Jak postępować w przypadku udaru cieplnego?
Co roku w okresie wakacyjnym do szpitali zgłasza się mnóstwo osób, które doznały udaru cieplnego. Jest on bardzo niebezpieczny, ponieważ zbagatelizowany może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Szczególnie groźny jest dla osób starszych oraz małych dzieci, ale jego działanie okazuje się równie szkodliwe dla osób w sile wieku i na ogół zdrowych. Będąc w pobliżu kogoś, kto go doznał, trzeba działać szybko i udzielić mu pierwszej pomocy. Jak rozpoznać udar cieplny? Jakie kroki należy podjąć? Jak mu skutecznie zapobiegać?
Udar cieplny jest reakcją organizmu na nadmierne przegrzanie. Występuje wtedy, gdy ilość zgromadzonego ciepła nie może zostać z niego odpowiednio odprowadzona. W takim wypadku dochodzi do porażenia ośrodka termoregulacji, odwodnienia organizmu oraz utraty elektrolitów. Wskutek udaru dochodzi do niebezpiecznego podniesienia temperatury ciała (powyżej 40 stopni Celsjusza) oraz poszerzenia naczyń krwionośnych zlokalizowanych w mózgu.
Kiedy dochodzi do udaru cieplnego?
Przyjmuje się, że udar cieplny dotyka najczęściej osoby, które zażywają nadmiernych kąpieli słonecznych oraz tych wychodzących z domu w czasie upałów bez zakrycia głowy. Może również występować u osób, które przebywają w gorących i nieprzewiewnych pomieszczeniach, pracują w trudnych warunkach (kuźniach, hutach, pralniach) oraz zażywają gorących kąpieli wodnych czy parowych (np. saunach). Niekiedy na udar cieplny zapadają sportowcy i żołnierze, którzy latem podejmują się intensywnego wysiłku fizycznego. Udar cieplny może być skutkiem noszenia zbyt grubych i ciasnych ubrań oraz niedostatecznego nawodnienia w ciągu upalnego dnia.
Objawy udaru mogą różnić się w zależności od jego intensywności. Pierwszym symptomem jest zaczerwienienie odsłoniętych części ciała oraz czerwona lub blada skóra twarzy, obfite pocenie się, osłabienie, nudności, zaburzenia równowagi, a także niewyraźna mowa. W szczególnych przypadkach dochodzi do gorączki, dreszczy, przyspieszenia tętna oraz silnych bólów głowy.
Jak postępować w przypadku podejrzenia udaru cieplnego?
W przypadku podejrzenia udaru cieplnego przytomnego poszkodowanego należy przenieść do chłodnego i przewiewnego pomieszczenia oraz podać mu chłodny napój – np. izotonik, wodę z odrobiną soli, kawę lub herbatę (porcje muszą być niewielkie, ale za to częste). Bezwzględnie należy zapewnić jak najszybsze ochłodzenie organizmu poprzez rozpięcie ubrania oraz przyłożenia zimnych okładów na głowę i kark. Udar cieplny może być niebezpieczny: jeśli poszkodowany poczuje się lepiej, powinien udać się do lekarza. Jeśli jego stan się nie zmienia i mimo udzielonej pomocy nadal źle się czuje, należy wezwać pogotowie.
Co zrobić w przypadku utraty przytomności?
Jeśli osoba poszkodowana jest nieprzytomna, należy również przenieść ją, w miarę możliwości, do chłodnego i przewiewnego pomieszczenia oraz rozluźnić jej ubranie. Koniecznie trzeba sprawdzić, czy oddycha: jeśli tak, wystarczy ustawić ją w pozycji bocznej ustalonej i wezwać pogotowie. Jeśli nie, należy przeprowadzić sztuczne oddychanie (30 ucisków na klatkę piersiową na dwa wdechy) i nie przerywać go do przyjazdu pogotowia ratunkowego.
Chcąc pomóc poszkodowanemu, należy się wystrzegać pewnych czynności, ponieważ mogą one bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Szczególnie niebezpieczne jest polewanie osoby dotkniętej udarem lodowatą wodą, ponieważ wtedy organizm może doznać szoku termicznego. Poza tym zbyt szybkie i nagłe ochłodzenie może powodować dreszcze, co uniemożliwia odprowadzania ciepła z organizmu.
Jak zapobiegać udarowi cieplnemu?
Udar cieplny jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia. Przede wszystkim zaleca się unikać przebywania w pełnym słońcu szczególnie przez osoby starsze oraz małe dzieci. W przypadku spacerów z niemowlętami pod żadnym pozorem nie wolno zasłaniać szczelnie wózka tetrowymi pieluchami. Pracując w niekomfortowych warunkach, należy pamiętać o piciu nie tylko dużej ilości wody mineralnej, ale również napojów izotonicznych, gdyż one zapewniają niezbędną dawkę elektrolitów. W upalne dni warto nosić luźne i przewiewne ubrania oraz pamiętać o zakryciu głowy.
