanie, czy są tkliwe.

Morfologia krwi: Jeśli występuje za dużo białych krwinek, ostrzega to o poinfekcyjnym stanie zapalnym. Gdy za mało jest czerwonych ciałek, natomiast przybywa płytek krwi, prawdopodobny jest stan zapalny związany np. z RZS.

Stężenie CRP: Wyraźnie podniesione bywa ostrzeżeniem o bakteryjnym podłożu stanu zapalnego w stawach (np. po anginie). OB - umiarkowanie podwyższony występuje przy przeciążeniu wysiłkiem fizycznym, bardzo podwyższony - przy ostrym zapaleniu. Czynnik reumatoidalny (RF) - jego zwiększone stężenie stwierdza się u większości osób z RZS.

Bolące stawy wymagają szczególnego traktowania. W oczekiwaniu na wizytę u lekarza możemy im dostarczyć naturalnych substancji przeciwbólowych i przeciwzapalnych, jakie występują np. w ziołach.

Odpoczynek i unikanie ruchów, które zmuszają do pracy bolące stawy to podstawa przy przeciążeniu. Jeśli dokuczają nam łokcie, powstrzymajmy się od prasowania, wałkowania, ręcznego prania, odkurzania. Przy bólu kolan uważajmy na wszelkie prace wymagające kucania lub klękania (np. w ogrodzie) ale także unikajmy długiego chodzenia (np. po sklepie). Oszczędzajmy stawy, dopóki ból całkowicie nie minie.

Okłady z arniki górskiej - możemy je stosować zarówno przy bólu przeciążeniowym, jak i będącym powikłaniem (np. po anginie) oraz spowodowanym stanem zapalnym. Ziółko ma działanie przeciwbólowe, antyseptyczne oraz przeciwreumatyczne. 1 łyżkę suszonych kwiatów zalewamy 100 ml wrzątku i odstawiamy na 15 min; przecedzamy. W naparze moczymy lnianą ściereczkę i przykładamy na bolący łokieć lub kolano na ok. 2 godziny.

Herbatka z wiązówki błotnej - nie tylko zahamuje narastający ból stawów, ale także obniży gorączkę. 30 g suszonych i rozdrobnionych kwiatów zalewamy 400 ml wrzącej wody i odstawiamy na 15 min; odcedzamy. Pijemy 1/2 szklanki 3 razy dziennie (najlepiej zachowując równe odstępy czasu).

Napar z wierzby - podziała szczególnie dobroczynnie na stawy bolące z powodu RZS. To zasługa naturalnej salicyny. Ma ona silne działanie przeciwzapalne. 5 g wysuszonej i rozdrobnionej kory wierzby zalewamy 100 ml wrzącej wody i odstawiamy na 20 min; przecedzamy. Stosujemy 2-3 razy dziennie (przy silnych bólach nawet 7 razy dziennie po 1/2 szklanki).

Środki przeciwbólowe i przeciwzapalne (z apteki bez recepty) - możemy stosować je np. w maści na bolące stawy.

Zalecenia specjalistów są bardzo konkretne! W badaniach udowodniono bowiem, że od tego jak wygląda nasz jadłospis, zależy, czy ból stawów słabnie czy przybiera na sile. Koniecznie wykluczmy z diety wszystko, co przetworzone!

Warto regularnie jadać tłuste morskie ryby. Zgodnie z lekarskim zaleceniem powinno to być: ok. 10 dag łososia, tuńczyka, sardynek lub makreli 2 razy w tygodniu. Zawierają dużo kwasów omega-3, które zmniejszają stan zapalny w stawach.

Koniecznie sięgajmy po oliwę z oliwek, najlepiej z pierwszego tłoczenia - 2-3 łyżki dziennie to absolutne minimum. Ostatnio odkryto, że zawiera tzw. oleocanthal, który działa jak niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Orzechy i nasiona - zjadając codziennie garść, zaopatrzymy stawy w dobroczynne kwasy tłuszczowe MUFA.

Gdy pora na owoc, warzywo: Powinniśmy codziennie zjadać 30-50 dag owoców i 50-70 dag warzyw. To chroni nas nie tylko przed zapaleniem stawów, ale także np. osteoporozą. Najbardziej wartościowe dla stawów są: borówki, jeżyny, maliny, porzeczki, śliwki oraz brokuły, jarmuż, kapusta, marchewka, szpinak. Zimą możemy sięgać po mrożonki. Uwaga! Przy RZS lepiej nie jeść często papryki, pomidorów, ziemniaków.

Przy poważniejszych problemach ze stawami lekarz rodzinny może skierować nas do specjalisty (np. reumatologa - jeśli będzie podejrzewał RZS lub fibromialgię; specjalisty chorób zakaźnych - np. przy zagrożeniu boreliozą).

Oznaczenie miana przeciwciał anty-CCP - to badanie, które jest bardzo pomocne w wykrywaniu reumatoidalnego zapalenia stawów (także dopiero się zaczynającego). Gdy wynik jest powyżej normy, prawie zawsze świadczy to o RZS.

Test Elisa - lekarz może go nam zalecić, jeśli będzie podejrzewał, że ból stawów jest następstwem boreliozy.

Test Western Blot - pozwala upewnić się, że winna dolegliwości jest borelioza. W razie RZS pomogą nam m.in. nowoczesne leki modyfikujące przebieg choroby (LMPCh) oraz leki tzw. biologiczne przeciwko komórkom ukł. odporności, które szkodzą stawom. Przy bólu stawów spowodowanym boreliozą trzeba przyjmować antybiotyki przez co najmniej 3 tygodnie.

Na dolegliwości związane z fibromialgią pomagają m.in. leki zwiększające poziom serotoniny w organizmie i zmniejszające odczucia bólowe oraz specjalnie dobrane ćwiczenia.

Konsultacja: Hanna Dolińska, spec. med. rodzinnej