Objaw Raynauda: Przyczyny i leczenie
Objaw Raynauda to zaburzenie, który łączy dwa groźne, ale różne schorzenia – zespół Raynauda i chorobę Raynauda. Polega na nagłym skurczu naczyń krwionośnych, który powoduje blednięcie skóry, uczucie zimna w dłoniach, stopach, nosie oraz małżowinach usznych. Objaw Raynauda znacznie częściej występuje wśród osób żyjących w zimnym klimacie. Zazwyczaj nie wymaga leczenia, zdarza się jednak, że jest symptomem towarzyszącym znacznie poważniejszym schorzeniom i może nawet prowadzić do martwicy palców. Jaka jest przyczyna objawu Raynauda i w jaki sposób rozróżnić, czy może być niebezpieczny?
Objaw Raynauda polega na tym, że na skutek silnych emocji lub uczucia zimna dochodzi do gwałtownego skurczu naczyń krwionośnych. Krew nie dociera wtedy do najbardziej oddalonych miejsc, a więc palców rąk i stóp, nosa czy małżowin usznych. Pierwszym objawem jest uczucie przejmującego zimna w dłoniach i stopach, rzadziej w nosie czy uszach, a także blednięcie i sinienie skóry. U niektórych osób występuje też mrowienie w palcach i zaburzenia czucia. Na końcu na skórze pojawia się zaczerwienienie, a palce lekko bolą. Dolegliwości występują symetrycznie, np. w obu dłoniach jednocześnie. Jeśli objaw Raynauda nie jest związany z żadnym innym schorzeniem, ma on charakter pierwotny (sam w sobie jest chorobą) i nazywa się go chorobą Raynauda. Jej przyczyny nie zostały wciąż odkryte, ale czynnikiem ryzyka jest życie w zimnym klimacie, a także przyjmowanie niektórych leków, np. środków antykoncepcyjnych czy leków immunosupresyjnych. Na chorobę bardziej narażone są też osoby pracujące w zawodach, które wymagają przebywania w zimnie czy ciągłego używania palców, np. pianiści, magazynierzy w chłodniach czy operatorzy maszyn wibrujących.
Znacznie poważniejszy i bardziej niebezpieczny jest tzw. wtórny objaw Raynauda, czyli zespół Raynauda. Towarzyszy on wielu innym schorzeniom, także takim, które zagrażają życiu. Nagłe marznięcie i sinienie palców może się wtedy wiązać z chorobami tkanki łącznej (np. reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty), miażdżycą zarostową kończyn, guzkowym zapaleniem tętnic, zakrzepowym zapaleniem naczyń, nadciśnieniem płucnym, zespołem cieśni nadgarstka, nieprawidłowym składem krwi, a nawet chorobą nowotworową (np. białaczka czy chłoniaki). Zdarza się, że objaw Raynauda pojawia się również przy boreliozie, mononukleozie oraz wirusowym zapaleniu wątroby typu B i C.
Choroba Raynauda ma lekki przebieg i nie powoduje uszkodzeń naczyń krwionośnych. Zupełnie inaczej jest w przypadku zespołu Raynauda, dlatego tak ważne jest szybkie zdiagnozowanie schorzenia. W pierwszej kolejności wykonuje się tzw. test prowokacyjny - do zimnej wody na kilka minut wkłada się obie dłonie lub stopy. Lekarz na podstawie obserwacji oraz wyników badania krwi stwierdza, czy mamy do czynienia z objawem Raynauda, a także zleca dalsze badania, by wykluczyć lub potwierdzić podłoże choroby. Jeśli wyniki nie oznaczają miażdżycy czy chorób krwi, konieczna jest dalsza diagnostyka, np. testy na boreliozę czy wirusowe zapalenie wątroby. Ważny jest również wywiad z pacjentem i ustalenie symptomów charakterystycznych dla innych schorzeń, np. reumatoidalnego zapalenia stawów.
Objaw Raynauda - leczenie
Pierwotny objaw Raynauda (choroba Raynauda) nie wymaga leczenia. W przypadku zespołu Raynauda podstawą terapii jest leczenie schorzenia, któremu objaw Raynauda jedynie towarzyszy. Stosuje się więc leki przeciwmiażdżycowe czy wspomagające leczenie chorób tkanki łącznej. U pacjentów, u których dochodzi do owrzodzeń opuszków palców, stosuje się leki zmniejszające skurcz naczyń krwionośnych, by zapobiec martwicy. Ważne jest też unikanie długich ekspozycji na zimno, ograniczenie kawy i alkoholu oraz zrezygnowanie z przyjmowania leków, które mogą powodować objaw Raynauda.
