Jak dbać o własne struny głosowe?
Dźwięki są jednym z istotniejszych źródeł informacji o otaczającym nas świecie. Mowa natomiast to podstawowy środek porozumiewania się ludzi, którzy za jej pomocą są w stanie wyrazić swoje emocje, uczucia.
Głos to złożone zjawisko dźwiękowe oraz mechaniczne. Do jego wytwarzania niezbędne jest prawidłowe funkcjonowanie tzw. traktu głosowego składającego się z:
- aparatu oddechowego, który wytwarza prąd powietrza niezbędny do powstawania dźwięków mowy (płuca, oskrzela, tchawica);
- krtani (narządu generującego ton podstawowy);
- nasady tj. gardła, jamy nosowej, jamy ustnej (narządy te odpowiadają za formowanie barwy głosu i tworzenie głosek).
Głos ludzki poddaje się zmianom w ontogenezie w zależności od czynników anatomicznych jak i środowiskowych.
Wyróżniamy trzy rodzaje nastawienia głosowego:
1) atak twardy - kontakt fałdów głosowych następuje przed początkiem wydechu, powietrze natrafia na zwarte wiązadła głosowe i rozwiera je gwałtownie, wywołując szmer krtaniowy,
2) atak miękki - fałdy drgają zbliżając się do siebie, drganie jest wcześniejsze niż zwarcie,
3) atak chuchający - powietrze wydechowe wydostaje się przez szczelinę po czym fałdy zaczynają drgać, początek fonacji poprzedzony jest przydechem. Przy prawidłowym eksploatowaniu głosu zaleca się używanie nastawienia miękkiego (fizjologicznego).
Ciśnienie powietrza jest podczas tego typu fonacji regulowane równomiernie, a strumień wydychanego powietrza nie napotyka na swojej drodze zwarcia wiązadeł głosowych.
Głos to niezwykły instrument, o który powinien dbać każdy z nas. Wyróżniamy kilka podstawowych zasad higieny głosu.
Po pierwsze - pamiętajmy o badaniach kontrolnych u laryngologa bądź foniatry.
Po drugie - wystrzegajmy się infekcji oraz chorób układu oddechowego. Ważne jest właściwe leczenie oraz nieeksploatowanie głosu podczas trwania choroby.
Po trzecie - nie podrażniajmy delikatnych struktur narządu głosu szkodliwymi substancjami tj. alkoholem, teiną, kofeiną, zbyt zimnymi oraz zbyt gorącymi napojami, pożywieniem oraz najważniejsze nie palmy tytoniu! Palenie wyraźnie wpływa na funkcjonowanie i czynność narządu głosowego. Najczęściej występującymi dolegliwościami związanymi z paleniem tytoniu są: chrypka, kaszel oraz uczucie drapania w gardle. Czas trwania nałogu jak i ilość wypalanych papierosów jest powodem pojawienia się zaburzeń głosowych.
Po czwarte - nawilżajmy narząd głosu. Pamiętajmy o częstym popijaniu wody, najlepiej niegazowanej.
Po piąte - dbajmy o powietrze w pomieszczeniu, w którym mówimy. Utrzymujmy stałą temperaturę od 18˚ do 20˚C, natomiast wilgotność między 60 proc. a 70 proc.
Po szóste - nadmierny wysiłek głosowy nie jest wskazany. Używajmy głosu w odpowiedniej dla nas wysokości oraz z właściwym natężeniem. Podczas kilkugodzinnego wysiłku głosowego pamiętajmy o robieniu kilkuminutowych przerw.
Po siódme - pamiętajmy o prawidłowej postawie ciała podczas mówienia. Najlepszą pozycją jest pozycja stojąca. Zwróćmy uwagę na lekki rozstaw nóg, rozłóżmy ciężar ciała na obie stopy. Postawa ta należy do postaw stabilnych. Rozluźnijmy ramiona.
Po ósme i ostatnie - zapoznajmy się z właściwym eksploatowaniem naszego głosu. Prawidłowa emisja zależna jest od prawidłowego oddechu, artykulacji i fonacji. Pamiętajmy, że logopeda zawsze służy nam pomocą i poradą.
Paulina Przystawska, logopeda pracujący w Poradni PEGAZ w Gdańsku
