Najśmieszniejszy dowcip na świecie

Karnawałowe obrządki, podobnie jak parodie i komedie, niejednokrotnie czerpią inspiracje ze strachu. Wyśmiewają to, co wzbudza obawy, a to, co groźne, obracają w groteskę.

Przykładowo wojna trzydziestoletnia zrodziła szelmę o imieniu Simplicius Simplicissimus, I wojnie światowej zawdzięczamy wesołą postać dzielnego wojaka Szwejka, a na stalinowski terror w Związku Radzieckim pisarze odpowiadali mistrzowskimi satyrami. Michaił Bułhakow w absurdalno-komicznej powieści Mistrz i Małgorzata wziął na cel tępą biurokrację, a satyrycy Ilja Ilf i Jewgenij Pietrow w zjadliwie dowcipnym utworze "Złote cielę" stwierdzili: "Los gra z człowiekiem, a człowiek gra na trąbce".

Właśnie dziś, wobec napiętej sytuacji na świecie, poczucie humoru jest zatem szczególnie wskazane. Gero von Randow, redaktor działu politycznego "Die Zeit", argumentuje: "Życie jest śmieszne nie tylko tam, gdzie nie ma zła; wręcz przeciwnie: zło samo w sobie jest absurdalne i zdecydowanie warte gorzkiego śmiechu".

W kryminale "Imię róży" Umberto Eco kluczową rolę odgrywa uznana za zaginioną księga Arystotelesa poświęcona komedii. Fanatyczni średniowieczni zakonnicy za wszelką cenę chcą ją utrzymać z dala od oczu wiernych. Wiedzą, że "śmiech wyzwala chłopa od strachu przed diabłem".

Satyrycy często stają się pierwszymi ofiarami represyjnych reżimów. Dyktatorzy niczego nie boją się bardziej niż wyśmiania, ponieważ godzi ono w ich władzę i poczucie wyższości. Wyśmiewanie rządzących może okazać się skuteczniejsze niż atakowanie ich w inny sposób.

Poczucie humoru sprawdzi się jako broń nie tylko przeciw nadużyciom władzy. Chroni przede wszystkim tego, kto je posiada. Zwłaszcza w trudnych sytuacjach poczucie humoru daje wewnętrzną swobodę i przeciwdziała frustrującemu poczuciu bezsilności.

Dowodzą tego prace neurobiolożki i psychiatry Barbary Wild. W stuttgarckiej Fliedner Klinik, gdzie leczy się zaburzenia psychiczne, obok leków i zwykłej psychoterapii stosuje ona u pacjentów "trening poczucia humoru".

"Humor nie chroni nas przed negatywnymi wydarzeniami, ale pomaga sobie z nimi poradzić" - twierdzi Wild. W trakcie treningu często sięga po metody improwizacji teatralnej. Uczestnicy odgrywają bez przygotowania krótkie scenki: jak przywitają się dwaj starzy przyjaciele, którzy dawno się nie widzieli? a jak dwaj starzy wrogowie? Król i poddany? To pobudza wyobraźnię i kreatywność, ujawnia drzemiącą w poważnych, dorosłych ludziach zdolność do wygłupiania się i żartowania.

Kiedy indziej pacjenci konkurują w kategorii "minimalne dokonanie dnia": jeden chwali się, że rano wstał z łóżka, drugi, że otworzył oczy, a trzeci, że w ogóle oddychał. Ćwiczenia opracowane przez Wild pomagają przede wszystkim osobom, które "tak głęboko uwierzyły we współczesną zasadę dążenia do sukcesu, że obawiają się najmniejszego błędu i odstępstwa od normy". Gdy zaprezentują grupie minidokonania, i w dodatku zbiorą za nie oklaski, przeżyją "prawdziwie wyzwalające" doświadczenie.

Poeta Jean Paul napisał: "Z wolności płynie dowcip, a z dowcipu - wolność". Wild wykazała w badaniach, że pogodny nastrój idzie w parze ze zwiększoną rezyliencją, czyli duchową siłą radzenia sobie z traumatycznymi przeżyciami.

