Celiakia - bunt jelit przeciw zbożom
Mieszanina białek roślinnych zwana glutenem jest głównie w pszenicy, życie, pszenżycie, orkiszu i jęczmieniu. U chorych na celiakię po zjedzeniu produktów zawierających gluten dochodzi do chronicznego zapalenia jelita cienkiego. Skutkiem tego jest zanik kosmków.
Zdrowe jelito cienkie ma ścianki pokryte kosmkami i mikrokosmkami. Ich zadaniem jest zwiększenie powierzchni wchłaniania składników pokarmowych. W chorym jelicie kosmki zanikają, a błona śluzowa zostaje uszkodzona. Gładka powierzchnia jelita nie wchłania (lub czyni to w małym zakresie) białek, tłuszczy, węglowodanów, witamin, soli mineralnych.
Przyczyny celiakii są złożone, genetyczne łączą się ze środowiskowymi. Choroba ta występuje rodzinnie, ale dotychczas nie poznano wszystkich genów odpowiedzialnych za schorzenie. Za czynnik środowiskowy uważa się powszechne występowanie glutenu w pożywieniu.
Mówi się, że po rozpoznaniu celiakia przestaje być chorobą, staje się sposobem na życie. Dzięki kuracji stan zdrowia ulega ogromnej poprawie. Ale trzeba przestrzegać ograniczeń dietetycznych, bo od tego zależy komfort życia.
Na szczęście w większości sklepów bez problemu można kupić mąkę, pieczywo, ciastka czy makarony bez glutenu. Produkty te łatwo rozpoznać, bo na opakowaniu znajduje się przekreślony kłos. Warto pamiętać, że nawet niewielkie ilości glutenu mogą zaszkodzić choremu.
Przepis unijny o etykietach nakłada na producenta obowiązek informowania o obecności w produkcie nawet śladowych ilości glutenu. Wykluczenie pokarmów, które zawierają w sobie pszenicę, może spowodować, że dostarczamy organizmowi zbyt mało włókien roślinnych. Dlatego jadłospis musi być uzupełniany warzywami oraz owocami.
Przestrzeganie diety już po kilku dniach przynosi dobre efekty. Ustępuje biegunka, wraca apetyt, poprawia się nastrój. Z czasem dochodzi do zaniku objawów klinicznych, czyli unormowania się wyników badań na przeciwciała. Śluzówka jelit odzyskuje normalną strukturę.
U osób, które miały z powodu celiakii niedobory minerałów w kościach czy anemię z niedoboru substancji potrzebnych do budowy krwinek, z czasem także dochodzi do poprawy.
Dla zdrowia osoby z celiakią ważna jest też odpowiednia higiena przyrządzania posiłków. Wiadomo, że nawet śladowe ilości glutenu mogą zaszkodzić. Dlatego przygotowując posiłek trzeba zadbać, by dozwolona żywność nie miała kontaktu ze składnikami zabronionymi.
Nie można np. na tej samej stolnicy – bez starannego jej wymycia – przygotować makaronu z mąki zwykłej i bezglutenowej. Używać tych samych łyżek, durszlaków, patelni czy garnków. Najlepiej wydzielić część naczyń kuchennych i tylko w nich przygotowywać posiłki dla osoby chorej.
Osoby z celiakią, nawet jeśli dobrze się czują, powinny co 2-3 lata poddawać się kontroli. Na podstawie badań laboratoryjnych można ocenić, czy nie ma błędów dietetycznych i niedoboru mikroelementów. A także ewentualne zagrożenie innymi chorobami o charakterze autoimmunologicznym, czyli takimi, w których układ odpornościowy (immunologiczny) organizmu niszczy własne komórki i tkanki.
