Co robić, by oddychać czystym powietrzem?

Jakość powietrza znacząco pogarsza się w okresie jesienno-zimowym. Zarówno nad naszymi miastami, jak i wsiami unosi się smog. Powstaje wskutek zanieczyszczeń spowodowanych przez człowieka i niekorzystnych warunków atmosferycznych, jak duża wilgotność (mgła), brak wiatru.

W powszechnej opinii głównymi trucicielami są fabryki, elektrociepłownie itp. Ale najbardziej zatruwamy powietrze my sami. Winne są przestarzałe piece, nie bez powodu zwane kopciuchami, i fatalny stan instalacji kotłowych. Duże znaczenie ma to, czym palimy w piecach i lokalnych kotłowniach. Ze złego opału pochodzą najgorsze dla zdrowia zanieczyszczenia, m.in. pyły zawieszone PM 2,5 i PM10 oraz rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).

Lista szkodliwych substancji jest długa. Ten toksyczny "koktajl" trafia do naszych dróg oddechowych, a z nich do krwi i całego organizmu. Jeden komin zanieczyszcza powietrze w promieniu do 100 m. Te same szkodliwe związki, które wydzielają domowe kominy, są też w spalinach samochodowych.

O czyste powietrze warto zabiegać nie tylko z troski o środowisko, ale przede wszystkim o nasze zdrowie. Wdychanie zanieczyszczonego powietrza sprzyja stanom zapalnym układu oddechowego. Zaostrza objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), astmy, alergii. Infekcje układu oddechowego mają cięższy przebieg; bywa, że ciągną się kilka tygodni. Szczególnie szkodliwe są małe cząstki pyłu PM 2,5 (o średnicy 2,5 mikrometra). Przenikają do płuc (ok. 15 proc. przypadków raka tego narządu to skutek tych zanieczyszczeń), a z nich trafiają do układu krwionośnego. Rośnie ryzyko zakrzepów, miażdżycy, nadciśnienia, arytmii, zawału serca i udaru mózgu. Zaostrza się niewydolność serca.

Nawet u zdrowych osób drobne cząstki pyłów mogą wywołać skurcz naczyń wieńcowych, powodując duszność, ból w klatce piersiowej. Przebywanie w zanieczyszczonym środowisku szkodzi układowi nerwowemu, co m.in. prowadzi do upośledzenia sprawności umysłowej. Częsty kontakt ze smogiem przyspiesza starzenie się mózgu i objawy demencji. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem u przewlekle chorych skraca życie. Możemy mieć udział w poprawie jakości powietrza.

Nie palmy odpadów, bo nasze piece to nie śmietniki. Rozważmy wymianę starego pieca na nowoczesny, przyjazny środowisku. To inwestycja w zdrowie. Warto sprawdzić, czy w naszej gminie jest możliwość dofinansowania na nowe urządzenie grzewcze. Kiedy tylko możemy, rezygnujmy z jazdy samochodem. Na drogach o pylącej nawierzchni ograniczajmy prędkość jazdy. Wyłączajmy silnik, kiedy stoimy przed przejazdem kolejowym, w długim korku itp. Ograniczajmy zużycie paliwa, np. nie przewoźmy ciężarów, dbajmy o dobry stan techniczny auta.

Od tego, czym palimy, zależy to, czym później oddychamy. Rozsądek podpowiada, a prawo określa, czego nie należy spalać w piecach i domowych kotłowniach.

Nie pal: plastikowych pojemników, butelek, toreb; opon, gumy; papieru zadrukowanego kolorową farbą; drewna lakierowanego, malowanego, impregnowanego, wilgotnego; płyt meblowych (wiórowych, paździerzowych, dykty) przedmiotów z tworzyw sztucznych; opakowań po farbach, lakierach, rozpuszczalnikach, środkach ochrony roślin; zasiarczonym węglem, miałem czy mułem węglowym.

To możesz spalać: paliwa stałe dopuszczone do spalania w danym typie kotła grzewczego. W piecu spalajmy tylko węgiel dobrej jakości, od sprawdzonego sprzedawcy (powinien posiadać świadectwo, certyfikat jakości lub dokument pochodzenia), pellet, brykiet drzewny, ekogroszek. A także dobrze wysuszone, niemalowane i nieimpregnowane drewno pochodzące z drzew liściastych.

Każdy z nas może coś zrobić dla poprawy jakości powietrza. Wystarczy tylko zmienić niektóre przyzwyczajenia i zrezygnować z pewnych wygód.

Samochód -> autobus

Zamiast jeździć na co dzień do pracy własnym autem, korzystaj z transportu publicznego.

Samochód -> rower

Na krótkich trasach zamiast jeździć autem, wsiądź na rower lub chodź pieszo.

Grill węglowy -> grill elektryczny

Taką samą przyjemność przygotowywania posiłku w ogrodzie czy na balkonie zapewni ci grill elektryczny zamiast węglowego.

Kosiarka spalinowa -> kosiarka elektryczna

Jeśli często kosisz trawnik, zamiast kosiarki spalinowej używaj urządzenia elektrycznego.

Gdy stężenie zanieczyszczeń powietrza przekracza normy, niektórzy wychodząc na zewnątrz, zakładają maseczkę ochronną na nos i usta. Niestety, zwykłe maseczki chirurgiczne z gazy czy papieru w ogóle nie chronią, przepuszczają szkodliwe substancje. Aby maska zapewniła ochronę, powinna posiadać filtr HEPA (jak w dobrym odkurzaczu) i wkład z węglem aktywnym. Wtedy zatrzymuje drobne cząsteczki pyłu wnikające do płuc (standard to filtr zatrzymujący pył 0,3 mikrometra). Maska musi być dobrze dopasowana do twarzy - szczelnie zakrywać nos i usta, w przeciwnym razie część powietrza nie będzie filtrowana.

Dr n. med. Piotr Dąbrowiecki, spec. chorób wewnętrznych, alergolog: Na niekorzystne działanie zanieczyszczonego powietrza narażone są zwłaszcza osoby w wieku podeszłym, z niewydolnością krążenia, POChP, astmatycy, alergicy, a także kobiety w ciąży i małe dzieci. Kiedy komunikaty wskazują, że normy zanieczyszczeń są znacząco przekroczone, powinny zostać w domu, przy zamkniętych oknach, by nie wpuszczać smogu do mieszkania.