Ważną rolę odgrywa tu zjawisko "kognitywnej dystrakcji", czyli umysłowego odwrócenia uwagi. Negatywne doświadczenia często prowadzą do przygnębiających rozmyślań - dlaczego spotyka to właśnie mnie? Dlaczego właśnie teraz? - które ciągną się nawet wtedy, gdy dane wydarzenie dawno już minęło. W przełamywaniu takich myśli wyjątkowo skuteczne są bodźce płynące z poczucia humoru.

Psycholog Robin Dunbar z Uniwersytetu Oksfordzkiego udowodnił nawet, że wesołość zmniejsza wrażliwość na ból. Granicę bólu u badanych podnosił przede wszystkim wspólny śmiech - badacz przypisuje ten efekt uwalnianiu endorfin, czyli hormonów odgrywających ważną rolę zarówno w odczuwaniu przyjemności, jak i w przetwarzania bólu.

* Więcej na temat książki "Siła wewnętrznej wolności" przeczytasz TUTAJ.

Poczucie humoru jako środek terapeutyczny nie u każdego zadziała od razu. Istnieje bowiem wiele rodzajów humoru oraz - w zależności od gustu odbiorcy - różnych reakcji na niego.

Paradygmatycznie pokazuje to projekt brytyjskiego psychologa Richarda Wisemana. Kilka lat temu postanowił on znaleźć najśmieszniejszy dowcip na świecie. Przez internet zgromadził ponad czterdzieści tysięcy propozycji, ocenionych następnie w globalnej ankiecie online. Uwaga, fanfary, oto zwycięski dowcip.

Dwóch myśliwych przedziera się przez dzicz. Nagle jeden upada i nieruchomieje. Drugi pospiesznie wyciąga telefon i dzwoni na numer alarmowy: "Pomocy, mój kolega nie żyje, co mam robić?". Spokojny głos odpowiada: "Bez paniki. Proszę najpierw się upewnić, że naprawdę nie żyje". Chwila ciszy, po czym rozlega się strzał. "Okej" - mówi myśliwy do telefonu. "I co teraz?".

Śmieszy cię ten dowcip? Uważasz go za umiarkowanie śmieszny? A może wręcz prymitywny? Poczucie humoru to kwestia gustu. W ankiecie Wisemana dowcip o myśliwych nie został uznany przez wszystkich za najśmieszniejszy; okazał się niejako najmniejszym wspólnym mianownikiem śmieszności.

Poczucie humoru najwyraźniej ma związek z krajem pochodzenia. Zgodnie z ankietą Wisemana Brytyjczycy, Irlandczycy i Australijczycy najchętniej śmieją się z gry słów (Patient: "Doctor, I’ve got a strawberry stuck up my bum". Doctor: "I’ve got some cream for that"). Amerykanie lubią niewyszukane żarty z innych ludzi (Teksańczyk: "Skąd jesteś ty?". Absolwent Harvardu: "Z miejsca, gdzie nie kończymy zdań zaimkami". Teksańczyk: "Okej, skąd jesteś, ty dupku?"). Europejczycy preferują dowcipy o lekko surrealistycznym zabarwieniu - jak ten o psie, który nadaje telegram o treści: "Hau. Hau. Hau. Hau. Hau. Hau. Hau. Hau. Hau". Urzędnik w okienku: "To tylko dziewięć słów. Za tę samą cenę może pan dopisać jeszcze jedno »hau«. Pies odpowiada oburzony: "Przecież to nie miałoby sensu".

* Więcej na temat książki "Siła wewnętrznej wolności" przeczytasz TUTAJ.

Zobacz także:

***

#POMAGAMINTERIA

Fundacja Centaurus - największy w Europie azyl dla koni walczy o przetrwanie swoje oraz podopiecznych. Z powodu epidemii COVID z dotacji wycofują się kolejne upadające firmy i tracący pracę darczyńcy. Na to wszystko nakłada się susza, która spowodowała dwukrotny wzrost cen siana. Sytuacja jeszcze nigdy nie była tak dramatyczna. Organizacja walczy o swoje być albo nie być. Pomóż i ocal setki zwierząt od śmierci! Sprawdź szczegóły >>>