Zapalenie płuc - objawy i leczenie

Jedna trzecia przypadków to zapalenie o podłożu wirusowym – zwykle jest efektem powikłań ostrej choroby wirusowej, przeważnie grypy.

Niektórzy są bardziej narażeni na zachorowanie, np. ludzie starsi, którzy mają słabszą odporność, osoby palące, gdyż dym tytoniowy zanieczyszcza, osłabia i uszkadza płuca. Podobnie cierpiący na przewlekłą niewydolność serca, bo ona upośledza krążenie płucne.

Chorzy na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) i astmę też są bardziej zagrożeni z powodu częstego stosowania wziewnych kortykosteroidów. Te leki poprawiają stan chorego, ale jednocześnie obniżają odporność dróg oddechowych. Niekorzystne jest też branie leków immunosupresyjnych – obniżających odporność. Podawane są one po przeszczepach.

Nawet rozległa próchnica powodująca rozwój bakterii w jamie ustnej zwiększa ryzyko – zapalenie płuc zwykle rozwija się z bakterii stale bytujących w gardle i górnych drogach oddechowych. W dolnych, poniżej strun głosowych, nie ma bakterii.

Mechanizmy obronne organizmu mają nie dopuścić do wniknięcia tam drobnoustrojów lub szybko zwalczyć te, którym się to udało. Jeśli jednak w ustach, gardle czy górnych drogach oddechowych znajduje się dużo bakterii, a odporność jest osłabiona, organizm może nie dać sobie z nimi rady. Z oddechem wędrują w dół drogą kropelkową, wnikają w pęcherzyki w płucach, namnażają się tam i powodują zapalenie.

Typowe objawy to kaszel i uczucie duszności. Kaszel często pojawia się nagle, wraz z gorączką, która może być bardzo wysoka (nawet do 40°C) lub wcale nie występować.

Kaszel z początku suchy, z czasem zmienia się w wilgotny i wtedy chory odkrztusza wydzielinę, która może zawierać ślady krwi lub ropną plwocinę.

Samopoczucie się pogarsza, występuje osłabienie, dreszcze, czasem również poty. Ból w klatce piersiowej nie jest zlokalizowany za mostkiem, ale po bokach. Z reguły nasila się przy kaszlu i głębszym oddechu. Serce bije szybciej, a oddech chorego staje się płytszy.

Jednak objawy nie są u wszystkich jednakowe. U ludzi starszych gorączka i kaszel są mniej nasilone. To, czy dokucza ból gardła i dolegliwości ze strony układu pokarmowego zależy od tego, jakie drobnoustroje wywołały chorobę.

Przy wirusowym podłożu kaszel może być mniej intensywny, ale występuje też katar, uczucie rozbicia i bóle mięśni.

Trzeba jak najszybciej zacząć leczenie, inaczej choroba będzie zajmować coraz większą powierzchnię płuc, upośledzając oddychanie.

Może się rozwinąć ropień płuc. Leczenie polega głównie na doustnej antybiotykoterapii. Zwykle trwa 7 dni, a przy infekcjach nietypowych 14-21 dni. Bywa, że trzeba brać dwa antybiotyki lub więcej. Należy je łykać zawsze o tej samej porze.

Po paru dniach poczujemy się lepiej, ale nie wolno przerywać leczenia, bo bakterie zaczną się znów namnażać i trudniej będzie je zwalczyć. Jeśli zapalenie płuc wywołały wirusy, włącza się leki przeciwwirusowe. Są skuteczne tylko na początku choroby. Oprócz nich podaje się również antybiotyk.

Badania wykonywane przy podejrzeniu zapalenia płuc:

1. Fizykalne: opukiwanie i osłuchiwanie klatki piersiowej.

2. RTG klatki piersiowej: uwidocznia stan zapalny, a także płyn w opłucnej i ropień płuca.

3. Badanie krwi: wykazuje wyższą liczbę leukocytów i CRP (białka zapalnego).

4. Bronchoskopia: pobranie materiału z dolnych dróg oddechowych (badanie inwazyjne, wykonywane w ciężkich przypadkach).

5. Badania pozwalające zidentyfikować bakterie, które wywołały chorobę: badanie plwociny (u ciężko chorych); testy na antygeny bakterii (wykonywane na próbce moczu); badania immunologiczne (gdy nie wiadomo, czy chorobę wywołały atypowe baterie, czy wirusy).

