Choroba wieńcowa: Przyczyny, objawy i leczenie
Choroba wieńcowa to najczęściej diagnozowana w krajach rozwiniętych choroba układu krążenia. Światowa Organizacja Zdrowia bije na alarm – chorują coraz młodsze osoby, a liczba zgonów spowodowana niedokrwieniem serca stale rośnie. Pierwsze objawy obserwuje się już u osób po 45. roku życia. Brak odpowiedniego leczenia to częsta przyczyna zawałów i udarów. Jak rozpoznać chorobę wieńcową i na czym polega leczenie?
Choroba wieńcowa (nazywana też chorobą niedokrwienną serca) polega na niewystarczającym dotlenieniu mięśnia sercowego na skutek zmian w tętnicach wieńcowych – ich zwężenia lub zatkania. Serce regularnie otrzymuje więc mniej tlenu, niż potrzebuje. Prowadzi to do nadmiernego obciążenia tego narządu – tzw. stabilne zespoły wieńcowe mogą przejść w ostre zespoły wieńcowe (OZW), np. zawał serca.
Przyczyną choroby wieńcowej jest miażdżyca, czyli nadmierne odkładanie się cholesterolu (tzw. blaszek miażdżycowych) w naczyniach krwionośnych. Do tego zjawiska dochodzi na skutek nieprawidłowej diety (nadmiernego spożywania węglowodanów prostych i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, a także wszelkiej żywności wysokoprzetworzonej). Ogromnym czynnikiem ryzyka jest otyłość brzuszna, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, siedzący tryb życia, przewlekły stres, palenie papierosów oraz uwarunkowania dziedziczne.
Inną przyczyną choroby wieńcowej mogą być anatomiczne wady serca i naczyń krwionośnych, a także niektóre schorzenia, np. kiła, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty czy niedokrwistość.
Objawy choroby wieńcowej są uzależnione od etapu schorzenia. W początkowym stadium charakterystyczny jest ból dławicowy (stąd potoczna nazwa choroby – dławica piersiowa). Daje on wrażenie ucisku na klatkę piersiową, pacjenci określają go jako piekący i rozrywający. Występuje w okolicy mostka i może promieniować na szyję, ramiona, a nawet żuchwę. Najczęściej pojawia się w sytuacjach stresu lub po wysiłku fizycznym (nawet niewielkim). Wraz z rozwojem choroby ból może występować nawet w trakcie odpoczynku czy snu. Warto wiedzieć, że choroba wieńcowa nie zawsze musi objawiać się bólem w okolicy mostka, a jedynie przewlekłym zmęczeniem, nudnościami, wymiotami czy omdleniem. Mamy wtedy do czynienia z tzw. maską dławicy piersiowej.
U niewielkiej liczby pacjentów objawy choroby wieńcowej nie występują lub są bardzo niewielkie, a pierwszym i niebezpiecznym symptomem jest zawał serca (najczęściej dochodzi do niego w godzinach porannych lub tuż po przebudzeniu się). Ból w klatce piersiowej ma wtedy charakter nagły, ostry i przeszywający, często promieniuje do lewego ramienia lub brzucha (szczególnie u kobiet). Towarzyszą mu także duszności, mdłości, kołatanie serca, zawroty i bóle głowy, osłabienie i silne pocenie się (tzw. zimne poty).
Podstawą diagnostyki choroby wieńcowej jest wywiad z pacjentem połączony z badaniami diagnostycznymi. Niezbędne jest EKG, echo serca, a także badanie enzymów sercowych. Pomocna jest również koronarografia lub tomografia z wykorzystaniem emisji pozytonowej (badanie PET).
Leczenie choroby wieńcowej uzależnione jest od stopnia zaawansowania. Konieczne może być wdrożenie leczenia farmakologicznego, które polega na przyjmowaniu środków zawierających kwas acetylosalicylowy (rozrzedza krew i chroni przed zakrzepami w żyłach), beta-blokerów oraz azotanów. Kluczowym czynnikiem w powrocie do zdrowia odgrywa jednak zbilansowana dieta oraz walka z otyłością i nadwagą. Pacjenci powinni też rzucić palenie i unikać alkoholu.
W zaawansowanym stadium choroby wieńcowej jedynym ratunkiem może być leczenie operacyjne (angioplastyka lub wszczepienie by-passów).
