Wrzos zwyczajny: Właściwości i zastosowania

Wrzos zwyczajny to niewielka krzewinka z rodziny wrzosowatych, która porasta pospolicie niemal całą Europę, część Azji i północną Afrykę, a jako gatunek zawleczony również inne kontynenty. Rośnie na torfowiskach, pastwiskach, łąkach, wydmach oraz w laskach sosnowych i brzozowych, gdzie tworzy piękne wrzosowiska. Dorasta do 20-30 cm wysokości i ma drobne, dzwonkowe kwiaty w kolorach fioletowym lub liliowo-różowym. Kwitnie późnym latem i jesienią (od końca lipca do października, a niektóre odmiany nawet do listopada). Jest to roślina wytrzymała, odporna na mróz i suszę. Istnieje wiele odmian ogrodniczych wrzosu, które różnią się od siebie kolorem kwiatów i liści, formą wzrostu i terminem kwitnienia. Często sadzone są w przydomowych ogrodach. Wrzos wykorzystywany jest też od XV wieku w medynie ludowej ze względu na swoje liczne właściwości prozdrowotne.

Co zawiera wrzos zwyczajny?

We wrzosie zwyczajnym znajduje się wiele cennych substancji, które korzystnie oddziałują na zdrowie. Należą do nich flawonoidy (m.in. katechiny, kwercytyna, kalunina, kepferol) o działaniu przeciwutleniającym i moczopędnym, garbniki o właściwościach przeciwzapalnych, triterpeny i kwasy fenolokarboksylowe (zwalczają wolne rodniki). Wrzos zawiera również arbutynę, która dezynfekuje drogi moczowe, a także kwasy organiczne zwiększające produkcję śliny i kwasu żołądkowego (poprawiają apetyt). Ponadto obecne są nim związki goryczkowe wzmagające wydzielanie żółci oraz olejki eteryczne o działaniu rozkurczowym i rozluźniającym mięśnie gładkie jelit. Znajdziemy w nim również potas, który odpowiada za prawidłową pracę serca i mięśni.

Dzięki licznym substancjom przeciwutleniającym wrzos zwyczajny ma właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Działa przy tym moczopędnie i oczyszczająco, więc szczególnie dobrze wpływa na drogi moczowe i nerki. Wspomaga leczenie zakażeń bakteryjnych, schorzeń dróg moczowych i kamieni nerkowych. Wrzos ma również działanie napotne i wykrztuśne, może więc okazać się pomocny w walce z przeziębieniem, gorączką i kaszlem. Dodatkowo świetnie podziała na układ pokarmowy, hamując rozwój flory bakteryjnej i pobudzając wydzielanie żółci oraz kwasów żołądkowych. Może złagodzić takie dolegliwości jak niestrawność, biegunkę czy stany zapalne jelit. Warto również stosować go w przypadku chorób wątroby.

Wrzos działa także uspokajająco i zmniejsza napięcie nerwowe, może więc pomóc na bezsenność i złagodzić objawy depresji. Napar z wrzosu wspiera również pracę serca i poprawia krążenie krwi. Ze względu na właściwości rozkurczowe zalecany jest też w przypadku zaburzeń menstruacyjnych i w okresie przekwitania. Wrzos używany podczas kąpieli może także wzmocnić tkankę łączną i rozluźnić mięśnie w przypadku schorzeń reumatycznych i dny moczanowej.

Inne zalety wrzosu to właściwości regeneracyjne, nawilżające i ochronne, które często wykorzystuje się w kosmetyce. Kwiaty wrzosu dodawane są do kremów nawilżających czy preparatów do pielęgnacji ciemnych włosów. Są też składnikiem mieszanek ziołowych do kąpieli.

Jak stosować wrzos zwyczajny?

Surowcem leczniczym są kwiaty i ziele wrzosu, które zbiera się w początkowym okresie kwitnienia (pod koniec sierpnia). Gałązki ścina się w połowie wysokości i suszy się w przewiewnym i zacienionym miejscu. Suszony wrzos dostępny jest również w sklepach, gdzie kosztuje ok. 4-5 zł za 50 g. Najczęściej stosuje się herbatę z wrzosu, zalewając czubatą łyżkę kwiatów szklanką wrzącej wody. Parzy się ją pod przykryciem do uzyskania lekko czerwonej barwy. Można pić 2-3 filiżanki herbaty dziennie.

Niezwykle cennym produktem jest miód wrzosowy, uznawany za jeden z najlepszych miodów kwiatowych. Jest niezwykle rzadki, gdyż pozyskuje się go tylko przez kilka tygodni we wrześniu w czasie kwitnienia wrzosowiska. Zawiera enzymy, witaminy, minerały, saponiny, arbutynę, neurohormony oraz ok. 50 biopierwiastków. Zalecany jest w przypadku dolegliwości trawiennych, chorobach dróg moczowych i przeroście prostaty.