Popełniasz te błędy? Twój mózg znacznie szybciej zacznie się starzeć
Oprac.: Łukasz Piątek
Starzenie się organizmu dotyczy wszystkich narządów, w tym również mózgu, i jest naturalnym, biologicznym procesem, którego nie da się uniknąć. Na podstawie analizy wielu badań naukowcy dowiedli, że niezdrowe nawyki mogą znacznie przyspieszać proces degeneracji mózgu. Zatem na co powinniśmy zwrócić uwagę?
Jak starzeje się ludzki mózg?
Starzenie się organizmu wraz z upływem naszego życia możemy zaobserwować i odczuwać poprzez mniejszą odporność na różnego rodzaju choroby, gorsze samopoczucie, zdecydowanie zmniejszoną wydolność i pogarszająca się zdolność adaptacyjną, co bez wątpienia znacząco wpływa na komfort życia, zwłaszcza gdy mowa o osobach w podeszłym wieku.
Rzecz jasna, ogromny wpływ na odczuwanie starzenia się organizmu, ma to, czy prowadzimy zdrowy tryb życia, a mowa o zbilansowanej diecie, regularnym ruchu czy dbaniu o kondycję psychiczną. Nie bez znaczenia jest także uwarunkowanie genetyczne.
I o ile człowiek może funkcjonować bez niektórych organów, o tyle nie jest to możliwe bez posiadania mózgu, który w największym uproszczeniu pełni rolę "komputera", odpowiadającego za wiele, skomplikowanych procesów.
Skoro mózg jest jednym z najważniejszych organów, niezbędnych do podtrzymywania funkcji życiowych, warto zadać sobie pytanie, jak poprzez złe wybory i niezdrowe nawyki, przyspieszamy proces jego starzenia się.
Ludzki mózg najefektywniej działa w dzieciństwie, okresie dojrzewania i po ukończeniu dwudziestego roku życia, ale jak zaznacza w swojej publikacji pt. "Jak starzeje się mózg" dr n. med. Marek Jurgowiak - "Większy fizjologiczny spadek liczby neuronów obserwuje się po 35. roku życia. (...) Szacuje się, że po 35. roku życia z kory mózgowej może ubywać codziennie nawet 10 tys. neuronów. (...) Na początku odkryto, że w trakcie starzenia mózg się obkurcza. Dzieje się tak z powodu utraty wody, ale również w wyniku śmierci neuronów".
Doktor Jurgowiak zwraca również uwagę na dwa pojęcia występujące w medycynie w kontekście starzenia się organizmu, są nimi starzenie pomyślne, fizjologiczne, oraz starzenie patologiczne. "Jeśli starzejemy się w sposób pomyślny, to mimo że w naszym organizmie, a więc także w mózgu, zachodzą zmiany starzeniowe, temu starzeniu nie towarzyszą choroby. Natomiast w starzeniu patologicznym pojawiają się bardzo poważne schorzenia, takie jak choroba Alzheimera" - pisze w publikacji pt. "Jak starzeje się mózg" dr n. med. Marek Jurgowiak.
Zmiany starzeniowe w mózgu mogą jednak zachodzić szybciej, jeśli praktykujemy niehigieniczny tryb życia. O czym konkretnie mowa?
Zaburzenia snu wpływają na szybsze starzenie się mózgu
W badaniach opublikowanych na łamach magazynu naukowego Journal of Neuroscience specjaliści z zakresu neurologii wskazują, że już jedna noc bez snu może przyczyniać się do powstania zmian strukturalnych w mózgu.
W badaniu, o którym mowa udział wzięło 134 uczestników, których podzielono na cztery grupy. Pierwsza grupa składała się z osób, które miały za sobą całą, nieprzespaną noc, w drugiej były osoby cieszące się wyłącznie trzygodzinnym snem, w czwartej uczestnicy śpiący po pięć godzin przez pięć nocy, natomiast czwarta grupa to osoby, które spały po osiem godzin.
Na potrzeby badania dokonano rezonansów magnetycznych mózgów wszystkich uczestników, by oszacować wiek ich mózgów. Po przeanalizowaniu wyników naukowcy doszli do wniosku, że już jedna, nieprzespana noc może postarzać mózg od roku do prawie dwóch lat.
Drugi etap badania polegał na ponownym wykonaniu rezonansu magnetycznego, ale po całonocnej regeneracji, czyli ośmiu godzinach snu po zarwanej, poprzedniej nocy. Okazało się, że wówczas efekt postarzenia się mózgu był zdecydowanie mniejszy lub całkiem zanikał.
Specjaliści zwracają uwagę, że najważniejszym etapem podczas nocnego wypoczynku, jest sen REM. To właśnie w tej fazie snu dochodzi do niezwykle istotnego procesu neuroregeneracji mózgu.
Tak w szybkim tempie postarzasz swój mózg
Spożywanie alkoholu negatywnie wpływa na wiele procesów zachodzących w organizmie i nie inaczej jest w kontekście pracy mózgu. Naukowcy z University of Pennsylvania postanowili odpowiedzieć na pytanie, czy regularne picie "napojów wyskokowych" może postarzać ludzki mózg.
