Rodzaje płaskostopia oraz profilaktyka
Płaskostopie jest jedną z częściej występujących wad postawy u dzieci. Stopy są bardzo złożonym mechanizmem, który odpowiada za przenoszenie obciążeń w ciele człowieka.
Dziecko rodzi się z płaskostopiem fizjologicznym. Podeszwy stóp pokrywa tkanka tłuszczowa, której zadaniem jest ochrona jeszcze niedojrzałego szkieletu. Od samego początku dziecko trenuje mięśnie kopiąc, odpychając się, dotykając różnych struktur, dlatego bardzo ważne jest, aby nie ograniczać stóp ciasnymi skarpetkami i butami.
Osiągając pozycję pionową, stopy przejmują zupełnie nową rolę! Ich zadaniem jest teraz utrzymywanie masy całego ciała na stosunkowo niewielkiej płaszczyźnie podporu. Uczestniczą one również w lokomocji. Od czasu przyjęcia pozycji pionowej, mięśnie stóp zaczynają porządny trening. Chód dziecka do boku przy meblach zaczyna kształtować łuki podłoże i poprzeczne stóp.
W okresie, kiedy twoje dziecko zaczynie coraz więcej poruszać się samodzielnie, twoim zadaniem będzie dobór odpowiedniego obuwia, które nie ograniczy ruchomości i jednocześnie będzie dobrze dopasowane do stóp. Twoja pociecha potrzebuje również dostarczania dużej ilości bodźców, tak aby stopy zebrały jak najwięcej doświadczeń czuciowych i ruchowych. Dziecko może chodzić boso po trawie lub piasku, można układać mu tory przeszkód złożone z miękkich i niestabilnych elementów.
Warto pamiętać, aby dziecko nie poruszyło się za dużo boso po twardym podłożu, ponieważ są to bardzo obciążające dla mięśni warunki, w których szybko się męczą.
Prawidłowo wykształcona stopa powinna podpierać się w 3 punktach: w środkowej części kości piętowej oraz I i V głowie kości śródstopia. Obniżenie łuków stóp powoduje zaburzenie schematu podporu, co niekorzystnie wpływa na całą postawę dziecka. Płaskostopie może dotyczyć łuków podłużnych lub poprzecznych stóp lub obu jednocześnie. Niewykształcenie się prawidłowych łuków stóp może być spowodowane źle dobranym, sztywnym obuwiem, które ogranicza ruchomość stóp, nadwagą, osłabionymi mięśniami tułowia, złymi nawykami postawy itd. Stopy są niezwykle ważnym elementem ciała człowieka, a bardzo często zapominamy o dbaniu o ich prawidłowy rozwój i funkcjonowanie.
Warto wplatać w codzienne aktywności elementy zabawy, które będą stymulować mięśnie stóp do aktywności. Zabawy te powinny obejmować wszystkie te czynności, które powodują rozszerzenie palców (np. robimy grabki z palców), co wpływa na kształtowanie łuków poprzecznych stóp oraz unoszenie palców do góry z zachowaniem 3 punktów podporu (ćwiczenia kształtujące łuki podłużne). Nie zapominajmy o ćwiczeniach z wykorzystaniem niestabilnego i nierównego podłoża, podczas których dziecko ćwiczyć będzie na boso.
Jeżeli niepokoi cię ustawienie stóp twojego dziecka, najlepiej skonsultuj się z fizjoterapeutą, który oceni wydolność mięśni oraz przeprowadzi testy diagnostyczne i funkcjonalne. Odpowiedni dobór ćwiczeń jest kluczowy w leczeniu płaskostopia.
Alicja Dworakowska - fizjoterapeuta pracujący w Centrum Zdrowia Dziecka Pegaz w Rumi
