Kolana i biodra w dobrej formie

STAWY KOLANOWE

Dlaczego zaczynają chorować - główne powody

Jest kilka czynników, które narażają nas na zwyrodnienia stawów kolan.

• Urazy - zarówno jeden duży (np. skręcenie kolana), jak i drobne, ale powtarzające się kontuzje (do jakich może dochodzić w trakcie samego chodzenia, jeśli staw jest źle obciążany i nie pracuje właściwie, np. z powodu nieprawidłowej budowy kolan, ich koślawości lub szpotawości). W obu przypadkach mogą przytrafić się nam uszkodzenia chrząstki i zwyrodnienia stawu.
  

• Niezdrowa dieta i mała aktywność fizyczna - powodują, że tyjemy i... bardziej obciążamy chrząstkę stawową.
  

• Ciężka praca fizyczna związana ze zginaniem kolan. Zażywanie silnych leków przeciwzapalnych, głównie kortykosterydów - utrudniają wchłanianie wapnia przez kości.
  

• Stany zapalne stawów, zwłaszcza o charakterze przewlekłym, w takich chorobach jak dna moczanowa czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Jak rozpoznać chorobę - sposoby diagnozy

Zajmuje się tym specjalista ortopeda, do którego skierowanie wypisze nam lekarz rodzinny (na bezpłatną konsultację). Objawy, które powinny nas skłonić do wizyty u lekarza to: sztywność stawów po wstaniu rano z łóżka; uczucie osłabienia i niestabilności w kolanach pojawiające się podczas wchodzenia po schodach oraz na początku aktywności fizycznej; odgłosy zgrzytania i skrzypienia; trudności z kucaniem i pełnym wyprostowaniem nóg (związane ze zmniejszoną ruchomością stawów); ocieplenie i obrzęk kolan po wysiłku.

Uwaga! Nie powinno nas zmylić ustępowanie dolegliwości po odpoczynku, bo taka poprawa zwykle jest chwilowa - płyn stawowy ma zdolność do częściowego samooczyszczania się z niekorzystnych składników, jednak po kolejnym wysiłku objawy i tak wracają, często ze wzmożoną siłą.

Badanie zakresu ruchów - po rozmowie i zebraniu tzw. wywiadu specjalista sprawdzi, na ile sprawnie pracuje staw kolanowy, poprosi np. o zgięcie kolana i jego wyprostowanie.

Zdjęcie RTG (ze skier. bezpłatnie na NFZ) - specjalista może na nim zobaczyć, jaka jest wysokość chrząstki w stawie (prawidłowa to 2-4 mm).

Badanie USG (ze skier. bezpłatnie na NFZ) - bywa zlecane dodatkowo dla oceny otaczających staw tkanek, np. więzadeł.

Co pomoże się wyleczyć - najlepsze terapie

Lekarz dopasuje sposób leczenia do rozmiaru uszkodzeń w stawie oraz naszego wieku. Jeśli mamy nadwagę, na pewno zaleci nam schudnięcie!

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne - mogą nam pomóc, gdy zwyrodnienia nie są rozległe, a dolegliwości zbyt nasilone. Likwidują nie tylko objawy (np. ból), ale także ich przyczyny (np. łagodzą stan zapalny wywoływany przez przemieszczające się w stawie fragmenty oderwanej chrząstki).
  

• Preparaty z chondroityną i glukozaminą działające w warstwie tzw. podchrzęstnej - poprawią metabolizm w chrząstkach i przyswajanie przez nie składników odżywczych, a przez to ich regenerację.
  

• Zabiegi - lekarz może zalecić nam np. zastrzyki do stawu z kwasu hialuronowego lub płukanie jamy stawowej, dzięki czemu pozbędziemy się fragmentów oderwanej chrząstki.
  

• Rehabilitacja - jej zbawienny wpływ powinnyśmy odczuć już po kilku zabiegach! Szczególnie jeśli lekarz zaleci nam specjalną gimnastykę (tzw. leczenie ruchem, inaczej kinezyterapię), a także zabiegi z wykorzystaniem prądu (tzw. elektroterapię).

STAWY BIODROWE

Choroba zwyrodnieniowa upodobała sobie je w drugiej kolejności, zaraz po kolanach. Rozwijające się w stawach biodrowych zmiany nie tylko są źródłem złego samopoczucia, ale mogą utrudniać nam codzienne funkcjonowanie, czy to w domu, czy w pracy. Najbardziej niepokoi fakt, że nieleczona choroba może z czasem doprowadzić nawet do inwalidztwa! Dlatego powinnyśmy ją jak najwcześniej leczyć, a w razie stwierdzenia zaawansowanych zmian nie obawiać się np. zaleconej przez specjalistę operacji.

Dlaczego biodra zaczynają chorować - główne powody

Zdaniem specjalistów winna jest trochę sama budowa tych stawów... Bardzo ruchome, o dużym zakresie ruchów i kulistym zakończeniu kości łatwo ulegają destabilizacji i przeciążeniom. Dodatkowo niekorzystne jest słabe oraz delikatne ukrwienie głowy kości udowej. Zmianom zwyrodnieniowym mogą dodatkowo sprzyjać różne czynniki zewnętrzne.

