Zapaść krążeniowa: Przyczyny, objawy i leczenie

Zapaść krążeniowa (inaczej wstrząs kardiogenny), potocznie zwana zapaścią serca to groźny stan, podczas którego nagle spada objętość minutowa i wyrzutowa serca – znacznie zmniejsza się objętość krwi krążącej w organizmie. Zjawisko zazwyczaj trwa od kilku sekund do kilku minut, ale może doprowadzić do tragicznych konsekwencji, w tym niedokrwienia tkanek, niedotlenienia mózgu, a nawet śmierci. Główną przyczyną jest nieprawidłowe funkcjonowanie serca, na przykład na skutek zawału lub zapalenia mięśnia sercowego, niewydolności zastawek serca, urazu serca lub zaburzenia odpływu krwi, a także zatorowości płucnej lub zatrucia lekami. Zapaść krążeniowa jest też powikłaniem grypy i niektórych chorób zakaźnych (np. dengi – tropikalnej choroby przenoszonej przez komary). Do zapaści może również dojść na skutek przedawkowania alkoholu lub łączenia go z lekami.

Objawy zapaści serca pojawiają się nagle i mają gwałtowny charakter. Zdarza się jednak, że wcześniej występują tzw. symptomy ostrzegawcze: ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, duszności, uczucie zimna, nudności i wymioty, a także silny niepokój i mrowienie w palcach. Sytuacja bardzo szybko się pogarsza, a chory czuje się coraz gorzej: ciśnienie tętnicze gwałtownie spada, a tętno jest słabo wyczuwalne. Pacjent odczuwa bardzo silne pragnienie, dość szybko może stracić świadomość i przytomność.

Zapaść serca – pierwsza pomoc

W przypadku wystąpienia objawów zapaści krążeniowej bardzo ważna jest szybka reakcja – liczy się każda minuta. Jeśli chory jest przytomny, najlepiej posadzić go na krześle i wezwać karetkę pogotowia (w oczekiwaniu na przyjazd karetki najlepiej podać mu kawę lub herbatę). W przypadku utraty przytomności chorego należy ułożyć w pozycji poziomej (nie powinno się podkładać poduszki pod głowę) i lekko unieść nogi. Zdarza się, że osoba z zapaścią wymiotuje – wtedy koniecznie trzeba ułożyć ją w pozycji bocznej (ręka pod głową, nogi lekko ugięte). Do czasu przyjazdu karetki trzeba też monitorować oddech poszkodowanej osoby, a w razie potrzeby rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.

Pacjent z zapaścią krążeniową wymaga hospitalizacji oraz stałego pomiaru parametrów życiowych. Leczenie określane jest na podstawie szczegółowych badań diagnostycznych i dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Niestety zdarza się, że niemożliwe jest ustalenie przyczyn zaburzeń krążenia, a leczenie ma wtedy charakter objawowy – dąży się do wyregulowania ciśnienia tętniczego oraz zmniejszenia obciążenia mięśnia sercowego. Pacjent powinien znajdować się pod stałą opieką kardiologa. Trzeba pamiętać, że zapaść krążeniowa jest bardzo groźnym stanem, a brak pierwszej pomocy oraz szybkiej interwencji lekarza często prowadzi do trwałego uszkodzenia narządów wewnętrznych, a nawet śmierci.