Kwasica metaboliczna: Przyczyny, objawy i leczenie

Do kwasicy metabolicznej dochodzi, gdy pH krwi spada poniżej 7,35. Dzieje się tak albo na skutek niedoboru produktów spożywczych o działaniu zasadotwórczym, albo w związku z zaburzeniami metabolicznymi. Dochodzi do nich, gdy narządy przestają prawidłowo funkcjonować, np. na skutek choroby. Przyczyną kwasicy metabolicznej może być niewydolność nerek oraz wątroby (nie są w stanie usuwać nadmiaru kwasów z organizmu), problemy z płucami (nadmiar kwasów jest usuwany wraz z dwutlenkiem węgla), a także cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Często towarzyszy również chorobom nowotworowym. Kwasica jest też objawem przedawkowania alkoholu. W każdym przypadku nieprawidłowe pH jest zagrożeniem dla zdrowia i może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania układu krążenia. Konieczność usuwania nadmiaru kwasów mocno obciąża też narządy odpowiedzialne za procesy metaboliczne.

Kwasicę zazwyczaj diagnozuje się na podstawie badań krwi – ma ona wtedy charakter jawny. Objawia się najczęściej problemami z oddychaniem – chory ma przyspieszony i głęboki oddech, często gwałtownie próbuje zaczerpnąć powietrza. Charakterystyczne są też zaburzenia pracy serca i nagłe skoki ciśnienia tętniczego. Niepokoić powinny też bóle brzucha i klatki piersiowej, a także zaburzenia świadomości. U niektórych osób można wyczuć zapach acetonu z ust.

Czasem zdarza się też, że parametry równowagi kwasowo-zasadowej są jedynie nieznacznie zaburzone. Niestety możemy mieć wtedy do czynienia z kwasicą utajoną – pH krwi nie jest mocno obniżone, ale tylko ze względu na intensywną pracę nerek, płuc i wątroby, co na dłuższą metę może prowadzić do ich uszkodzenia, a nawet śmierci pacjenta. Najczęściej przyczyną jest poważna choroba narządów. Z kolei lekkie zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej mogą być efektem nieprawidłowej diety, bogatej w produkty kwasotwórcze (np. mięso).

Leczenie kwasicy powinno być uzależnione od przyczyny choroby. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest gazometria krwi, która pozwala odkryć powód kwasicy, np. niewydolność nerek czy cukrzycę. W takiej sytuacji konieczne jest leczenie farmakologiczne wspierające narządy odpowiadające za procesy metaboliczne.

Kluczowym elementem leczenia jest też stosowanie odpowiedniej diety bogatej w produkty zasadotwórcze – uważa się, że powinny one stanowić 80% codziennego menu. Wbrew pozorom nie chodzi o smak żywności, ale ich właściwości wytwarzania kwasów w procesie przemiany materii. Przed kwasicą chronią więc produkty zasadotwórcze, do których zalicza się większość warzyw i owoców (najcenniejsze są buraki, sałata, jabłka, banany i melony) oraz produktów mlecznych. Ograniczyć należy z kolei produkty kwasotwórcze, a więc mięso, masło, sery, jajka, słodycze, ziemniaki i kaszę jęczmienną, a także używki: kawę i alkohol. Zrezygnować warto także z palenia papierosów, ponieważ nikotyna pobudza wydzielanie kwasów. Ważne jest też picie 2 litrów niegazowanej i niskosodowej wody.