• Nadwaga - lekarze podkreślają jej wpływ na szybkość powstawania i wielkość zmian zwyrodnieniowych. Warto wiedzieć, że dodatkowe kilogramy szczególnie dają się we znaki naszym stawom biodrowym, gdy... stajemy na jednej nodze. Okazuje się, że działa na nie wówczas obciążenie dwa i pół raza większe niż nasza waga.
  

• Przeciążenia, do których dochodzi w różnych pozycjach. Mogą występować, gdy długo przebywamy w pozycji siedzącej, do tego nieruchomo, np. prowadząc samochód czy pracując wiele godzin przy biurku. Z wielu badań wynika, że zwyrodnienia stawów biodrowych to częsta przypadłość np. zawodowych kierowców.
  

• Wyczynowe uprawianie sportu. Ruch to zdrowie, ale... nie zawsze. Wszystko zależy od tego, z jaką intensywnością jest uprawiany. Umiarkowany i regularny (np. 3-4 razy w tygodniu spacer lub pływanie przez 30-90 min) ma zbawienny wpływ na stawy biodrowe. Ale już kilka godzin sportu dziennie - niekoniecznie!

Jak rozpoznać rozwijające się schorzenie - sposoby diagnozy

Tak jak w przypadku stawu kolanowego, powinnyśmy zgłosić się do lekarza ortopedy (ze skierowaniem od lekarza rodzinnego). Objawy, które powinny nas skłonić do wizyty u lekarza to: ból w obrębie bioder, dolnej części pleców, pachwin oraz pośladków pojawiający się np. podczas chodzenia (nawet jeśli jest lekki i ustępuje po odpoczynku); sztywność, obrzęk i ograniczona ruchomość stawu; utrudnione chodzenie, bieganie i wykonywanie ruchów nogą (np. wymachów, wykroków, a także wstawanie, np. z niskiego fotela), kłopoty z podniesieniem nogi, np. podczas zakładania skarpet czy rajstop; uczucie osłabienia kończyny i gorszej kontroli nad nią; uczucie przeskakiwania w stawie biodrowym.

Badanie zakresu ruchów - po rozmowie i zebraniu tzw. wywiadu specjalista sprawdzi, jak pracuje staw biodrowy, na ile możliwe są ruchy tzw. rotacyjne (inaczej obrotowe), poprosi np. o przejście się kawałek oraz kręcenie kończyną raz w jedną, raz w drugą stronę (im większe zmiany zwyrodnieniowe w stawie biodrowym, tym trudniej wykonać kończyną obroty).

Zdjęcie RTG (ze skier. bezpłatnie na NFZ) - pokaże kształt głowy kości udowej oraz tzw. panewki (o którą opiera się kość udowa i do której przyczepione jest jej więzadło), a także wysokość chrząstki znajdującej się w stawie biodrowym.

Tomografia komputerowa, w skrócie CT (ze skier. od specjalisty) - lekarz ortopeda może zlecić nam jej zrobienie, by sprawdzić, jakie jest przestrzenne ułożenie powierzchni stawowych.

Co pomoże się wyleczyć - najlepsze terapie

Sposób leczenia będzie zależał od naszego wieku, zaawansowania zwyrodnień, a także naszej wydolności krążeniowo-oddechowej.

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne - przyczynią się do złagodzenia dolegliwości i zmniejszenia stanu zapalnego. Dodatkowo możemy stosować przeciwbólowe ciepłe okłady, np. z termoforu wypełnionego gorącą wodą.
  

• Pływanie i ćwiczenia w basenie (tzw. aqua aerobik) będą nam bardzo pomocne, ponieważ nie obciążają stawów (więcej informacji o ich wpływie na staw biodrowy w ramce obok). Sprawdzą się przy mniej zaawansowanych zmianach.
  

• Ćwiczenia usprawniające - podziałają korzystnie, niezależnie od stopnia zaawansowania choroby zwyrodnieniowej. Wykonywane z pomocą rehabilitanta lub samodzielnie (ale zgodnie ze wskazówkami specjalisty) wzmocnią mięśnie nóg i bioder, dzięki czemu będą one lepiej podtrzymywały staw biodrowy. Gimnastyka uelastyczni także sam staw. Do tego może nauczyć nas prawidłowego obciążania obu kończyn. Pomoże też zmniejszyć wagę ciała i odciążyć staw.
  

• Specjalne wkładki do obuwia - to dodatkowy sposób, by zmniejszyć obciążenie stawów biodrowych. Tak działa także np. posługiwanie się laską podczas chodzenia.
  

• Zabieg operacyjny - gdy staw okaże się mocno uszkodzony, specjalista może zalecić nam operację jego wymiany na sztuczny staw biodrowy (tzw. endoprotezoplastykę). To uwolni nas od bólu, pozwoli na swobodne ruchy w stawie i bezbolesne obciążanie kończyny. Typ protezy zostanie dopasowany do naszego wieku, stopnia zaawansowania choroby, przyczyny zmian zwyrodnieniowych, ogólnego stanu zdrowia.