Jak karmić dziecko do lat trzech?

- Okres 1000 pierwszych dni życia to szczególny czas, w którym poprzez sposób żywienia wywieramy ogromny wpływ na zdrowie dzieci, nie tylko teraz, ale i w przyszłości. Żywienie od poczęcia, w okresie niemowlęcym i w pierwszych latach życia jest tak ważne nie tylko ze względu na konieczność zapewnienia składników odżywczych niezbędnych do optymalnego rozwoju młodego organizmu, ale także zachodzące w tym okresie programowanie metaboliczne oraz kształtowanie nawyków żywieniowych dziecka - mówi dr hab. Halina Weker z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

Ekspertka podkreśla, że pierwsze 1000 dni życia to krytyczny czas, w którym poprzez niewłaściwe żywienie można znacząco zwiększyć ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolicznych i chorób dietozależnych w dorosłym życiu. Niestety, z badań wynika, że aż 94 proc. dzieci w wieku 13-36 miesięcy nie otrzymuje z pożywieniem wystarczającej ilości witaminy D, a 42 proc. ma niedobór wapnia w diecie. W diecie maluchów brakuje też niezbędnych, nienasyconych kwasów tłuszczowych DHA (z grupy omega-3). Jest w niej za to zbyt dużo cukru i soli.  

Obok niedoborów lub też nadmiernej podaży niektórych składników odżywczych, do najważniejszych czynników związanych z dietą, które wpływają na stan zdrowia dziecka w dłuższej perspektywie czasowej (niosących odległe skutki zdrowotne) należy również spożywanie żywności zawierającej substancje szkodliwe, czyli np. metale ciężkie, azotany czy pestycydy. 

Eksperci podkreślają, że kluczową sprawą w przypadku żywienia dzieci w tym wieku jest kształtowanie preferencji smakowych, które jeśli są niewłaściwe, mogą później wywoływać i utrwalać niezdrowe nawyki żywieniowe, prowadzące do licznych chorób. 

Co zatem można z czystym sumieniem dawać maluchom? Eksperci podpowiadają, że najlepszy wyborem jest żywność naturalna, świeża i jak najmniej przetworzona, bez dodatku cukru. W codziennym jadłospisie należy uwzględniać 10 zasad żywienia dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia: 

1. Dziecko ma codziennie jeść warzywa i owoce. 

2. Dziecko ma codziennie jeść produkty białkowe, takie jak: mleko (lub mleko modyfikowane), maślankę, kefir lub jogurt (dla dzieci powyżej 24. miesiąca życia ze zmniejszoną zawartością tłuszczu).

3. Dziecko ma codziennie jeść pieczywo i przetwory zbożowe pochodzące z pełnego przemiału zbóż. 

4. Chude mięso czerwone, w tym wędliny, powinny być spożywane nie częściej niż 2-3 razy w tygodniu, a jaja kurze w dni, kiedy nie dajemy dziecku mięsa. 

5. Mięso drobiowe dziecko ma jeść 2-3 razy w tygodniu - zawsze bez skóry. 

6. Wskazane jest podawanie dziecku ryb raz lub dwa razy w tygodniu. Najlepiej po sprawdzeniu, czy pochodzą z rejonów bezpiecznych (informację, jak kupić zdrową rybę, znajdziesz m.in. na stronie internetowej Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej).

7. Posiłki dla dzieci trzeba przygotowywać z udziałem tłuszczów roślinnych (najlepiej oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego), z ograniczeniem tłuszczu zwierzęcego. 

8. Unikaj dodawania cukru oraz soli do potraw i produktów spożywczych, które spożywa maluch.

9. Optymalnym napojem dla dziecka jest czysta woda. 

10. Dziecko powinno codziennie być aktywne fizycznie - ćwicząc poprzez zabawę, najlepiej na świeżym powietrzu (przez co najmniej kilkadziesiąt minut). 

Wkrótce, do wszystkich żłobków w Polsce (zarówno publicznych, jak i prywatnych) dostarczony zostanie bezpłatnie, praktyczny poradnik na temat zdrowego żywienia dzieci w żłobkach (do 3. roku życia). Stanie się tak dzięki wspólnej inicjatywie Stowarzyszenia "Zdrowe Pokolenia" oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 

Ile jest maluszków w żłobkach

Liczbę wszystkich żłobków w kraju szacuje się obecnie na ponad 3,1 tys. W 2017 r. z opieki żłobkowej korzystało w Polsce ponad 150 tys. dzieci. Oznacza to, że do tego typu placówek uczęszcza około 11 proc. maluchów w wieku żłobkowym. To znacznie mniejszy odsetek niż w krajach zachodnich. 

Autorami poradnika pt. "Żywienie dzieci w żłobkach. Praktyczne wprowadzenie do aktualnych norm i zaleceń", adresowanego przede wszystkim do osób odpowiedzialnych za organizację żywienia dzieci (intendentów, kucharek, dyrektorów), są uznani eksperci w dziedzinie żywienia niemowląt i małych dzieci - z Instytutu Matki i Dziecka, Instytutu Żywności i Żywienia oraz Instytutu "Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka".

Poradnik ten zawiera nie tylko skrótowe omówienie zasad zdrowego żywienia niemowląt i małych dzieci, ale także przykładowe jadłospisy oraz przepisy dotyczące przyrządzania konkretnych potraw. Został opracowany m.in. w odpowiedzi na płynące z wielu żłobków w kraju prośby o fachową pomoc w interpretacji i wdrożeniu do żłobkowej diety aktualnych norm i zaleceń żywieniowych. Nie jest to wcale proste, bo w większości żłobków w Polsce nie ma zatrudnionych wykwalifikowanych specjalistów ds. żywienia.  

Opracowanie to w wersji elektronicznej będzie dostępne dla wszystkich zainteresowanych na stronach internetowych Stowarzyszenia "Zdrowe Pokolenia" oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego - począwszy od czerwca 2018 r. 

Z przytoczonych w poradniku wyników badań, przeprowadzonych w wybranych polskich żłobkach wynika, że w żywieniu uczęszczających do nich dzieci występowały dotąd liczne nieprawidłowości, w tym m.in.: zbyt wysoka kaloryczność potraw, zbyt duża podaż białka, wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, niska zawartość niezbędnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, niedobory witaminy D, jodu, witaminy E i żelaza. 

Zdrowe żywienie w żłobku - z mocy prawa

Zgodnie z art. 22 znowelizowanej ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3, obowiązującej od 1 stycznia 2018 r., na organizatorach żywienia zbiorowego w żłobkach spoczywa odpowiedzialność za zapewnienie małym dzieciom pełnowartościowych posiłków, zgodnie z aktualnymi normami żywienia Instytutu Żywności i Żywienia.  

"Wyniki badań potwierdzają, że konieczna jest edukacja dotycząca zasad komponowania zbilansowanej diety dziecka, zarówno wśród rodziców, jak i personelu odpowiedzialnego za żywienie dzieci w żłobkach" - podkreślają autorzy poradnika. 

Wiktor Szczepaniak