Czasem konieczny jest pobyt w szpitalu. Dzieje się tak, kiedy u chorego jest upośledzone funkcjonowanie nerek; ma niewydolność oddechową (gdy dysfunkcja czynności płuc jest tak duża, że trzeba podawać tlen w czystej postaci).

Wskazaniem do hospitalizacji są też obustronne i rozległe zmiany w płucach, jak również niskie ciśnienie tętnicze. A jeśli dojdzie do rozwoju ropnia płuca, konieczna jest nawet operacja w celu jego usunięcia.

Zapalenie płuc to poważna choroba, która może prowadzić do groźnych powikłań. Dlatego ważna jest wiedza, czego unikać i jak postępować.

Antybiotykoterapia leczy zapalenie płuc, ale powoduje także skutki uboczne. Antybiotyk nie dokonuje selekcji bakterii bytujących w naszym organizmie, ale niszczy wszystkie; tak drobnoustroje chorobotwórcze, jak i dobroczynne bakterie bytujące m.in. w przewodzie pokarmowym. A od dobroczynnej flory bakteryjnej w naszych jelitach zależy odporność organizmu na działanie mikrobów. Dlatego podczas antybiotykoterapii i miesiąc po jej zakończeniu trzeba zażywać probiotyki, czyli wyselekcjonowane żywe kultury bakterii. Nie należy ich przyjmować jednocześnie z antybiotykiem, ale w kilkugodzinnych odstępach.

Szpitalne zapalenie płuc jest jedną z groźniejszych postaci choroby. Wywołują ją szczepy szpitalnych bakterii, uodpornionych na wiele powszechnie stosowanych antybiotyków, dlatego trudno je zwalczyć.

Częste przebywanie w zadymionych i zapylonych pomieszczeniach oraz w miejscach, w których unoszą się pyły metali, sprzyja rozwojowi zapalenia płuc. Ta choroba bywa także skutkiem poważnego zachłyśnięcia się.

Gromadzenie się płynu w opłucnej to jedno z możliwych powikłań zapalenia płuc. Jeżeli do tego dojdzie, trzeba usunąć płyn z opłucnej. W tym celu wykonuje się punkcję opłucnową, która polega na ściąganiu płynu przez ścianę klatki piersiowej przy użyciu igły.

Szczepionka przeciw grypie: Należy się zaszczepić, najlepiej między wrześniem a marcem. Szczepionka nie tylko chroni przed zachorowaniem i powikłaniami po grypie, lecz także wzmacnia odporność.

Nieprzemęczanie się: Podczas choroby należy leżeć w łóżku, zwłaszcza jeśli występuje gorączka. Musimy także zadbać o należyte nawilżenie pomieszczenia.

Picie: Należy dużo pić, zwłaszcza przy problemach z odkrztuszaniem wydzieliny. Pomogą leki rozrzedzające wydzielinę. Nie wolno zażywać leków przeciwkaszlowych.

Przyjmowanie antybiotyku. Przed zażyciem trzeba uważnie przeczytać ulotkę - niektóre antybiotyki bierze się w trakcie jedzenia, inne po posiłku. Nieprzestrzeganie tych zasad może pogorszyć wchłanianie się leku z żołądka.

Bańki: Warto rozważyć, w porozumieniu z lekarzem, postawienie baniek. Działają podobnie jak szczepionka - poprawiają ukrwienie, a krew wysysana przez nie do tkanki podskórnej mobilizuje siły odpornościowe organizmu.

Szczepionka przeciw pneumokokom: Osoby z grupy zwiększonego ryzyka (z cukrzycą, niewydolnością krążenia, niewydolnością oddechową) powinny rozważyć przyjęcie szczepionki uodporniającej, która chroni przed dwudziestoma trzema typami pneumokoków.