Choroby nadgarstka: Zespół cieśni czy bolesny guzek?

Ból i drętwienie okolicy nadgarstka oraz palców pojawiają się w nocy. Rano czujemy mrowienie w dłoniach. Zwykle myślimy, że powodem jest złe ułożenie ręki podczas snu.

Nie podejrzewamy nawet, że dolegliwości mogą być sygnałem choroby, tzw. zespołu cieśni nadgarstka (ZCN). Gdy choroba się rozwija, ból i drętwienie w obrębie palców (oprócz małego palca) dokuczają też w ciągu dnia.

Ból może promieniować do przedramienia i barku. Objawy nasilają się, gdy zginamy nadgarstek podczas codziennych czynności, np. mycia naczyń, pisania na komputerze. Przy zaawansowanym ZCN występuje osłabienie czucia w palcach. Trudność sprawia np. odkręcenie słoika.

Dolegliwości spowodowane są uciskiem na nerw (pośrodkowy), który odpowiada za czucie i poruszanie palcami. Przebiega on przez ciasny, mało elastyczny kanał nadgarstka. Kiedy przeciążymy nadgarstek intensywną pracą ręki, w kanale pojawia się obrzęk i zmniejsza jego przestrzeń.

Nerw jest wtedy uciskany, a nadgarstek boli. ZCN to przypadłość osób, które przez dłuższy czas wykonują dłońmi te same ruchy, np. pracują przy komputerze (poruszanie myszką).

Nie należy zwlekać z wizytą u ortopedy. Do rozpoznania ZCN wystarcza wywiad i badanie EMG (elektromiografia) – ocenia szybkość przewodzenia nerwu. Lekarz może zlecić też USG. W diagnozie pomagają proste testy oceniające stan nerwu, czucie w palcach. Jednym z nich jest test Tinela. Polega na opukiwaniu nadgarstka w okolicy nerwu pośrodkowego.

Pojawienie się mrowienia, kłucia w palcach podczas badania, świadczy o chorobie. Może być też wykonany test Phalena – dłonie trzeba złączyć grzbietami, a palce skierować do klatki piersiowej, nadgarstki maksymalnie zgiąć.

Jeśli po 30-60 sekundach pojawią się dolegliwości, oznaczają ZCN. Testy oceniają stan nerwu w danej chwili. Aby potwierdzić diagnozę, trzeba je powtórzyć po 3-4 tygodniach.

Przy dokuczliwym bólu, przede wszystkim trzeba dać nadgarstkowi odpocząć. Zaprzestać na kilka dni pracy, która go przeciąża. Najlepiej, aby taka przerwa mogła trwać dwa tygodnie. Po takim czasie objawy często same ustępują.

Aby złagodzić ból, lekarz zleci nam niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Opuchliznę w kanale nadgarstka zmniejszają zastrzyki z lekiem sterydowym. Ulgę przynoszą zabiegi fizykoterapii, jak np. prądy interferencyjne, jonoforeza, fonoforeza, laser, krioterapia miejscowa.

Potrzebna jest najczęściej seria około dziesięciu zabiegów. Ortopeda może zalecić noszenie przez 2-3 tygodnie specjalnej szyny nadgarstkowej. Chroni ona ścięgna przed przeciążaniem, a nerw przed uciskiem. Można ją kupić w sklepie ortopedycznym.

Najprostsza kosztuje ok. 75 zł. Jeśli takie leczenie nie przyniesie poprawy, zalecana jest operacja. Potem konieczna jest jeszcze rehabilitacja.

Na grzbietowej lub wewnętrznej stronie dłoni, w obrębie nadgarstka może utworzyć się miękki guzek, wypełniony gęstym płynem. Przypomina ruchomą kulkę, która podczas dotykania nieco przesuwa się pod skórą. Taka zmiana to torbiel, tzw. ganglion.

