Celiakia? Bułeczki wykluczone!

Jest najpoważniejszą chorobą wywoływaną przez gluten. Prowadzi do nieżytu żołądkowojelitowego i zaniku kosmków jelitowych. W Polsce na celiakię, zwaną też chorobą trzewną, cierpi 1 na 15 tys. urodzonych dzieci. Z tego schorzenia się nie wyrasta. A wykrywa się je w różnym wieku.

Jest wiele teorii tłumaczących rozwój schorzenia. Jedna z nich kładzie nacisk na predyspozycje genetyczne. Inna na zaburzenia enzymatycze, uniemożliwiające prawidłowe trawienie glutenu, który w formie nierozłożonej niszczy komórki jelit. Bierze się też pod uwagę autoagresję - uszkadzanie śluzówki jelit przez specyficzne przeciwciała obecne w surowicy krwi.

Wykrycie tych przeciwciał pozwala rozpoznać chorobę. Wyróżnia się trzy podstawowe formy tego schorzenia: aktywną, niemą i ukrytą.

Może być pełnoobjawowa (tzw. kwitnąca) lub dająca jeden objaw (monosymptomatyczna). Albo atopowa - z przewagą objawów spoza przewodu pokarmowego. U chorego pojawia się utrata apetytu, niedożywienie, biegunka, powiększenie obwodu brzucha, zmiana zachowania. Konsekwencją zaburzeń wchłaniania i trawienia są: niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza, niedobory białka, kwasu foliowego i innych witamin, alergia na pokarmy. Na tę postać choroby cierpi około 30 proc. pacjentów. Objawem przewlekłego niedożywienia jest niski wzrost, skrzywienia kręgosłupa, krzywica, niedokrwistość, zanikowy nieżyt żołądka, zmiany skórne, opóźnienie pokwitania, zaburzenia emocjonalne (drażliwość, trudności w skupieniu, apatia).

Daje bardzo dyskretne objawy, a zmiany w błonie śluzowej jelita cienkiego można wykryć tylko w badaniach laboratoryjnych. Nie wolno lekceważyć powtarzających się bólów brzucha, braku przyrostu wagi i wzrostu u dzieci, wzdęć, luźnych stolców, opóźnienia rozwoju fizycznego.

To stan, w którym choroba trzewna istnieje, ale nie potwierdzają jej ani badania, ani zmiany w obrębie błony śluzowej jelita cienkiego. Ujawnia się w niesprzyjających okolicznościach, np. przy zakażeniu przewodu pokarmowego, stresie, większym spożyciu glutenu. Ratunek w diecie Jej przestrzeganie to jedyne lekarstwo na tę chorobę. Ale na pewno skuteczne. Dieta bez glutenu powoduje regenerację kosmków jelitowych, a tym samym ustąpienie dolegliwości. Przy ostrej postaci choroby oprócz diety bezglutenowej konieczne jest również stosowanie diety bezmlecznej, nieuczulającej. Chorzy na celiakię mają indywidualną wrażliwość na gluten. Wiele zależy od wieku, fazy choroby, dawki glutenu. Dieta bezglutenowa w celiakii powinna być przestrzegana przez całe życie. W Internecie na stronie www.celiakia.pl znajduje się szczegółowa lista produktów bezglutenowych i tych, których chorzy jeść nie mogą.

konsultacja: dr Małgorzata Żuławnik, internista