Kozieradka: Jak działa na organizm? Właściwości i zastosowania
Kozieradka to roślina, która dzięki swoim licznym właściwościom jest wykorzystywana nie tylko w kuchni, ale też w lecznictwie i kosmetologii. Dodawana jest do preparatów przeciwdziałającym wypadaniu włosów, ale to nie jedyne zastosowanie kozieradki. Działa niczym naturalny antybiotyk, zwalcza bakterie i grzyby, a także wspomaga odporność. Stosowana jest również w przypadku dolegliwości żołądkowych, ułatwia trawienie i wpływa ochronnie na błonę śluzową żołądka. Pomaga w leczeniu wrzodów, korzystnie oddziałuje na wątrobę i jest polecana cukrzykom – obniża bowiem poziom cukru we krwi. W czym jeszcze może pomóc kozieradka? Jak ją stosować i do czego można ją wykorzystać?
Kozieradka pospolita to jednoroczna roślina z rodziny bobowatych, która wywodzi się z Azji i Europy Wschodniej. Jako gatunek zawleczony uprawiana jest niemal na całym świecie. Jej inne nazwy to boża trawka, greckie siano czy też koniczyna grecka. Roślina do wieków wykorzystywana jest w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej ze względu na swoje nietuzinkowe właściwości. Surowcem leczniczym są nasiona kozieradki, które w Chinach i Indiach wykorzystywane były do leczenia cukrzycy. W innych krajach, jak np. w Iranie, stosowano je w kuracjach chorób oczu i zmian skórnych, m.in. czyraków. Kozieradka kwitnie w czerwcu i lipcu, wyglądem przypomina koniczynę i wydziela korzenny, nieco mdły zapach. Gdy owoce dojrzeją, kozieradkę kosi się, suszy, a następnie młóci w celu pozyskania nasion.
Co zawiera kozieradka?
Nasiona kozieradki są cennym surowcem leczniczym ze względu na dużą zawartość śluzu polisacharydowego, który składa się głównie z galaktomannanów. Dodatkowo w kozieradce znajdują się flawonoidy, saponiny, alkaloidy, tłuszcze, olejki eteryczne, gorycze oraz cholina i lecytyna. Nasiona bożej trawki to również źródło witaminy PP, witamin z grupy B, a także minerałów, takich jak magnez, żelazo, wapń, potas, cynk i fosfor.
Kozieradka dzięki sporej zawartości związków śluzowych działa korzystnie na układ pokarmowy. Galaktomannany sprawiają, że nasiona kozieradki uzyskują postać kleiku, a dzięki temu tworzą warstwę ochronną na błonie śluzowej żołądka i zabezpieczają przed kwasem solnym czy pepsyną. Koją też stany zapalne i podrażnienia błony śluzowej oraz przyspieszają proces gojenia. Dlatego też kozieradka to skuteczny, naturalny środek stosowany w leczeniu wrzodów. Roślina korzystnie też oddziałuje na procesy trawienne, stymuluje bowiem wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego oraz śliny. Pobudza więc perystaltykę jelit i ułatwia przyswajanie cennych składników odżywczych. Może więc zapobiegać zaparciom, wzdęciom, niestrawności, a nawet schorzeniom wątroby. Kozieradka działa podobnie do sylimaryny – antyoksydantu, który hamuje procesy włóknienia i przenikanie toksyn do komórek wątroby.
Kozieradka obniża poziom cukru i cholesterolu we krwi
Nasiona kozieradki dzięki galaktomannom opóźniają również opróżnianie żołądka i spowalniają wchłanianie węglowodanów. Minimalizują tym samym poposiłkowy wzrost stężenia glukozy. Także inne substancje zawarte w kozieradce sprawiają, że roślina obniża poziom cukru we krwi – są to 4-hydroksyizoleucyna i polifenole. Te ostanie wzmacniają także wrażliwość tkanek na insulinę. Kozieradka może być więc pomocna w leczeniu i zapobieganiu cukrzycy. Ta cenna roślina obniża także poziom „złego” cholesterolu LDL, trójglicerydów i ogólne stężenie lipidów. Obniża więc ryzyko rozwoju chorób serca, w tym miażdżycy i choroby wieńcowej.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze kozieradki
Duża zawartość antyoksydantów w kozieradce sprawia, że roślina wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Wyciągi z nasion kozieradki zwalczają m.in. gronkowca złocistego, pałeczki zapalenia płuc, bakterię E. coli, Salmonellę i rzęsistka pochwowego. Kozieradka może również wspomóc leczenie chorób pasożytniczych. Można nazwać ją naturalnym antybiotykiem, który wzmacnia odporność i łagodzi objawy infekcji dróg oddechowych (dzięki działaniu wykrztuśnym). Wspomaga też usuwanie alergenów z układu oddechowego i toksyn z dróg moczowych.
Kozieradka to bardzo popularny środek stosowany na wypadanie włosów. Wcierka z naparu nasion tej rośliny wzmacnia cebulki włosów i stymuluje wzrost nowych kosmyków. Łagodzi także podrażnienia głowy. Jest też stosowana do pielęgnacji skóry, zwalcza łojotok i trądzik, redukuje obrzęki i ropne stany zapalne, np. przy czyrakach, ropniach i owrzodzeniach.
Jak stosować kozieradkę?
Kozieradkę jako środek wzmacniający można dodawać do konfitur lub miodu i stosować po jednej łyżeczce w czasie posiłku dwa razy dziennie. Można także podprażyć nasiona kozieradki na patelni i przyjmować je w takiej postaci lub zmielić i mieszać z miodem. Natomiast na czyraki, wrzody i stany zapalne skóry warto wykorzystać odwar lub okład z kozieradki. Do przygotowania odwaru wystarczy zmieszać łyżkę sproszkowanych nasion ze szklanką wody i zagotować.
Kozieradka to również ceniona przyprawa w kuchni. Można ją dodawać do sałatek, sosów, zup, a także potraw mięsnych, warzywnych, ryb, zapiekanek i makaronu. Nasiona kozieradki używa się także do przyprawiania sosów typu curry i niektórych serów.