Może być mały, np. mieć wielkość ziarenka grochu, i stopniowo się powiększać lub od razu pojawić się duży, np. wielkości orzecha włoskiego. Ganglion może samoistnie zanikać i ponownie się pojawiać.

Z upływem czasu, gdy guzek długo się utrzymuje, powoli twardnieje. Jednak nie oznacza to nic groźnego. Przy zastoju płynu w torbieli, po prostu zmienia się jego konsystencja (płyn zastyga niczym galaretka). Ganglion choć często budzi niepokój, nie należy do guzków złośliwych.

Torbiel może powstawać u młodych i starszych osób. W młodym wieku jest zwykle skutkiem przeciążenia stawu nadgarstka lub urazu (np. skręcenia, złamania), nawet zadawnionego, sprzed kilku miesięcy.

Wówczas z naderwanej torebki stawowej wycieka płyn stawowy, który zbiera się pod skórą w postaci guzka. U osób starszych ganglion jest najczęściej skutkiem zmian zwyrodnieniowych w obrębie nadgarstka.

Ganglion sam nie jest unerwiony. Dlatego zdarza się, że nie daje żadnych dolegliwości. Jednak w wielu przypadkach guzek jest bolesny. Silnie boli, gdy uciska pobliskie nerwy czy ścięgna. Wtedy potrafi sprawiać ból, nawet gdy nie jest dotykany. Oprócz bólu torbiel może ograniczać ruchomość stawu nadgarstkowego lub spowodować zaburzenia czucia w palcach.

Staw nadgarstka może też pobolewać, gdy torbiel zaczyna się tworzyć, a nie jest jeszcze wyraźnie widoczna czy wyczuwana w postaci guzka pod skórą. Zwykle myślimy wówczas, że ból nadgarstka to jedynie efekt przepracowania ręki.

Ale gdy po takich incydentach pobolewania na wysokości nadgarstka „wyskoczy” guzek wypełniony płynem, możemy przypuszczać, że jest to właśnie ganglion. W większości przypadków lekarz zleca badanie USG, aby wykluczyć inne choroby, np. łagodne guzy czy choroby zapalne stawów.

Kiedy guzek nie boli i nie przeszkadza, nie wymaga żadnego leczenia. Delikatny masaż (bez uciskania) może pomóc samoistnemu „wchłonięciu” się torbieli. Wbrew obiegowym opiniom, nie wolno pozbywać się guzka, uderzając go, by pękł.

To bardzo niebezpieczna metoda. Jeśli ganglion jest bolesny i powoduje, że ręka jest mniej sprawna, należy go usunąć. W pierwszej kolejności stosuje się punkcję.

Polega ona na nakłuciu guzka i odessaniu z niego płynu. Podczas punkcji lekarz może też wstrzyknąć lek przeciwzapalny.

Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Mimo że szybko przynosi ulgę, często po nim ganglion się odnawia. Punkcję można zawsze powtórzyć.

Gdy jednak nie jest skuteczna, a guzek wciąż nam dokucza, można wyciąć go chirurgicznie. Wbrew pozorom to poważny zabieg i przeprowadza się go w ostateczności. Rehabilitacja po nim może trwać kilka tygodni.

Ganglion może nawracać, gdy nadgarstek intensywnie pracuje, wykonując powtarzające się, forsowne ruchy. Aby temu zapobiec: - przy komputerze: Gdy piszemy na klawiaturze, dłonie trzymajmy w powietrzu, tak, by rozluźnione palce lekko zwisały. Ważne jest, aby używać podkładki pod mysz z podpórką.

Dobrze jest robić częste przerwy w pisaniu, aby nie dopuszczać do nadmiernego zmęczenia nadgarstków.

- podczas uprawiania sportu: Gdy trening wymaga wzmożonego wysiłku stawu nadgarstkowego, np. podczas gry w tenisa czy siatkówkę, na nadgarstek należy wkładać specjalną elastyczną opaskę.

Olga Kamińska