Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic: Przyczyny, objawy i leczenie
Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic jest groźną i wyniszczającą organizm chorobą. Mechanizm jej rozwoju może przypominać miażdżycę lub chorobę wieńcową, jednak objawy są na tyle swoiste, że pacjenci rzadko łączą je z problemami układu krążenia. Tymczasem brak odpowiedniego leczenia może nawet doprowadzić do całkowitej utraty wzroku, udaru niedokrwiennego oraz uniemożliwiających normalne funkcjonowanie bólów głowy. Czym jest olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, jak się objawia i na czym polega leczenie?
Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic nazywane jest też chorobą Hortona (nie należy go mylić z zespołem Hortona, czyli klastrowym bólem głowy). Polega na przewlekłym zapaleniu naczyń krwionośnych, najczęściej w obrębie szyi i głowy. Stanem zapalnym objęte są wtedy tętnica skroniowa, oczna, kręgowa, szyjna lub tętnica środkowej siatkówki. Dochodzi w nich do nacieków zapalnych i zwężania światła naczynia krwionośnego, a co za tym idzie do niedokrwienia i niedotlenienia narządów, na przykład gałki ocznej czy mózgu. Choroba Hortona najczęściej dotyka osób po 50. roku życia (a szczyt zachorowań diagnozuje się u osób po 70. i 80. roku życia), głównie kobiet.
Przyczyn schorzenia wciąż ostatecznie nie ustalono, ale za rozwój olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic mogą odpowiadać czynniki genetyczne w połączeniu z określonymi czynnikami środowiskowymi. Istotne mogą być też przebyte infekcje i zakażenie niektórymi wirusami, grzybami czy bakteriami, np. parwowirusem, chlamydią, mykoplazmą lub wirusem paragrypy.
Objawy schorzenia uzależnione są od tętnicy, która została objęta stanem zapalnym. Najczęściej dochodzi do zapalenia tętnicy skroniowej, co wywołuje silne, piekące bóle głowy. Charakterystyczne jest też tworzące się w tej części głowy zgrubienie i bolesność. Skóra wokół tętnicy może być gorąca i zaczerwieniona. Chory odczuwa silny ból (który z czasem obejmuje całą głowę) nawet w trakcie zakładania czapki czy kładzenia głowy na poduszce.
Zapalenie tętnicy szyjnej powoduje z kolei drętwienie języka i problemy z przeżuwaniem żywności - zmagająca się z chorobą osoba męczy się podczas jedzenia. Inne symptomy to ból i szumy uszu, a nawet okresowy niedosłuch. Zdarza się, że dochodzi do krótkotrwałego niedowładu całego ciała.
Bardzo groźny w skutkach może być stan zapalny tętnicy ocznej – ta odmiana choroby postępuje najszybciej i bez natychmiastowego wdrożenia leczenia może nawet doprowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku. Objawy, które powinny nas zaniepokoić to silny ból oka oraz zaburzenia widzenia (w tym mroczki przed oczami czy rozbłyski i podwójne widzenie).
U połowy pacjentów diagnozuje się także polimialgię reumatyczną, która objawia się porannym sztywnieniem oraz bólem obręczy biodrowej i barkowej.
Diagnostyka choroby Hortona obejmuje m.in. arteriografię, tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. Konieczne są również badania laboratoryjne (przede wszystkim OB) i biopsja tętnicy skroniowej. Na podstawie wyników wdraża się odpowiednią terapię – najczęściej chorzy przyjmują glikokortykosteroidy, po których zazwyczaj następuje nagła poprawa (już po 48-72 godzinach od przyjęcia pierwszej dawki). Aby zapobiec zapaleniu tętnicy ocznej, konieczne jest też przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego. Leczenie trwa zazwyczaj od 2 do 4 lat, a pacjenci muszą znajdować się pod stałą kontrolą lekarską.
