Najczęstsze choroby autoimmunologiczne
Układ odpornościowy pełni w naszym organizmie jedną z najważniejszych funkcji – zwalcza szkodliwe drobnoustroje i stanowi naturalną barierę dla wirusów. Za ochronę przed różnorodnymi chorobami odpowiedzialne są różne elementy układu odpornościowego, m.in. węzły chłonne, naczynia krwionośne, migdałki, szpik kostny, śledziona, grasica, a nawet jelita. Czasem jednak w organizmie dochodzi do tzw. autoagresji – układ immunologiczny z pewnych przyczyn atakuje własne tkanki, struktury i narządy. Mówimy wtedy o chorobach autoimmunologicznych. Dlaczego układ odpornościowy zaczyna źle funkcjonować i czy można temu zapobiegać?
Za obronę naszego organizmu przed szkodliwymi czynnikami (np. drobnoustrojami) odpowiedzialne są m.in. białe ciałka krwi – limfocyty. Zwalczają one także starzejące się i uszkodzone komórki naszego ciała. Zdarza się jednak, że atakują również te zdrowe. Dość długo lekarze twierdzili, że to efekt zaburzeń pracy układu odpornościowego, czyli jego błędna ocena sytuacji. Dziś uważa się, że system immunologiczny świetnie zdaje sobie sprawę z tego, co robi, i nigdy się nie myli. Najprawdopodobniej do autoagresji dochodzi, gdy do zdrowych komórek naszych narządów wkrada się wirus, bakteria czy grzyby. Gdy drobnoustroje zaczynają się namnażać, limfocyty niszczą je razem z całymi komórkami, chroniąc resztę organizmu. W zależności od tego, jaki narząd lub układ zostaje zaatakowany, pojawiają się negatywne objawy, a w naszym ciele rozwija się choroba autoimmunologiczna. Dokładne przyczyny tych schorzeń nie zostały jednak potwierdzone. Lekarze podejrzewają, że mogą mieć podłoże genetyczne, ale dochodzi do nich także na skutek infekcji wirusowych czy bakteryjnych oraz silnego stresu. Rzadkie choroby autoimmunologiczne pojawiają się również po szczepionkach. Autoagresja występuje częściej u młodych kobiet, nawet przed 30. rokiem życia.
Naukowcy wyodrębnili ponad 80 chorób autoimmunologicznych (takich, których podłożem jest nadmierna aktywność układu odpornościowego). Większość ma charakter przewlekły, jest nieuleczalna lub bardzo trudna w leczeniu. Część z nich to bardzo rzadkie schorzenia.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Ta przewlekła choroba zwyrodnieniowa najczęściej atakuje kobiety. Dochodzi w niej do uszkodzenia chrząstek, kości, więzadeł i ścięgien. Stawy objęte są przewlekłym stanem zapalnym, ale choroba może też rozprzestrzenić się na serce, oczy, kości, płuca czy nerki. Charakterystyczny jest ból i sztywność stawów.
Cukrzyca typu 1.
Cukrzycę typu 1. diagnozuje się najczęściej u dzieci, nastolatków i dorosłych w młodym wieku. Do choroby dochodzi na skutek niszczenia komórek trzustki przez układ odpornościowy. Narząd przestaje produkować wystarczające ilości insuliny, która odpowiada za regulowanie poziomu glukozy we krwi. Objawem choroby jest ciągłe zmęczenie i uczucie pragnienia, częste oddawanie moczu oraz nagły spadek wagi.
Stwardnienie rozsiane
U chorych na stwardnienie rozsiane autoagresja skierowana jest na osłonki włókien nerwowych (mieliny) przewodzących impulsy z mózgu, co prowadzi do wielu problemów neurologicznych. Do objawów zalicza się niedowład kończyn, zaburzenia czucia i równowagi, problemy ze wzrokiem. Choroba najczęściej dotyka kobiety między 20. a 30. rokiem życia.
Inne najczęstsze choroby autoimmunologiczne to m.in.: łuszczyca, toczeń rumieniowaty, celiakia, astma, choroba Hashimoto, bielactwo, łysienie plackowate, choroba Crohna, niedokrwistość złośliwa.
Nie ma skutecznych metod, by uchronić się przed chorobami autoimmunologicznymi. Naukowcy sugerują jednak, że mogą one mieć podłoże genetyczne, ale występują u niektórych ludzi na skutek działania szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak niezdrowy styl życia i ciągły stres. W profilaktyce chorób autoagresywnych ważną rolę odgrywa zbilansowana dieta, wysoko przetworzonego jedzenia, alkoholu oraz palenia papierosów. Istnieją przesłanki, że częste infekcje w dzieciństwie zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych, jednak w dorosłym życiu stanowią czynnik ryzyka – często obserwuje się pojawienie się choroby w krótkim czasie nawet po błahej infekcji, np. przeziębieniu czy zapaleniu gardła.
