Kołatanie serca: O czym świadczy?

Kołatanie serca to subiektywne odczucie zmienionego bicia serca, które zbyt mocno pracuje, znacznie przyspiesza lub jego uderzenia są nieregularne. U osoby zdrowej w stanie spoczynku serce bije miarowo z częstotliwością 60-80 uderzeń na minutę. Podczas snu liczba uderzeń spada do 40-60, a podczas wysiłku wzrasta do 90-180. Na co dzień człowiek nie odczuwa rytmu serca; wyczuwalne, przemijające przyspieszenie akcji serca występuje w podczas aktywności fizycznej, pod wpływem stresu czy silnych emocji, a także jako skutek uboczny przyjmowania niektórych leków. Kołatanie serca może być również objawem chorobowym, choć zazwyczaj nie ma nic wspólnego z zaburzeniami pracy serca.

Rytm serca generuje węzeł zatokowo-przedsionkowy, który znajduje się w prawym przedsionku serca. Powstające w nim impulsy elektryczne odpowiadają za kurczenie się komór i tłoczenie krwi do wszystkich narządów w organizmie. Gdy dochodzi do zaburzeń w powstawaniu bodźców w danym węźle, serce zaczyna gubić rytm. Można więc wtedy odczuwać jego kołatanie.

Objawy kołatania serca

Osoby uskarżające się na kołatanie serca odczuwają silny ból w klatce piersiowej, a także szybkie, nadmierne lub nieregularne bicie serca. Dolegliwości mogą towarzyszyć również inne objawy, m.in. ból i zawroty głowy, bladość, osłabienie, przyspieszony oddech, obfite pocenie się czy pogorszenie koncentracji. Mogą też pojawić się duszności, zaburzenia równowagi, czasami dochodzi także do zasłabnięcia lub utraty przytomności. Takie symptomy powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza. Istnieją również rodzaje palpitacji, podczas których rytm serca może być prawidłowy lub nietypowy. Kołatanie może być też miarowe lub niemiarowe. Niektórzy odczuwają je także nie tylko w klatce piersiowej, ale też w gardle czy szyi. Kołatanie może mieć też charakter napadowy – ma nagły początek i nagły koniec; lub też nienapadowy – powoli narasta, przyspiesza i stopniowo ustępuje.

Kołatanie serca powszechnie występuje w wyniku zwiększonego wysiłku, pod wpływem stresu i silnych emocji czy przyjmowania niektórych leków. Może być też objawem reakcji organizmu na różnego rodzaju używki (kofeina, nikotyna czy alkohol) oraz substancje psychoaktywne (m.in. kokaina i amfetamina). Palpitacje często pojawiają się także przy przeziębieniu z wysoką gorączką, podczas ciąży i po spożyciu obfitego posiłku, zwłaszcza bogatego w węglowodany. Kolejną przyczyną kołatania serca mogą być niedobory potasu lub innych składników odżywczych w wyniku zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Występują one zazwyczaj przy biegunkach, wymiotach lub po nadmiernym spożyciu alkoholu. W powyższych sytuacjach kołatanie serca jest niegroźnym objawem fizjologicznym, który szybko ustępuje. Jeśli jednak utrzymuje się dłużej i towarzyszą mu inne objawy, może być jednym z pierwszych symptomów poważnych chorób.

Palpitacje a choroby serca

Zazwyczaj odczuciu kołatania serca nie towarzyszą zaburzenia rytmu tego narządu. Jednak może się tak zdarzyć w przypadku chorób mięśnia sercowego. Należą do nich wrodzone wady serca, migotanie przedsionków, arytmia, częstoskurcz komorowy, choroba niedokrwienna serca, zapalenia osierdzia, niewydolność serca czy kardiomiopatie.

Palpitacje a zaburzenia metaboliczne i hormonalne

Kołatanie serca może również występować przy zaburzeniach metabolicznych i hormonalnych. Często towarzyszy nadczynności tarczycy, chorobie nadnerczy, anemii i hipoglikemii (zbyt niski poziom cukru we krwi). Palpitacje mogą odczuwać także kobiety w okresie menopauzy.

Palpitacje a zaburzenia psychiczne

Nieregularna praca serca odczuwalna może być też podczas napadów paniki i lęku. Kołatanie serca zgłaszają też często osoby chorujące na depresję, nerwicę i zaburzenia hipochondryczne.

Osoby, które odczuwają często kołatania serca, powinny zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Ten na podstawie wywiadu stwierdzi czy konieczne będzie wdrożenie leczenia i wizyta u specjalisty. Zleci też odpowiednie badania laboratoryjne, na których podstawie ustali przyczynę palpitacji. Pacjent powinien przed wszystkim wykonać badania krwi obejmujące ocenę poziomu potasu, magnezu, wapnia i sodu. Ważny jest też poziom TSH i hormonów tarczycy (T3 i T4) oraz stężenie estrogenu u kobiet w okresie menopauzy. Oprócz tego lekarz może zalecić badanie elektrokardiograficzne (EKG), Holter oraz echo serca.

Na podstawie wyników badań lekarz zdecyduje o podjęciu leczenia i wskaże, czy konieczna będzie farmakoterapia. Jeśli jednak nie będzie żadnych odchyleń od normy, pacjent dostanie zalecenia oszczędniejszego trybu życia. Warto wtedy zrezygnować z picia kawy, alkoholu i stosowania innych używek. Dobrze jest tez unikać spożywania produktów wysokowęglowodanowych. Kołatanie serca może pojawiać się rzadziej lub ustąpić, gdy pacjent nauczy się radzić sobie ze stresem i napięciem. Pomocne w tym będą ćwiczenia relaksacyjne i oddechowe, joga czy medytacja.