Endometrioza - tajemnicza choroba

Błona wyścielająca macicę od środka to endometrium. Przy regularnym cyklu miesiączkowym narasta i złuszcza się w czasie miesiączki. U niektórych kobiet w okresie rozrodczym zdarza się, iż część komórek błony śluzowej macicy opuszcza ją przez jajowody, naczynia krwionośne lub limfatyczne i dociera do innych narządów. Wszczepia się np. w otrzewną, jajniki, jelita, ściany pęcherza.

To właśnie jest endometrioza. Komórki we wszczepach narastają i złuszczają się. Towarzyszy temu krwawienie. Krew, nie mając ujścia, gromadzi się i tworzy zrosty. Typowe objawy choroby to obfite, długie miesiączki i ból, także przy stosunku. Gdy endometrium wszczepi się w pęcherz lub odbytnicę, mogą pojawić się ślady krwi w moczu lub kale. Gdy pojawi się w jajowodach, może je uszkodzić i doprowadzić do niepłodności. Choroba może przebiegać bez objawów.

Jeśli lekarz podejrzewa endometriozę, robi USG przezpochwowe i kieruje na badanie krwi. Pomocna jest laparoskopia. Minikamera, wprowadzona do jamy brzusznej przez małe nacięcie (1-1,5 cm), pozwala wykryć ogniska endometriozy. W trakcie tego badania wszczepy można usunąć.

Jedną z metod jest terapia hormonalna. Ma doprowadzić do sytuacji, jaka ma miejsce przy prawidłowym cyklu. Albo - w innej wersji - wywołać zmiany hormonalne charakterystyczne dla ciąży. Można to osiągnąć podawaniem hormonów, które blokują funkcje jajników. Inną metodą jest wywołanie sztucznej menopauzy, czyli całkowitego wstrzymania cyklu miesiączkowego. Może to jednak wywołać nocne poty, uderzenia gorąca, kołatanie serca. Pomaga antykoncepcja hormonalna. Krwawienie nie jest wtedy zwykłą miesiączką, ale tzw. krwawieniem z odstawienia. Komórki endometrium w dużo mniejszym stopniu niż w czasie normalnej menstruacji mogą się wtedy przemieszczać poza macicę. Można też zastosować sztuczny hormon o nazwie denazol, który hamuje niekontrolowaną przebudowę błony śluzowej. Ma jednak działania niepożądane, np. przyrost wagi, bóle głowy, zaburzenia nastroju, mdłości, nieregularne krwawienia. Operacyjne leczenie polega na wycięciu ognisk endometriozy lub zniszczeniu ich wysoką temperaturą czy światłem laserowym. Czasem konieczne jest usunięcie części lub całości zajętych narządów. Nawet po chirurgicznym usunięciu ognisk endometrioza może jednak nawracać.
kons.: dr Jacek Tulimowski, ginekolog