Jak bezpiecznie stosować leki przeciwbólowe

Zwykle sięgasz po lek przeciwbólowy, nie zastanawiając się, co ma w składzie. A to właśnie od jego głównego składnika zależy, czy będzie dla ciebie bezpieczny. Zanim więc weźmiesz tabletkę, powinnaś przeczytać najpierw ulotkę. Ale ponieważ nie zawsze jest to możliwe, warto znać podstawowe zasady przyjmowania tych leków.

Leki przeciwbólowe zwykle różnią się głównym składnikiem. Najbardziej popularne to paracetamol, kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, metamizol, diklofenak. Poza paracetamolem wszystkie te substancje należą do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Mają one trzy działania: likwidują ból, stan zapalny oraz obniżają gorączkę. Jednak każda z nich działa nieco inaczej.
By uśmierzyć ból: Gdy przyczyną nie jest stan zapalny, najlepszym wyborem będzie paracetamol. Sprawdzi się przy bólach głowy, zębów oraz mięśni spowodowanych grypą. Natomiast przy przewlekłych bólach, np. stawów, sięgnij lepiej po lek z naproksenem, a przy bólach kręgosłupa, spowodowanych siedzącą pracą przy komputerze, najlepiej pomoże lek z diklofenakiem. Metamizol (Pyralginum) jest dobry przy sporadycznych, silnych bólach, np. bardzo bolesnych miesiączkach, bo działa również rozkurczowo na mięśnie macicy.
Gdy rozwija się stan zapalny: Gdy ból jest spowodowany stanem zapalnym, np. zębów, stawów czy mięśni, pomoże lek z kwasem acetylosalicylowym (popularna aspiryna). Na silny ból po urazie lub kontuzji bardziej właściwe będą preparaty z naproksenem lub diklofenakiem. DNa obniżenie gorączki. Bardzo skuteczny w tym wypadku jest ibuprofen. Można podawać go też małym dzieciom. Wysoką gorączkę, powyżej 39 stopni, świetnie obniży metamizol, ale zalecany jest tylko dorosłym, gdy inne leki są nieskuteczne.

W ulotce zawsze znajdziesz informację, ile tabletek leku możesz zażyć jednorazowo i maksymalnie w ciągu całej doby. Jest też podany odstęp między kolejnymi dawkami. Warto wiedzieć, że przekroczenie dozwolonej dawki nie zwiększy siły działania leku, za to może nasilić działania niepożądane.
Przestrzegaj dawkowania: Przy większości leków przeciwbólowych jednorazowo wolno zażyć 1-2 tabletki. Po kolejną pigułkę sięgaj nie wcześniej niż za 4 godziny. Większość leków działa 4-8 godzin. Jednak w przypadku preparatów z naproksenem lek wystarczy brać tylko dwa razy na dobę. Naproksen działa do 12 godzin. W przewlekłych bólach warto zażywać lek w tych samych odstępach czasu. Niektóre leki mają w nazwie słowo "forte", "max", "duo" np. Ibum Forte, Ibuprom Max. To oznacza, że dawka głównego składnika w jednej tabletce jest większa od podstawowej.
Nie łącz ze sobą leków: Wiele preparatów zawiera ten sam główny składnik, a różni się jedynie nazwą handlową. Np. Codipar i Apap to inne leki, ale ich skład jest taki sam, a jedna tabletka zawiera 500 g paracetamolu. Przyjmowanie obu leków jednocześnie grozi przedawkowaniem tej samej substancji czynnej.

Leki przeciwbólowe nie są obojętne dla śluzówki żołądka i dwunastnicy. Mogą ją podrażniać i powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Przed czy po jedzeniu: Preparaty zawierające kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak zażywa się po posiłku. Wtedy są znacznie bezpieczniejsze dla śluzówki żołądka. Gdy wiesz, że masz wrażliwą śluzówkę lub w przeszłości przeszłaś chorobę wrzodową, przyjmuj te leki na stojąco lub siedząc z wyprostowanymi plecami. W takiej pozycji lek jest bezpieczniejszy, bo krótko styka się ze śluzówką przełyku i żołądka.
Czym popijać: Leki najlepiej popijać szklanką wody. Powlekanych tabletek nie popijaj mlekiem ani jogurtem. Spowodują przedwczesne rozpuszczenie się otoczki tabletki i podrażnienie śluzówki żołądka. Skutkiem jest zgaga, mdłości, ból brzucha. Natomiast kawa nasila działanie leków i wywołuje niepożądane działania.

Środki przeciwbólowe mogą mieć wpływ na działanie innych leków, czyli osłabić lub wzmocnić ich działanie.
Chorujesz przewlekle: Nie stosuj leków przeciwzapalnych, gdy masz lub niedawno cierpiałaś z powodu wrzodów żołądka lub dwunastnicy.  Wtedy lepiej weź paracetamol. Ale z kolei nie jest on wskazany dla osób, które chorują na nerki lub wątrobę. Gdy musisz profilaktycznie brać leki z kwasem acetylosalicylowym, nie łykaj ibuprofenu. Hamuje on jego przeciwzakrzepowe działanie. Jeśli chorujesz na cukrzycę lub nadciśnienie, tylko lekarz wskaże ci bezpieczny lek przeciwbólowy.
Stosujesz zioła: Nie zażywaj paracetamolu, gdy przez dłuższy czas przyjmujesz preparaty z jeżówką purpurową (echinaceą) na poprawę odporności. Wzmaga działanie paracetamolu i zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby, nawet przy dozwolonej dawce. Gdy długo stosujesz kurację z miłorzębu japońskiego (ginkgo biloba) nie bierz z nim niesteroidowych leków przeciwbólowych. Miłorząb wzmaga drażniące działanie tych leków na żołądek.

Na działanie leków wpływa także sposób ich przechowywania. Nie powinny być wystawiane na działanie światła i słońca.
Sprawdź termin ważności: Na opakowaniu leku są dwa ciągi cyfr - numer serii i termin ważności. Może być podana pełna data lub tylko miesiąc i rok - wtedy oznacza to, że lek jest ważny do ostatniego dnia danego miesiąca. Termin ważności zawsze odnosi się do preparatu, który jest oryginalnie zamknięty.
Skonsultuj z lekarzem: Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty można stosować "na własną rękę" przez trzy doby. Gdy dolegliwości nie mijają, wybierz się do lekarza. Ból może być objawem poważniejszej choroby.
Olga Kamińska