Mięśniaki - obserwować czy operować

Bywają wielkości ziarnka grochu, ale i dorodnego melona. Mogą występować pojedynczo lub w grupach. Ma je co 5. kobieta po 35. i co 2. miesiączkująca po 50. r. życia. Złośliwieją w mniej niż 1 proc. przypadków.

Mięśniaki zwykle tworzą się u kobiet, u których komórki macicy są nadwrażliwe na estrogeny (żeńskie hormony płciowe). Rosną szybciej, gdy kobieta ma wysoki poziom tych hormonów (w wieku rozrodczym), maleją w okresie przekwitania, gdy poziom estrogenów spada.

Skłonność do mięśniaków bywa dziedziczna. Jest większa u kobiet, które nie rodziły lub miały kłopoty z zajściem w ciążę. I u tych z nadwagą. Każde 10 zbędnych kg zwiększa ryzyko aż o 21 proc. Mięśniakom mogą sprzyjać zaburzenia przemiany substancji wydzielanych w układzie nerwowym. Na liście winnych jest też prolaktyna, hormon wzmacniający działanie estrogenów.

U 70 procent kobiet nie wywołują żadnych odczuwalnych objawów. U pozostałych, w zależności od miejsca usytuowania w macicy, mogą wywoływać za długie miesiączki i krwawienia między kolejnymi cyklami, uczucie pełności w dole brzucha, wzmożone parcie na pęcherz lub trudności z jego opróżnianiem, bezwiedne oddawanie moczu, zaparcia.

Mogą uciskać naczynia żylne (to sprzyja obrzękom nóg i żylakom) i utrudniać zajście w ciążę. Jeśli dojdzie do skręcenia się szypuły mięśniaka, występuje ostry ból.

Większość mięśniaków wykrywa się przypadkowo. Jeśli macica jest powiększona i nierówna, wystarczy zwykłe badanie. Dokładne rozpoznanie lekarz może postawić po wykonaniu USG przez pochwę. Pozwala ono określić liczbę i wielkość guzków, ich położenie, podjąć decyzję o terapii.

Mięśniaków małych, które nie sprawiają kłopotów, zwykle się nie usuwa. Należy je tylko regularnie kontrolować. Po menopauzie jajniki nie produkują hormonów płciowych, wtedy mięśniaki same się zmniejszają.

Paniom z małymi mięśniakami, w okresie przekwitania proponuje się zamiast operacji terapię hormonalną małymi dawkami estrogenów lub preparatami bez tych hormonów.

Zwykle wykonuje się ją u kobiet, które mają bardzo silne dolegliwości, np. bóle, obfite krwawienia. Usuwa się guzki szybko rosnące i utrudniające zajście w ciążę, ruchome i uszypułowane. U kobiet, które jeszcze chcą mieć dzieci, zwykle wykonuje się zabiegi oszczędzające, polegające na wyłuskaniu mięśniaków i pozostawieniu macicy. Paniom w okresie przekwitania lekarze proponują usunięcie mięśniaków wraz z macicą. Starszym usuwa się mięśniaki wraz z macicą, jajnikami i jajowodami. Małe mięśniaki wyłuskuje się laparoskopowo.

Większe i macicę usuwa się podczas tradycyjnej operacji z otwarciem brzucha. Najnowszą metodą leczenia jest embolizacja (w razie potrzeby można ją powtórzyć). Zabieg polega na wprowadzeniu do tętnic macicznych leku, który zamyka naczynia zaopatrujące mięśniak w krew. Guz się zmniejsza - po roku nawet o 90 proc.

Embolizację wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Zabieg trwa 45-60 min. Mogą z niej korzystać kobiety w wieku rozrodczym, ale nie planujące ciąży, u których mięśniaki mają 5-10 cm średnicy i nie są uszypułowane. W Polsce embolizację mięśniaków wykonuje się tylko prywatnie. Koszt: 8-10 tys. zł.

Kons.: dr Jacek Tulimowski, ginekolog