Jakie są przyczyny duszności?

Duszność jest objawem, który wynika z "niedopasowania” zapotrzebowania organizmu na tlen do możliwości jego dostarczania. Prawdziwym problemem jest duszność przewlekła, czyli sytuacja, gdy powietrza brakuje niemal bez przerwy, przez ponad miesiąc, w zwykłych, codziennych sytuacjach, zaś duszność jest większa, niż wynikałoby to z obiektywnego nasilenia wysiłku.

Najprościej można je podzielić na mechaniczne (wynikające ze zwężenia dróg oddechowych, którymi powietrze z tlenem trafia do płuc), transportowe (niewystarczająca sprawność serca lub nadmierne opory w naczyniach krwionośnych, niedobór przenoszącej tlen hemoglobiny i/lub czerwonych krwinek, niedostatek tlenu w powietrzu) oraz pochodzenia nerwowego (nieprawidłowa kontrola mechanizmów oddychania). Najczęstszymi przyczynami przewlekłej duszności są: astma, niewydolność serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), śródmiąższowe choroby płuc, zapalenie płuc i zaburzenia psychogenne. U małych dzieci duszność może być efektem inhalacji jakiegoś niewielkiego przedmiotu do dróg oddechowych.

Duszność towarzyszy chorobom serca i płuc, ale także refluksowi żołądkowo-przełykowemu i chorobom żył. U pacjentów przyjmujących beta-blokery (leki na serce) może nasilać się astma. Amiodaron (lek nasercowy) i metotreksat (przeciwnowotworowy, w chorobach reumatycznych) działają toksycznie na płuca i mogą być przyczyną ich włóknienia. Choroby płuc i związana z nimi duszność są też częstsze u osób narażonych na kontakt z azbestem i z ptakami czy zażywających narkotyki.

Jeśli duszności towarzyszy okresowa gorączka, może to świadczyć o zakażeniu, ale także o procesie zapalnym lub nowotworowym. Duszność po posiłku lub po dłuższym wypoczynku w pozycji leżącej może wskazywać na refluks. Ból w klatce piersiowej nasilający się przy wdechu może świadczyć o obecności nowotworu opłucnej, zakażeniu opłucnej albo o zawale płuca. Jeśli duszność nie nasila się przy wysiłku fizycznym, warto pomyśleć o czynnościowych lub psychogennych przyczynach dolegliwości.

Rzucić palenie! Tytoń to jeden z najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia i nasilenia duszności, niezależnie od jej pierwotnej przyczyny. Leczenie zależy od przyczyny dolegliwości, trzeba więc przestrzegać zaleceń lekarza.

W ponad 2/3 przypadków do postawienia diagnozy wystarcza dokładne zbadanie chorego. Dodatkowo w zależności od potrzeb wykonuje się zdjęcia RTG klatki piersiowej, EKG, spirometrię (pomiar wydolności płuc). Badania krwi mogą wykluczyć niewydolność serca. Płucne przyczyny przewlekłej duszności wykrywa komputerowa tomografia klatki piersiowej. Do wykrycia nadciśnienia płucnego i pewnych śródmiąższowych chorób płuc konieczne może być cewnikowanie serca lub bronchoskopia.