Z badania, w którym wzięło udział aż 36 tys. osób, wynika, że regularne spożywanie alkoholu nawet w niewielkich ilościach zdecydowanie wpływa na proces starzenia się mózgu. W analizie badania zwrócono uwagę, że mózgi 50-latków, którzy spożywali średnio jedno piwo lub kieliszek wina dziennie, były starsze o dwa lata od mózgów osób pijących pół piwa dziennie.
Natomiast osoby pijące półtora piwa dziennie w porównaniu do uczestników badania spożywających jedno piwo dziennie, postarzały swoje mózgi o kolejne 3,5 roku. Naukowcy dodają, że 50-latek pijący regularnie dwa piwa dziennie, ma mózg o 10 lat starszy, niż 50-latek abstynent.
Niewłaściwa dieta przyspiesza starzenie się mózgu
Prawidłowe odżywienie mózgu odpowiednimi składnikami ma kolosalne znaczenie dla jego kondycji, do czego chyba nie trzeba już nikogo przekonywać. Natomiast jak sprawa wygląda w kontekście szybszego lub wolniejszego starzenia się mózgu, biorąc pod uwagę zawartość naszych talerzy?
Na łamach czasopisma naukowego "Nature Aging" opublikowano wyniki badań przeprowadzonych przez specjalistów z Centrum Mózgu, Biologii i Zachowania Uniwersytetu Nebraski w Lincoln oraz Uniwersytetu Illinois w Urbana-Champaign.
Badanie wykazało, że określone składniki odżywcze, podobne do tych występujących w diecie śródziemnomorskiej, mogą odgrywać kluczową rolę w spowalnianiu starzenia się mózgu. Badanie przekrojowe objęło 100 zdrowych poznawczo uczestników w wieku 65-75 lat, którzy najpierw wypełnili kwestionariusz, zawierając w nim informacje m.in. o swoim wieku, wadze, wzroście i aktywności fizycznej.
Następnie od seniorów pobrano krew, którą poddano analizie, przeprowadzono badanie rezonansem magnetycznym i oceniano ich funkcje poznawcze. Wyniki badania wskazały dwa sposoby starzenia się mózgu - przyspieszone i wolniejsze niż oczekiwano.
Osoby, których mózgi starzały się wolniej, charakteryzowały się innym profilem składników odżywczych we krwi, niż w przypadku badanych, u których proces starzenia się mózgu był szybszy. Mowa o składnikach odżywczych, których nie brakuje w diecie śródziemnomorskiej.
Naukowcy uważają, że do najważniejszych składników odżywczych spowalniających starzenie się mózgu zalicza się kombinację kwasów tłuszczowych - w tym kwasu wakcenowego, alfa-linolenowego, eikozapentaenowego, eikozadienowego i lignocerynowego, przeciwutleniacze i karotenoidy, w tym cis-luteinę, trans-luteinę i zeaksantynę, dwie formy witaminy E i cholinę.
"Nasze badanie wskazuje na konkretne biomarkery żywieniowe, które można pozytywnie powiązać z lepszymi zdolnościami poznawczymi i zdrowiem mózgu" - powiedział na łamach "Nature Aging" prof. Aron Barbey, współautor publikacji.
Barbey podkreśla przy tym, że wyjątkowość tych badań polega na ich kompleksowym podejściu, integrującym dane dotyczące odżywiania, funkcji poznawczych i obrazowania mózgu.
"Jednocześnie badamy strukturę mózgu, jego funkcję i metabolizm, wykazując bezpośredni związek między tymi właściwościami mózgu a zdolnościami poznawczymi. Ponadto pokazujemy, że te właściwości mózgu są bezpośrednio powiązane z dietą i odżywianiem, co ujawniają wzorce obserwowane w biomarkerach składników odżywczych" - twierdzi prof. Aron Barbey.
Ponadto chcąc cieszyć się dobrą kondycją mózgu, niezwykle ważne jest spożywanie produktów będących źródłem witamin z grupy B. W tym celu warto włączyć do swojej diety m.in. produkty pełnoziarniste, nabiał oraz orzechy.
Przebodźcowanie to krótka droga do postarzania się mózgu
Ogromna ilość przetwarzanych codziennie informacji sprzyja przebodźcowaniu i nadmiernemu pobudzeniu mózgu, co z pewnością negatywnie wpływa na ten organ, również pod kątem starzenia się.
Nagminne śledzenie informacji w internecie i w telewizji, czytanie wiadomości i sprawdzenie postów w mediach społecznościowych, chęć bycia na bieżąco z wszystkimi newsami pojawiającymi się w mediach, a przy tym obawa, że coś ważnego nas ominie, jeśli choć na chwilę oderwiemy się od środków masowego przekazu, zmniejsza wydajność naszego mózgu i może przyspieszać procesy jego starzenia się.
Mózg "zalany" takim ogromem codziennych bodźców jest zbyt przesilony, ma mniejszą zdolność regeneracyjną, a długotrwałe bombardowanie go nowymi informacjami sprawia, że organ może być zdecydowanie starszy, niż wynikałoby to z naszego aktualnego wieku - podkreślają specjaliści.
