Niedobór witaminy B12: Przyczyny, objawy i leczenie
Niedobór witaminy B12 (inaczej kobalaminy) jest bardzo groźny dla zdrowia i samopoczucia, a jego objawy mogą nawet przypominać niektóre schorzenia psychiczne. Zbyt niskie stężenie witaminy B12 kojarzone jest przede wszystkim z anemią, ale powoduje też wiele innych schorzeń i dolegliwości, takich jak silne osłabienie, nerwowość oraz depresję. Naukowcy udowodnili też, że znacznie zwiększa ryzyko zawału i udaru mózgu. Wbrew pozorom na niedobór kobalaminy nie są narażeni jedynie wegetarianie, ale także osoby z chorą tarczycą, trzustką i schorzeniami jelit. Okazuje się, że jedynie kilkanaście procent populacji może się pochwalić odpowiednim poziomem witaminy B12, a winną takiego stanu rzeczy jest przesadna higiena. Sprawdź, jak objawiają się niedobory kobalaminy w organizmie i jakie są tego przyczyny.
Witamina B12 powinna być dostarczana do organizmu każdego dnia, ponieważ pełni wiele ważnych funkcji. Bierze udział w syntezie białek i podziale komórkowym, reguluje produkcję czerwonych krwinek i chroni przed anemią. Odgrywa też kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego (tworzy otoczki nerwowe), pozwala cieszyć się sprawnością umysłową w podeszłym wieku i zmniejsza ryzyko demencji, stwardnienia rozsianego oraz choroby Alzheimera. Bierze także udział w metabolizowaniu węglowodanów i tłuszczów, pobudza apetyt.
Przyczyny niedoboru witaminy B12
Prawidłowy poziom witaminy B12 w organizmie to 148-740 pmol/l, a o niedoborze mówimy, gdy stężenie jest niższe niż 89 pmol/l. U zdrowych osób główną przyczyną niedoboru kobalaminy jest nieodpowiednia dieta, a w szczególności spożywanie niewystarczającej ilości mięsa, ryb, jaj, mleka oraz jego przetworów. Co ciekawe, witaminę B12 nazywa się „witaminą brudu”, ponieważ jest produkowana przez bakterie znajdujące się w układzie pokarmowym zwierząt. U człowieka do jej wytworzenia również niezbędne są bakterie obecne w jelicie grubym. Naukowcy udowodnili też, że zbyt sterylne warunki życia znacznie utrudniają wytwarzanie kobalaminy w organizmie. Czynnikiem ryzyka jest także palenie papierosów, nadużywanie alkoholu oraz zażywanie niektórych leków (m.in. przeciwhistaminowych czy zawierających kwas acetylosalicylowy).
Inną przyczyną niedoboru kobalaminy są schorzenia i związane z nimi zaburzenia wchłaniania witaminy B12 (te ostatnie występują zwłaszcza u osób starszych i w podeszłym wieku). Niedobór może mieć charakter wrodzony lub być efektem rzadkich chorób autoimmunologicznych (choroba Addisona-Biermera). Zbyt niski poziom kobalaminy towarzyszy także niedoczynności tarczycy, przewlekłemu zapaleniu trzustki, celiakii, chorobie Leśniowskiego-Crohna i innym schorzeniom jelit i układu pokarmowego (w tym pasożytniczym). Z niedoborem witaminy B12 zmagają się także osoby po resekcji żołądka lub usunięciu jelita krętego. Czynnikiem ryzyka jest również cukrzyca i osteoporoza.
Witamina B12 a układ nerwowy
Niedobór witaminy B12 powoduje wiele negatywnych dolegliwości – szwankować zaczyna przede wszystkim układ nerwowy, krwiotwórczy i pokarmowy. Pierwsze symptomy mogą przypominać nawet choroby psychiczne – charakterystyczne są gwałtowne zmiany zachowania i osobowości, zaburzenia pamięci, a nawet halucynacje. Pacjenci skarżą się też na ciągłe osłabienie, rozdrażnienie, apatię i ospałość. Niedobór kobalaminy daje także objawy neurologiczne: mrowienie rąk i nóg, uczucie „kłucia” w opuszkach palców, problemy ze stabilnym chodem, uczucie prądu przechodzącego wzdłuż kręgosłupa, a nawet napady drgawkowe. Warto wiedzieć, że długo utrzymujące się niedobory witaminy B12 zwiększają ryzyko stwardnienia rozsianego, nowotworów oraz choroby Alzheimera.
Zbyt niskie stężenie kobalaminy w organizmie ma także bardzo negatywny wpływ na układ krwiotwórczy – powoduje anemię, bóle i zawroty głowy. Objawia się bladą skórą i zajadami w kącikach ust. Niepokój powinny wzbudzić również afty i inne zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej oraz plamy na języku.
Dolegliwości pojawiają się także ze strony układu pokarmowego. Charakterystyczny jest brak apetytu, a nawet wstręt do mięsa i smażonych potraw, biegunki, zaparcia i nudności. Obserwuje się też nagłe chudnięcie i pieczenie języka.
Na niedobór witaminy B12 szczególnie narażone są kobiety w ciąży (grozi chorobami metabolicznymi u dziecka), dzieci (ryzyko zaburzeń dojrzewania) i osoby w podeszłym wieku (przyczynia się do miażdżycy i znacznie zwiększa ryzyko zawału serca i udaru).
Leczenie niedoboru witaminy B12
Niewielkie niedobory leczy się zbilansowaną dietą, opartą na produktach zawierających witaminę B12. Każdego dnia należy więc spożywać mięso (a najlepiej podroby), nasiona roślin strączkowych, jaja, ryby, mleko oraz przetwory mleczne, a także orzechy, szpinak i nasiona słonecznika. W leczeniu stosuje się również środki farmakologiczne, które oprócz kobalaminy zawierają inne witaminy z grupy B, które zwiększają jej wchłanianie. W skrajnych przypadkach (np. silna anemia lub zaburzenia psychiczne) witaminę B12 podaje się w zastrzykach.
