Czym grozi niedobór białka?
Białko kojarzy się głównie z budowaniem i prawidłowym funkcjonowaniem mięśni. Jednak to nie jest jedyna funkcja tego makroskładnika, gdyż bierze on udział w wielu procesach zachodzących w organizmie. Jego niedobór może prowadzić do wielu problemów ze zdrowiem. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że niski poziom białka może prowadzić do osłabienia odporności i zwiększać podatność na infekcje. Ważne jest więc, by w sezonie przeziębienia i grypy zadbać o odpowiednią ilość białka w diecie. Niedobór aminokwasów niesie również za sobą inne skutki, m.in. osłabienie całego organizmu, ból mięśni i stawów, pogorszenie koncentracji i nastroju, a także obrzęki i przybieranie na wadze. Ponadto skóra staje się wtedy przesuszona, mało elastyczna, a włosy i paznokcie słabe i łamliwe. Czym może jeszcze grozić niedobór białka? Jak zadbać o jego odpowiedni poziom? Podpowiadamy.
Białko odgrywa kluczową rolę w organizmie, gdyż jest budulcem komórek i tkanek oraz uczestniczy w ich regeneracji i odnowie. Pomaga przede wszystkim w budowaniu masy mięśniowej, ale ma też wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów. Bierze udział w produkowaniu niektórych hormonów i enzymów, wchodzi też w skład krwi, limfy i kobiecego mleka. Odpowiada za transport witamin i składników mineralnych, a także reguluje równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Białka są też niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju dzieci oraz młodzieży. Przyspieszają również gojenie się ran i pomagają szybciej regenerować się po wysiłku.
Białko a odporność
Nie każdy wie, że białko ma również bardzo duży wpływ na odporność organizmu. Uczestniczy ono bowiem w produkcji przeciwciał, czyli komórek wydzielanych przez system immunologiczny. Aktywowane są wtedy, gdy organizm jest atakowany przez bakterie, wirusy i inne szkodliwe dla niego patogeny. Dlatego też im większa podaż białka w diecie, tym więcej przeciwciał może być wyprodukowanych i układ odpornościowy może działać o wiele lepiej.
Niedobór białka niesie za sobą poważne konsekwencje dla organizmu. Aminokwasy są bowiem niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Ich niedostateczna podaż może przyczynić się do osłabienia odporności ze względu na to, że nie będzie wytwarzana odpowiednia ilość przeciwciał potrzebnych do walki z patogenami. Osoby z niskim poziomem białka są bardziej podatne na zachorowanie na przeziębienie i różne infekcje. Należy więc szczególnie zadbać o jego odpowiednią ilość w diecie w sezonie jesienno-zimowym, kiedy wirusy atakują ze zdwojoną siłą.
Niedobór białka a osłabienie organizmu
Białko odpowiada za regenerację uszkodzonych komórek, więc jego nieodpowiedni poziom wpływa na osłabienie całego organizmu. Niedobór białka skutkuje przewlekłym zmęczeniem, słabością i bólem mięśni oraz stawów, apatią oraz gorszą tolerancją na wysiłek. Czasami dochodzi nawet do zaniku mięśni. Białko zapewnia również prawidłową komunikację neuronów z mózgiem i resztą ciała, dlatego jego niedobór prowadzi do zaburzeń neurologicznych. Osłabieniu ulegają więc zdolności psychiczne i umysłowe oraz pojawia się tzw. mgła mózgowa. Objawia się pogorszeniem koncentracji, brakiem chęci do działania, problemami z zapamiętywaniem i zanikami pamięci.
Inne objawy niedoboru białka
Niedostateczny poziom białka wpływa także na kondycję skóry, włosów i paznokci. Za nawilżenie i elastyczność tkanek odpowiadają bowiem białka: kolagen i elastyna. Gdy ich brakuje, skóra staje się sucha, pozbawiona jędrności i ziemista. Zaczyna się też łuszczyć i pojawiają się na niej przebarwienia. Włosy stają się łamliwe i zaczynają wypadać, a paznokcie robią się kruche i rozdwajają się. Niedobór białka spowalnia również regenerację tkanek i sprawia, że rany i złamania nie chcą się goić. U dzieci i młodzieży może natomiast dojść do zaburzeń rozwoju i dojrzewania. Niska podaż białka może także prowadzić do zaburzeń poziomu cukru we krwi, stłuszczenia wątroby, anemii oraz zaburzeń hormonalnych. Typowymi objawami są również obrzęki i niekontrolowane przybieranie na wadze ze względu na nadmierne zatrzymywanie płynów w tkankach organizmów.
Białko jest niezbędne każdemu, ale na jego niedobór szczególnie narażone są dzieci, gdyż potrzebują go do prawidłowego rozwoju. Również kobiety w ciąży mają większe zapotrzebowanie na białko, aby zapewnić odpowiedni rozwój płodu. Niedobór białka zagraża także wegetarianom i weganom ze względu na to, że największymi jego źródłami są produkty zwierzęce i mięso. O odpowiednią podaż białka muszą także dbać sportowcy, osoby uprawiające aktywność fizyczną i intensywnie pracujące umysłowo oraz fizycznie. Mięśnie i mózg podczas wzmożonego wysiłku pochłaniają bowiem bardzo duże ilości białek.
Najlepsze źródła białka
Aby zapobiec groźnym konsekwencjom niedoboru białka, należy stale dbać o jego podaż w diecie. Białko dostarczane wraz z pożywieniem powinno stanowić 20-25 proc. dziennego zapotrzebowania na energię. Jego najlepszym źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego, gdyż zwierają wszystkie niezbędne aminokwasy. Należy więc sięgać po mięso, ryby, jajka czy nabiał (kefir, mleko, biały ser, maślanka, jogurt naturalny). Osoby, które nie jedzą mięsa, mogą dostarczać sobie białko wraz z roślinami strączkowymi (fasola, ciecierzyca, groch, soczewica), ziarnami słonecznika, orzechami, pestkami dyni czy ziarnami zbóż. W przypadku poważniejszych niedoborów białka można sięgać także po suplementy diety i skoncentrowane białko w proszku, jednak ich przyjmowanie należy skonsultować z lekarzem.
