Zapalenie żołądka: Przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie żołądka (czyli zapalenie błony śluzowej żołądka, inaczej nieżyt żołądka lub katar żołądka) to najczęstsza choroba układu pokarmowego. Przyczyną ostrego nieżytu żołądka najczęściej jest nadużywanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy oraz alkoholu, a także silny stres, alergie pokarmowe czy niewydolność nerek lub wątroby. Czynnikiem ryzyka są również infekcje i zatrucia pokarmowe – na przykład na skutek spożycia bakterii, grzybów lub innych toksyn znajdujących się w zepsutej żywności. Z kolei przyczyną przewlekłego zapalenia żołądka często jest bakteria Helicobacter pylori, która bytuje na błonie śluzowej – wżera się i uszkadza ją. Szacuje się, że nosicielami H. pylori jest aż 90% populacji, jednak tylko u niektórych osób bakteria uaktywnia się, wywołując stan zapalny i chorobę wrzodową. Inną przyczyną przewlekłego zapalenia żołądka jest nadużywanie niesteroidowych leków przeciwbólowych i przeciwreumatycznych. Przewlekły nieżyt żołądka może również towarzyszyć schorzeniom o podłożu autoimmunologicznym, takim jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zapalenie tarczycy, a także cukrzycy i anemii. Jest to jednak stosunkowo rzadkie zjawisko.

Najczęstsze objawy zapalenia żołądka to nudności, zgaga, niestrawność, zaparcia, a także piekący, gniotący lub skurczowy ból w środkowym nadbrzuszu. Chorzy skarżą się też na uczucie pełności w nadbrzuszu, brak apetytu i wymioty. W przypadku ostrego nieżytu żołądka objawy te występują nagle i mają charakter gwałtowny. Przy zapaleniu przewlekłym symptomy mają łagodniejszy przebieg, zdarza się nawet, że choroba przebiega bezobjawowo (zwłaszcza jeśli jej przyczyną jest H. pylori). Brak leczenia prowadzi do rozwoju choroby – wrzodów, a nawet nowotworu. W przypadku wrzodów żołądka charakterystyczny jest ból w dołku podsercowym, który pojawia się około 2 godzin po posiłku. Z kolei bóle pod prawym łukiem żebrowym, do których dochodzi w nocy i na czczo, sugerują wrzody dwunastnicy. Choroba wrzodowa objawia się też utratą wagi, anemią i stanami podgorączkowymi. Warto wiedzieć, że zapalenie żołądka w początkowej fazie jest niemal w 100% wyleczalne.

Zapalenie żołądka diagnozuje się często już na podstawie objawów, czasem konieczna jest jednak gastroskopia (w trakcie badania lekarz może pobrać wycinek błony śluzowej żołądka lub próbkę kwasu żołądkowego) oraz RTG górnego odcinka pokarmowego. Leczenie opiera się przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyn schorzenia, na przykład szkodliwych leków, używek czy alkoholu. Kluczowa jest także lekkostrawna dieta i prowadzenie zdrowego stylu życia. W bardziej zaawansowanym stadium stosuje się także leki zobojętniające kwasy żołądkowe. Jeśli choroba jest skutkiem zakażenia bakterią H. pylori, konieczne jest przyjmowanie odpowiednich antybiotyków.

Profilaktyka zapalenia żołądka

Najlepszą profilaktyką zapalenia żołądka jest prowadzenie zdrowego stylu życia oraz unikanie używek. W miarę możliwości należy też jak najbardziej ograniczyć zażywanie leków przeciwbólowych i zawierających kwas acetylosalicylowy. Kluczowe jest też regularne spożywanie lekkostrawnych posiłków co 3-4 godziny. Podstawę diety powinny stanowić produkty pełnoziarniste, chude mięso, warzywa i owoce, chudy nabiał oraz oleje roślinne. Dolegliwości żołądkowe świetnie łagodzi napar z rumianku, a także napar z koperku i kminku. Zbawienny wpływ na błonę śluzową wykazuje również siemię lniane.