Reaktywne zapalenie stawów: Przyczyny, objawy i leczenie
Reaktywne zapalenie stawów to choroba reumatyczna, która występuje po kilku tygodniach od przebytej infekcji układu moczowo-płciowego, pokarmowego lub oddechowego. Stan zapalny obejmuje często nie tylko stawy, ale także kręgosłup. Choroba wciąż jednak jest nieco tajemnicza - nie udało się ustalić jej jednoznacznych przyczyn. Trudna jest także diagnoza – reaktywne zapalenie stawów może dawać nietypowe objawy, które są mylące dla lekarzy, np. stan zapalny jelit, zapalenie mięśnia sercowego czy zaburzenia widzenia. Czym jest reaktywne zapalenie stawów i jak rozpoznać chorobę? Na czym polega leczenie?
Reaktywne zapalenie stawów (inaczej zespół Reitera) to choroba reumatyczna, które atakuje stawy, kręgosłup, a w niektórych przypadkach także inne narządy ciała. Poprzedza ją zazwyczaj zakażenie układu moczowo-płciowego, oddechowego lub pokarmowego, stąd alternatywna nazwa poinfekcyjne zapalenie stawów. Choroba najczęściej rozwija się po ok. 4 tygodniach od infekcji, nawet jeśli zakażenie miało łagodny przebieg.
Przyczyny reaktywnego zapalenia stawów
Do reaktywnego zapalenia stawów dochodzi na skutek wcześniej przebytej infekcji, wciąż jednak nie udało się określić, które drobnoustroje mają kluczowy wpływ na rozwój choroby. Stosunkowo często przyczyną jest zakażenie salmonellą oraz chlamydią. Trudno jednak określić, dlaczego zespół Reitera występuje u niewielkiego odsetka osób zakażonych tymi bakteriami. Lekarzom udało się jednak ustalić, że częściowo odpowiedzialny za chorobę może być gen HLA B27, który występuje u większości osób zmagających się z reaktywnym zapaleniem stawów. Czynnikiem ryzyka jest również płeć (częściej chorują mężczyźni) oraz wiek między 20. a 40. rokiem życia.
Najbardziej charakterystycznym objawem zespołu Reitera jest punktowy ból stawów – najczęściej występuje w pojedynczych i niesymetrycznych stawach (np. jednocześnie w łokciowym, kolanowym i nadgarstku). Z czasem ból się nasila, a w obrębie stawu obserwuje się opuchliznę – w przypadku stawów dłoni charakterystyczne są tzw. kiełbaskowate palce. Ból może również występować w piętach (jeśli dojdzie do zapalenia przyczepów ścięgnistych). Schorzenie często atakuje także kręgosłup, co objawia się jego zesztywnieniem oraz bólem dolnej części pleców i pośladków. Nawet u 30% osób zapalenie stawów może przejść w stan przewlekły.
Zespół Reitera oprócz kręgosłupa i stawów może objawiać się także stanem zapalnym niektórych narządów ciała. Pacjenci skarżą się na przykład na zapalenie spojówek i zaburzenia widzenia, stany zapalne jelit (objawiające się dolegliwościami trawiennymi, biegunkami i bólem brzucha), zapalenie pęcherza i cewki moczowej (charakterystyczny jest piekący ból podczas oddawania moczu, parcie na pęcherz), a także zmiany na skórze, paznokciach i błonach śluzowych jamy ustnej (trądzik, wypryski, bruzdy na paznokciach, afty i nadżerki w jamie ustnej). U kobiet zmagających się z chorobą może także dojść do zapalenia pochwy lub szyjki macicy, a u mężczyzn do zapalenia jąder i prostaty. Dużym zagrożeniem jest też zapalenie mięśnia sercowego, które może prowadzić do niewydolności serca.
Reaktywne zapalenie stawów jest chorobą trudną do zdiagnozowania. Konieczne są badania krwi, moczu, kału, płynu stawowego i mazi błonowej, rtg stawów, a także badanie genetyczne na obecność antygenu HLA B27.
Zespół Reitera leczy się głównie za pomocą środków farmakologicznych (niesteroidowe leki przeciwzapalne). Konieczna może być również rehabilitacja przy jednoczesnym ograniczeniu aktywności fizycznej, by nie obciążyć stawów objętych chorobą. W przypadku stwierdzenia stanów zapalnych innych narządów konieczne jest leczenie u różnych specjalistów (np. okulistów, urologów, kardiologów czy ginekologów).
