Choroby serca: Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
Choroby układu krążenia od lat są na szczycie listy bezpośrednich przyczyn zgonów wśród Polaków. Ponury prym w statystykach wiodą osoby starsze, po 65. roku życia (na choroby serca co roku umiera aż 42 proc. mieszkańców Unii Europejskiej, w Polsce na skutek ChUK – chorób układu krążenia – tylko w 2013 roku zmarło 277 tys. osób). Pierwsze objawy wystąpienia nieprawidłowości w pracy narządu często są lekceważone, tymczasem może się okazać, że potencjalny pacjent wymaga natychmiastowej pomocy medycznej i hospitalizacji. Na co zwrócić uwagę, i jak „czytać” sygnały, które wysyła nam nasze serce?
1. Ból w klatce piersiowej
Jest najpowszechniejszym znakiem, że z naszym sercem dzieje się coś złego. O ile pojedyncze ukłucia w sytuacjach stresu i napięcia nie powinny nas poważnie niepokoić, o tyle długotrwałe, regularnie pojawiające się uczucie dyskomfortu, dławienia lub pieczenia w obrębie klatki piersiowej powinny być natychmiast konsultowane z kardiologiem. Przyczyną specyficznego bólu jest niedotlenienie mięśnia sercowego, co jest spowodowane nieodpowiednią podażą tlenu do komórek narządu. Najostrzejszą postacią niedokrwienia serca jest zawał. Jego objawy występują gwałtownie i z bardzo dużą mocą - zwykle zaczyna się od duszności, nieznośnego bólu "rozlewającego się" w kierunku lewego ramienia, żuchwy czy pleców. Chory skarży się na mdłości, zawroty głowy, nagłe zmiany rytmu serca. Gdy podobne objawy utrzymują się powyżej 20 minut jest prawie pewne, że mamy do czynienia z zawałem mięśnia sercowego.
2. Obrzęki i zmiany skórne
Szczególną rolę we wczesnym diagnozowaniu nieprawidłowości związanych z pracą serca jest obserwacja ciała. Często - z pozoru błahe sygnały - mogą być sygnałem niewydolności narządu. Co powinno nas zaniepokoić? Przede wszystkim rozległy, utrzymujący się przez dłuższy czas obrzęk obydwu kończyn dolnych (problem najczęściej dotyczy łydek lub kostek). Ponadto opuchnięcia mogą pojawiać się w dolnym obszarze tułowia lub na wysokości klatki piersiowej. Widocznym znakiem niewydolności jest sinica. Zabarwiona na niebieskawo skóra (np. wargi, jama ustna, język lub palce kończyn dolnych lub górnych) może być objawem m.in. wrodzonych wad serca, zatoru tętniczego czy wstrząsu kardiogennego. Wszystkie niepokojące zmiany na ciele powinny wzmocnić naszą czujność.
3. Omdlenia
Zdarza ci się bez wyraźnej przyczyny (stres, emocje, widok krwi) stracić na kilka sekund świadomość? Przyczyną omdlenia jest niedostateczna ilość tlenu dostarczona krwią do mózgu. Podłożem słabej podaży tlenu jest arytmia serca - narząd nie dostarcza w równomiernych odstępach czasowych tlenu do komórek przez co jego praca jest poważnie zaburzona (chwilowa utrata przytomności trwa do 10 sekund po czym chory odzyskuje pełnię świadomości). Poza anomaliami wynikającymi z zaburzeń rytmu serca, za główną przyczynę omdleń uznaje się choroby naczyń krwionośnych - zatorowości czy nadciśnieniu płucnym. Regularne przypadki omdleń bada i leczy się pod kątem kardiologicznym, co w perspektywie czasu stwarza duże prawdopodobieństwo ustania przykrych dolegliwości.
4. Kołatanie serca
Nawet krótkotrwała zmiana rytmu serca może być symptomem śmiertelnej choroby (najostrzejszą postacią arytmii jest migotanie komór lub przedsionków, czyli bezwładne, chaotyczne skurcze fragmentów mięśni serca). Wiąże się zwykle z ponadprzeciętną (przekraczającą 60 lub 100) liczbą uderzeń serca na minutę. Odczuwamy wtedy silne, nieregularne skurcze, którymi narząd chce "nadrobić" przepompowywanie krwi. Sytuacja taka, utrzymująca się dłużej niż 2-3 minuty, może być śmiertelnym zagrożeniem dla wydolności układu krążenia. Niemiarowość serca objawia się w dwojaki sposób - jako tachykardia (przyspieszona praca serca, ponad 100 uderzeń na minutę) lub bradykardia (zbyt wolny rytm, poniżej 50 minut na minutę). W obydwu przypadkach można podjąć odpowiednie kroki, by wyrównać pracę narządu. W przypadku zdiagnozowania bradykardii konieczne może okazać się wszczepienie rozrusznika, który wspomoże pracę serca i wyreguluje częstotliwość uderzeń.
5. Duszności, zmęczenie, ogólna apatia
Często nawracające duszności, niemożność złapania oddechu, zadyszka w trakcie wykonywania najprostszych czynności są wyraźnymi objawami, które powinny zmusić nas do wizyty u kardiologa. Nasilanie powyższych objawów ściśle wiąże się z nieprawidłową pracą serca (narząd nie wyposaża i nie odżywia w należyty sposób komórek ciała w tlen). Czasem duszność lub dojmujące zmęczenie pojawia się nagle, bez jasnej przyczyny. W przypadku nawracających dolegliwości należy pilnie skonsultować się z lekarzem.
"Polska należy do krajów, w którym utrata zdrowia z powodów chorób krążenia jest duża. CHUK zajmują od lat pierwsze miejsce wśród przyczyn zgonów w Polsce. Mają ścisły związek z niezdrowym stylem życia. Z wielu badań wynika, że eliminacja głównych czynników ryzyka chorób serca takich jak: brak regularnej aktywności fizycznej, błędy żywieniowe z nadmiarami tłuszczów, soli i cukrów oraz niewielką ilością owoców, palenie papierosów, nadmierną ilość alkoholu może spowodować znaczące ograniczenie występowania CHUK. Dlatego należy wprowadzić rozwiązania systemowe dotyczące promocji zdrowego trybu życia wśród społeczeństwa, ponieważ CHUK to nie tylko problem medyczny ale również problem ekonomiczny".
Dyrektor ds. rozwoju Łukasz Majewski, Ogólnopolskie Centrum Medyczne
