Jak walczyć z bólami kręgosłupa?

Kręgosłup w swojej budowie został przystosowany do przenoszenia obciążeń oraz do ciągłego ruchu. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy zbyt często przebywamy w pozycji siedzącej. Także otyłość i brak ruchu powodują osłabienie mięśni stabilizujących kręgosłup.

Długie pozostawanie w pozycji siedzącej przyczynia się do powstawania zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów międzykręgowych oraz do odkształcania się krążka międzykręgowego (tzw. dysku) i jego odwodnienia. Dochodzi wtedy do przerwania ciągłości pierścienia włóknistego i uwypuklenia się w otworze międzykręgowym jądra miażdżystego. Powoduje to drażnienie nerwu, przez co pojawia się ostry ból, który często prowadzi do unieruchomienia i/lub promieniowania bólu do jednej nogi, tzw. rwy kulszowej. Długie przebywanie w pozycji siedzącej lub wykonywanie prac w nieergonomicznych pozycjach, np. w pochyleniu tułowia w przód, prowadzą również do uszkodzeń mechanicznych kręgosłupa i do destabilizacji jego segmentów. Powoduje to drażnienie struktur wokół zaburzonego stawu, np. więzadeł czy mięśni, które wówczas odruchowo zaczynają się napinać, prowadząc do intensyfikacji bólu. Jak zatem przeciwdziałać tym zjawiskom?

Kluczowa w profilaktyce bólów kręgosłupa jest umiejętność przyjmowania prawidłowej postawy ciała podczas stania i siedzenia. Musi to być postawa aktywna - taka, w której świadomie napina się mięśnie stabilizujące kręgosłup. Ważna jest również odpowiednia pozycja podczas spania, najlepiej na boku, a także posiadanie odpowiedniego materaca. Nie może on być zbyt twardy, ale też nie powinien być zbyt miękki. Musi podtrzymywać kręgosłup w jego naturalnym ułożeniu.

Aby zapobiegać bólom kręgosłupa, należy jednak przede wszystkim dużo się ruszać. Tylko ruch jest w stanie wyleczyć ból kręgosłupa. Najlepszy i najprostszy sposób to chodzenie. Kilka razy w ciągu dnia należy spacerować, maszerować czy chodzić po schodach. Wysiłek nie musi być długotrwały. Ważne, aby był podejmowany wielokrotnie w ciągu dnia. Bardzo dobrze sprawdzi się też pływanie lub dostosowane do wieku zajęcia z aqua aerobicu.

Kolejnym bardzo ważnym elementem jest wzmacnianie mięśni stabilizujących kręgosłup, a więc głębokich mięśni brzucha oraz mięśni przykręgosłupowych, wzmacnianie tzw. gorsetu mięśniowego. Można go wzmocnić, wykonując proste ćwiczenia codziennie przez ok. 20-30 min. 

1. Pozycja leżąca na plecach z ugiętymi kończynami dolnymi w stawach biodrowych i kolanowych. Dłonie złączone, plecy są "przyklejone" do podłoża. Należy unosić głowę i barki oraz kierować dłonie w stronę stawów kolanowych. Utrzymujemy pozycję przez ok. 5 sekund i powtarzamy.

2. Pozycja taka sama jak wyżej z dłońmi wzdłuż tułowia. Należy napiąć mięśnie brzucha i unosić miednicę do góry, utrzymać 5-10 sek. i powoli opuszczać miednicę w dół.

3. Pozycja w klęku podpartym, nadgarstki znajdują się pod barkami, stawy kolanowe pod biodrowymi, głowa jest przedłużeniem kręgosłupa. Oderwać kolana od podłoża i utrzymać ok. 5-10 sek.

W profilaktyce bólów kręgosłupa należy pamiętać o codziennym rozciąganiu mięśni, nie tylko wzdłuż kręgosłupa, ale również mięśni kończyn dolnych, np. w siadzie prostym. Należy usiąść przy ścianie z wyprostowanymi kończynami dolnymi i skierować palce stóp na siebie, następnie pochylić tułów na uda i utrzymać pozycję. Inna możliwość to leżenie na plecach  - należy przyciągnąć do klatki piersiowej jedną nogę zgiętą w kolanie. Druga noga leży wyprostowana i przylega do podłoża. Utrzymujemy pozycję przez ok. dwie minuty i powtarzamy ćwiczenie kilka razy.

Ostatnia pozycja - pozostajemy w leżeniu na plecach z ugiętymi kończynami dolnymi jak w ćwiczeniu numer 1. Zakładamy stopę jednej nogi na kolano drugiej i dłonią spychamy kolano. Pozycję utrzymujemy ok. 2 minut i tę samą czynność wykonujemy z drugą nogą.

Przed każdymi ćwiczeniami najlepiej skonsultować się z fizjoterapeutą. Należy sprawdzić, czy nie występują jakiekolwiek przeciwwskazania, np. problem z nieustabilizowanym ciśnieniem tętniczym, występowanie tętniaków czy problemy z sercem.