Czym jest nadmierne odczuwanie bólu?

Nadmierne odczuwanie bólu (przeczulica) polega na nadwrażliwości na bodźce docierające do organizmu. Przykładem może być zwykłe dzienne światło o niewielkim natężeniu, które wywołuje światłowstręt i ból głowy. Jednak najpowszechniejszym problemem jest nadmierna reakcja receptorów czuciowych na dotyk – czasem wystarczy zwykłe muśnięcie skóry lub kontakt z ubraniem, by poczuć ból. Przeczulica może obejmować też inne zmysły – słuch, smak czy węch. Choroba występuje w różnym wieku.

Objawy przeczulicy

Przeczulica skórna obejmuje zazwyczaj niektóre części ciała – po ich dotknięciu na skórze możemy odczuwać ból, ale też parzenie lub pieczenie. Przeczulica słuchowa objawia się z kolei niską tolerancją nawet na niewielki hałas, a wzrokowa na światło (np. przebłyski). Nieco rzadsze są nieprzyjemne doznania związane ze spożywaniem niektórych pokarmów (przeczulica smakowa) lub kontaktem z danymi zapachami (przeczulica węchowa). Chory na przeczulicę często izoluje się od otoczenia, spędza większość czasu w cichych i zaciemnionych pomieszczeniach. Warto wiedzieć, że przyczyny nadmiernego odczuwania bólu mogą być niegroźne (np. niedobory witamin) lub związane z poważnymi schorzeniami.

Przeczulica może być efektem nadmiernego spożywania kawy – kofeina silnie stymuluje układ nerwowy. Jednak wtedy nadmierna reakcja na bodźce trwa jedynie kilka minut. Inną przyczyną są niektóre leki, zatrucia, kontakt z substancjami toksycznymi, a także nadużywanie alkoholu. Przeczulica może być również objawem niedoboru witaminy B12, która jest niezbędna dla prawidłowej pracy układu nerwowego.

Nadmierne odczuwanie bólu często jest jednak objawem współtowarzyszącym innym schorzeniom. Może wystąpić po niektórych infekcjach bateryjnych i wirusowych (np. półpasiec) lub w przebiegu chorób neurologicznych (np. neuropatia obwodowa, porażenie nerwu twarzowego lub wzrokowego, stwardnienie rozsiane). Zdarza się, że to jest to powikłanie cukrzycy czy udaru. Stosunkowo często przeczulicę diagnozuje się też u dzieci z autyzmem i ADHD. Bezpośrednią przyczyną nadmiernego odczuwania bodźców jest uszkodzenie czuciowego układu nerwowego i nieprawidłowe działanie receptorów bólowych.

Osoby, które podejrzewają, że mogą cierpieć na przeczulicę, powinny skontaktować się z neurologiem. Podstawą diagnostyki jest badanie neurologiczne, a także diagnostyka obrazowa, której celem jest wykrycie ogniska choroby, która wywołuje przeczulicę. Z kolei badania laboratoryjne pozwolą potwierdzić lub wyeliminować mniej groźne powody schorzenia.

Leczenie opiera się na zwalczaniu głównej przyczyny przeczulicy, np. cukrzycy czy niedoborów witamin. Jeśli mamy do czynienia z przewlekłą lub nieuleczalną chorobą (np. stwardnienie rozsiane), chory przyjmuje środki przeciwbólowe i przeciwpadaczkowe (redukują nadmierną reakcję układu nerwowego) oraz uspokajające. Pomocna jest również psychoterapia i stosowanie technik relaksacyjnych.